Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.07.1992, Blaðsíða 3

Eggert heíur án efa verið frændi ívars Víkingssonar
kanslara, þar sem uppsetning innsigla þeirra er sú sama. En
þar sem þetta vopnamerki er algerlega óþekkl í Noregi
fyrir þeirra dag, er mjög líklegt að það berist frá Dan-
mörku, þar sem það er algengara. Ég hefi hér áður skýrt
frá hugmyndum mínum um tengsl ívars við hinar dönsku
ættir.
Við athugun á þeim ættum, sem Danir kalla einu nafni
Skram kemur í ljós að þær búa að einni undantckningu á
svipuðum slóðum í Suðurjótlandi í nágrenni Ribe. Þær
hafa samskifti h vor við aðra og eru eflaust stofnar af sama
meiði. Aðeins ein ættgreinin nefnir sig Skram en hún lifir
lengst og blómstrast mest. En aðrir ættmenn bera önnur
viðurnefni, sem hafa verið persónuleg og ekki hugsuð
sem ættarnöfn eins og gerist í Skramætt.
Riddarinn Jón Jónsson litli er sá eini af þessum ætlmcnn-
um, sem ekki býr á sínum heimaslóðum. Viðurnefni hans,
litli, hefur verið til aðgreiningar frá samnefndum föður
sínum frekar en hann hafi verið lítill vexti. Faðir hans
kemur ekki við heimildir svo vitað sé og gæti hann hafa
andast ungur og sonur hans borið nafn hans.
Hr. Jón kemur yfirleitt við bréf, sem tengjast Margréti
drottningu eða Eiríki konungi og gæti það bent til þess, að
hann hafi tilheyrt daglegri hirð þeirra. Hann selur talsvcrt
af eignum sínum í Suðurjótlandi en ávallt í gegnum um-
boðsmann, sem sýnir að hann dvelur ekki þar um slóðir.
í cinu þessarra bréfa kemur fram, að riddarinn Valdimar
Sappe hefur verið afi hans og þá móðurfaðir, því hann
nolar allt annað vopnamerki en Skramætt. í Danmarks
adels aarbog (1914) cr Valdimar Sappe talinn sonur Abels
Valdimarssonar, launsonar Valdimars Eiríkssonar, her-
toga af Suðurjótlandi. I innsigli Valdimars er hann aftur á
móti sagður Eiríksson og hefur hann því verið launsonur
Eiríks Valdimarssonar, hertoga og bróður Abels. Valdimar
Sappe fer árið 1355 suður í páfagarð ásamt Ingeborg,
konu sinni. Þar er hann nefndur í páfabréfi “ Nobil viro
Valdimaro nato quondan Erici ducis Jutie militi et mulicr
ejus Ingeborg” þ.c. göl'ugi maður Valdimar riddari fæddur
af Eiríki fyrrum hertoga af Jóllandi og kona hans Ingeborg.
Þessi heimild tekur af allan vafa um faðerni Valdimars.
Valdimar er eflaust fæddur áður en Eiríkur hertogi kvænist
árið 1313, en í því hjónabandi átti hann Valdimar, hertoga
af Suðurjóllandi, sem um tíma var konungur í Danmörku
sem leppur móðurbræðra sinna, greifanna af Holstein.
Dóttir Eiríks hcrtoga var einnig Hclwig, móðir Margrétar
drottningar. Hr. Jón litli erþví að 2. og 3. lið við Margréti
að skyldleika. Það er því skiljanlegt, að hann dvelur mjög
við hirð hennar.
Margrét drottning veitir þessum frænda sínum lén á
Fjóni í Orebirk og Skamhérað. Hún innleysir þetta lén 12/
11 1397 væntanlega til að veita það hr. Jóni og heldur
hann því til dauðadags.
í Danmarks adels aarbog (1916) er gert grein fyrir
ættinni Skinkel, sem var frá Holstein en hefur komið til
Danmcrkur með greifunum af Holstein, sem öllu réðu í
Danmörku um tíma í gegnum systurson sinn, Valdimar
Eiríksson. Skinkelættin sest að á Fjóni og eru nefndir
bræðurnir hr. Ludeke og Skele Otte Skinkel búsettir þar
eftir miðja 14. öld. Hr. Ludeke er höfuðsmaður í Nyborg
en ekki er vitað um, h vort Skele Otlc hefði einhver lén þar,
en hann hefur kvænst inn í danskar ættir og er frá honum
mikil ætt á Fjóni. Meðal barna hans var riddarinn Bcrncke
Skinkel, höfuðsmaður í Hindsgavl á vesturströnd Fjóns.
Hann átti miklar eignir á Fjóni auk þess sem Margrét
drotlning veitti honum ýmis lén á þeim slóðum. Það cr
athyglisvert, hvernig þau fléttast saman við eignir og lén
hr. Jóns.
Skele Otte Skinkel átti dóttur að nafni Birgittc, scm
ættbækur telja gifta hr. Jens Skram. Nú kemur fyrir í hcim-
ildum hr. Jens Skram á árunum 1388-1424 og var búsctlur
á Jóllandi. En það geturekki verið hann.því konahans var
Elsif Níelsdótlir og er hún nefnd 1388 og vcrður ckkja eftir
hr. Jens Skram.
En Birgitte hefur verið kona hr. Jóns litla (Skram), sem
býr á Fjóni í samkrulli við Skinkelættina. Hcimild hinna
dönsku ættbóka er ekki samtímaheimild hcldur mikið
yngri og nafn Jóns breytist í hið algengara nafn Jens enda
hverfur Jónsnafn nokkuð fljótt hjá Dönum. Ættbækurnar
hafa vitað að eiginmaður Birgitte hafi verið af ættinni
Skram en ekki áttað sig á því, að hann hafi aldrei borið
það nafn. Birgilte hefur andast um 1400 í þeirri pest, sem
gengur um Norðurlönd og berst til íslands á árunum 1402-
4. Það er vitað, að hr. Jón litli kvænist frú Abele Al-
brektsdóttur af Tovskov, ekkju hr. Olte Snafs, sem andast
1402. Þcirra sonur var Anders Jónsson af Tovskov, sem
kvænist Gisele Folmersdótlur (Knob). Hcnnar móðir var
Anna Pétursdótlir (Oxe), systir frú Lucic Pétursdóttur, cig-
inkonu norska riddarans hr. Eiríks Björnssonar í Raadc í
Víkinni í Noregi. Eggert lögmaður er á cinhvern hátt
tengdur hr. Eiríki eins og síðar kemur fram.
Þá er að athuga, hvort hr. Jón litli gæti hafa átt börn
með Birgitte Ottcdóttur Skinkel. Hcr berast böndin sér-
staklega að Kristjáni Willæ, sem innsiglar með hálfa
einhyrningnum. Ekki kemur fram föðurnafn hans í hcim-
ildum né innsigli. Viðurnefni hans er í innsiglinu ritað
Wildæ (hinn villti?).
Hann kvittar Árhúsbæ fyrir skattinn af Árhús um 100
mrk. dags 18/1 1415 í Aarhus. En skv. bréfi dags. 11/11
1413 í Hindsgavl á Fjóni kvittar Nafni Jcnsson, kanoki í
Roskilde en síðar biskup í Odense fyrir skatlinn í Aarhus.
Það er athyglisvert, að Nafni Jensson er staddur í
Hindsgavl í þessu tilefni og það mætli hugsa sér, að
höfuðsmaðurinn þar hafi eitthvað með innheimtuna að
gera og fyrrnefndir menn hafi aðeins verið hans umboðs-
menn og þénarar. Hr. Bemeke var bróðir frú Birgiue
Ottedóttur, konu hr. Jóns litla. Kristján Willæ gæti því
verið systurson hr. Berneke og verið í hans þjónustu.
Hr. Berneke Skinkel héltHindsgavl til dauðadags árið
1418 og eftirmaður hans verður Albrckt Bydelsbak og er
hann nefndur 1419 í Hindsgavl en árið 1423 er hann
orðinn höfuðsmaður í Baahúsi í Víkinni og hcldur því
fram til 1441, þegar norðmenn krefjast þess við hyllingu
Kristofers af Bayern, að norðmaður verði þar höfuðs-
maður. Albrekt er mjög líklega sonur hr. Valdimars Sappc
Bydelsbaks, sem gæti hafa haldið Baahús á árunum 1396-
1400.
Hr. Valdimar Bydelsbak hefur verið dótturson hr.
Valdimars Sappe eins og Jón litli. Þar sem faðir hr. Jóns
3