Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.07.1992, Blaðsíða 6

því konungur hafði losað kanslaraembættið frá embætti
prófastsins við Maríukirkju í Osló í tíð forvera Jens.
En Norðmenn kröfðust þess við hyllingu Kristofers af
Bayern, að embættið yrði aftur flutt til baka og varð
Gunnar Holk kanslari 1443-53, en hann tekur við biskup-
sembættinu við dauða Jens Jakobssonar. ívar Víkingsson
varð þá kanslari eins og fyrr segir. Jens Jakobsson var
mikið fjarverandi frá biskupsstól sínum og dvaldi þá við
hirð konungs og hélt þá ýmsa umboðsmenn t.d. Gottskálk
Kcneksson Hólabiskup á árunum 1440-3. Gottskálk var
kjörinn af erkibiskupi árið 1440 en varð að bíða eftir
biskupstól sínum, því páfi hafði kjörið Englending, sem
aldrei kom til landsins en gaf upp stólinn 1443 og fékk þá
viðurkenningu páfa. Jens var ávallt óvinsæll í Noregi og
þótti vcra aðaltalsmaður danskra áhrifa í Noregi. Það
kom jafnvel til tals að flytja hann á danskan biskupstól
með því að láta hann skifta við norðmanninn Þorleif
Olafsson, biskup í Viborg.
Um ætt frú Margrétar Johansdóttur er ekki fyllilega
ljóst, því ekki þekki ég innsigli hcnnar. En vcgna Jóhönnu-
nafnsins hcfur mér helst dottið í hug, að hún hafi verið
dóttir Jóhönnu Amaldsdóttur Gerst, en hún var tvígift.
Fyrri maður hennar var af ættinni Ziesendorf frá Meklen-
burg. Ekki þckkist nafn hans, en sá Johan Ziesendorf, sem
kemur við bréf 1458 er frekar sonur hennar en eigin-
maður. Síðari maður hennar var Lyder van Bergen og
voru böm þeirra Anders van Bergen, sem kemur við
heimildirásíðari hluta 15. aldarog Ingcborg Lydersdótlir,
móðir hinnar frægu Ingegerd Ottesdóttur af Austrátt, en
hún og danskir tengdasynir hcnnar koma mjög við sögu
Noregs á fyrri hluta 16. aldar.
Það er alls ekki ólíklegt, að fyrri maöur Jóhönnu
Amaldsdóttur hafi heitað Johan og þau verið foreldrar frú
Margrétar, sem hefur látið dóttur sína heita eflir móður
sinni. Ættin Ziesendorf er þekkt í Meklenburg þegar á
síðari hluta 13. aldar en erfitt er að greina hana í sundur í
heimildum. Menn af ættinni berast til Svíþjóðar með
Albrckt hcrtoga af Meklenburg, sem barðist til valda um
konungstign í Svíþjóð gegn Fólkungaættinni cn varð að
lokum að láta í minni pokann gagnvart Margréti drolln-
ingu.Zicsendorfarnir hafa sestað í Svíþjóð og samið frið
við Margréti og berast þaðan yfir til Noregs. Fikkc Zie-
sendorf kemur við norsk bréf á árunum 1406-16 og cr
búsettur í Víkinni og hefur mjög líklega verið tcngdafaðir
Jóhönnu Arnaldsdóttur. En heimildir um þessa ætt cru af
skomum skammti.
Jóhanna Amaldsdóttir var af annarri þýskri ætt, sem
ncfndist Gerst. Hún var þó eldri í Norcgi og var upprunnin
frá eyjunni Rugen norðan Pommern en hafði gengið í
þjónustu Ingibjargar Hákonardóttur hertogaynju á fyrri
hluta 14. aldar, en móðurætt hennar var frá Rugen. Jó-
hanna var systirriddarans hr. KolbjarnarGerst, sem kemur
við heimildir 1430-54. Þau hafa verið böm hr. Gersts, sem
kemur við heimildir í byrjun 15. aldar en er aldrei nefndur
með nafni. En af innsigli hr. Kolbjarnar sést, að hann
hefur verið Arnaldsson. Jóhanna systir hans er aðeins
nefnd í norskum erfðasögnum en kemur ekki við aðrar
heimildir, en hún nefnist alltaf Amaldsdóttir. Af nafni
sonarins sést, að hr. Arnaldur Gerst hefur verið kvænlur
inn í norskar ættir og hefur væntanlega verið tengdasonur
Kolbjarnar Ketilssonar, vopnara, sem kemur við heimildir
um 1370 og gæti verið kvæntur inn í Suðurhcimsætt eftir
jarðeignum hr. Kolbjarnar Gersts að dæma. Þctta cr þó
aðeins getgátur af minni hálfu. Engar heimildir eru fyrir
þessum tengingum. Ekki er vitað mcira um þcssa Gersts-
ætt.
Ég hefi nú gcrt grein fyrir hugleiðingum mínum um
næstu framættir Hannesar Eggertssonar, hirðstjóra. Eins
og séð verður eru engar beinar heimildir fyrir þeim heldur
má leiða mismunandi sterkar líkur að þeim með saman-
burði mismunandi heimilda. í sjálfu sér eraðcins heimild
fyrir því, að Hannes hafi verið sonur Eggerts Eggcrtssonar,
lögmanns í Víkinni.
íslenskir afkomendur Hannesar virðast lítið vita um
framættir hans a.m.k. hafa engar vísbendingar varðveist.
Þó mætti halda, að Eggert Hannesson, lögmaður og hirð-
stjóri, hafi haft áhuga fyrir afa sínum, því hann fær stað-
festingarbréf á aðalsbréfi hans frá 1488 um leið og hann
nælir sér í hirðstjóraumboð yfir íslandi 1551. En á sama
tíma höfðu Hvítfeldarnir yfirstjórn yfiríslandi, þannig að
Eggert gæti verið umboðsmaður þcirra. Hvítfeldarnir
voru ættaðir frá Fjóni og eru framættir þeirra nokkuð
óljósar, en það er samt talið, að þeir gætu verið afkom-
endur Skele Otte Skinkel, þannig að fjarskyldur skyldlciki
hefur verið á milli Páls Hvítfelds og Eggerts.
Annar merkilegur Fjónbúi tcngist íslandi á dögum
Hannesar Eggertssonar. Það var hr. Sörcn Norby, scm cr
talinn meðal merkilegri sjóhetja Dana. Hann er sendur til
íslands árið 1514 af Kristjáni II og hann er talinn hafa haft
landið að léni árin 1515-17, en á þcim árum er Hanncs
Eggertsson talinn hirðstjóri sem fyrr segir. Hr. Sören
Norby var ákafur stuðningsmaður Kristjáns og scm flciri
vildi ekki þjóna öðrum konungi. Hann gckk í þjónustu
keisarans af Þýskalandi og andaðist á Ítalíu. Ennþá minna
er vitað um framættir Norbyættar, en þeir eru af svipuðum
slóðum og Hvítfeldarnir.
í gegnum Görseætt hefur Hannes Eggcrtsson vcrið
skyldur tveimur hirðstjórum á íslandi, Hans Rantzau, scm
var hirðstjóri 1412 og eftirmanni sínum, Jóhanni Ped-
ersen, hirðstjóri 1525-29.
En með tengingunni við hertogaættina af SuÖurjót-
landi opnast hcldur bctur framættarleiðir Hanncsar og
þeirra íslendinga, sem rekja ættir sínar lil hans. Raktar hafa
verið um 200 ættgrcinar til konungs- og keisaraælla,
hertoga-, markgrcifa- og greifaætta víða um Evrópu.
Ef telja ætti einhver nöfn forfeðra Hanncsar af handa-
hófi mætti telja frá honum talið:
í 10. lið: Abcl Valdimarsson, kon. Dana d. 1252
Jarismar fursti af Rugcn d.1260.
í 11. lið: VaIdimarsigursæli,kon. Danad. 1241, Adólf
IV grcifi af Holstein d. 1261, Svantepolk hertogi af Pom-
merellen d. 1266.
í 12. lið: Valdimar mikli, kon. Dana d. 1182, Albrekt
bjöm,hertogi af Saxlandi, Sancho, kon. íPortugal d. 1211,
Mieszko III, hertogi af Póllandi d. 1202.
í 13. lið: Hinrik ljón, hertogi af Saxlandi og Bayern
d.l 195, Knútur Magnússon, kon. Dana d. 1157.
í 14. lið: Magnúshertogi afSaxlandid. 1106, Hinrik II,
6