Laugardagsblaðið - 14.05.1955, Blaðsíða 4

4
LA VGA RDACSBLAÐIÐ
Laúgardagur 14. maí 1955
Kvennnslióli Mnietniago
¥5
S'ðastliðið haust átti kvenna-
skólinn á Blönduósi merkisaf-
mæli. Þá voru liðin 75 ár síðan
kvennaskóli Húnvetninga var sett-
ur í fyrsta sinn, en það gerðisl
24• október 1879. A árunum þar
á undan hafði risið upp almenn
vakningaralda í landinu til auk-
innar menn'unar, og einkum |>ó
til þess að gefa stúlkum nokkurn
kost á skólanámi. Reykvíkingar
riðu á vaðið með stofnun kvenna-
skóla undir forystu Þóru Melsted
árið 1874. í Eyjafirði og Skaga-
f.rði hófust kvennaskólar 1877,
og loks komu Ilúnvetningar 1879
eins og fyrr segir.
Helz'i hvatamaður að stofnun
kvennaskóla Ilúnvetnifiga var
Björn Sigfússon á Kornsá- Fékk
hann ýmsa góða menn í lið við
sig, má þar nefna til prestana sr.
Hjörleif Einarsson á Undirfelli og
sr. Pál Sigurðsson á Iljaltabakka,
ára
starfi til 1895, en liafði áður stað-
ið fyrir skólanum á Lækjamóti
eitt ár. Það kom í hennar hlul að
móta hinn unga skóla, og ber öll-
um saman um, að hún hafi leyst
það starf af hendi með ágætum-
Var hún bæði gáfuð kona og fjöl-
menntuð og gædd þeim persónu-
leika, sem nauðsynlegl er til þess
að forysta fari vel úr hendi.
Námsgreinir Eyjarskóla voru:
skrift, réttritun, reikningur, landa
fræði, íslandssaga, mannkyns-
saga, danska, söngur, fatasaumur,
útsaumur og ýmsar hannyrðir,
þvottur og matreiðsla. Fjórar
fyrsttöldu námsgreinarnar, tvær
þær síðasttöldu og fatasaumur
voru skyldugreinar.
Ýmsir erfiðleikar voru á skóla-
haldinu. Einkum átti liann við
þröngan^fjárhag að búa- En fyrir
frábæra atorku og áhuga for-
ráðamanna hans, svo og skilning
Kvennaskólinn á Blönduósi.
þau Lækjamótshjón Margréti Ei-
ríksdóttur og Sigurð Jónsson og
ungfrúrnar Margrétu Olsen á
Stóru-Borg og Ingibjörgu og
Kristinu dætur sr. Jóns Sigurðs-
sonar á Breiðabólsstað. Fé var
safnað um alla sýsluna- Sýslu-
nefnd tók að sér yfirumsjón
skólans og lagði honum fjárstyrk.
Þegar svo var komið var ráðist í
að hefja starfið. Skólinn starfaði
fyrsta árið að Undirjelli í Valns-
dal. Var starflnu hagað þannig
að kennslutímanum 24 vikum var
skipt í þrjú skeið. Voru 5 stúlkur
við nám í einu, svo að alls fengu
15 stúlkur notið námsins yfir vet-
urinn- Sr. Hjörleijur Einarsson
var skólahaldari og kenndi bók-
legar greinar, en kennslukona var
ráðin Björg Scliou. Á þessu fyrsta
starfsári skólans kjöri sýslunefnd
forstöðunefnd skólans.
Sakir þrengsla gat skólinn ekki
s'arfað áfram á Undirfelli. Flutt-
ist hann því 1880 að Lœkjamóti
og var þar tvö næstu árin. En
haústið 1883 fluttist hann að Ytri
Ey í Vindhælishreppi- Voru þar
húsakynni ifieiri en þá var títt á
sveitabæjum, og þau þar að auki
bætt vegna skólans. Gátu nú 20
stúlkur dvalizt þar og var nú gert
ráð fyrir að þær stunduðu nám
allan veturinn. Fors'öðukona var
ráðin Elín Briem. Hélt hún því
héraðsmanna almennt tókst að
halda í horfinu og heldur auka
við. Enda sýndi skólinn þá þegar
að hann var góðs verður, því að
brátt tók áhrifa hans að gæta,
þegar námsmeyjarnar dreifðust
út um sveitirnar.
Elin Briem hvarf frá skólanum
1895, er hún giftist Sæmundi Eyj-
ólfssyni. Þá tók Guðrún Jónsdótt-
ir frá Auðkúlu við íorstöðunni
og síðar Kristín systir hennar.
Ýmsum þótti skólinn illa settur
á Ytri Ey og því varð það að
ráði, að hann fluttist til. Blöndu-
óss 1901, og hefir hann starfað
þar síðan- Var þar reist nýtt
skólahús, er brann 1911. Var ]>á
reist hús það er nú stendur, þótt
breytingar hafi verið gerðar á
því. Kennsla hófst í því 1912.
Hin síðari ár skólans í Ytri Ey
gerðust þær breytingar á skólan-
um að skólatíminn var lengdur,
og nám í bóklegum fræðum var
aukið. Varð hann á þeim árum
þriggja ára skóli og að nokkru
leyti með gagnfræðaskólasniði
Hélzt svo fyrstu árin eftir að r 11
Blönduóss kom. Með reglugerð
um 1912 og 1915 var verklegi
húsmæðranám þó aukið að
nokkru en samt er gagnfræða-
nárnið meginþá'tur allt til 1923.
En þá er skólanum hreytt í reglu-
legan húsmæðraskóla og bókleg-i
Saumastoja skólans.
ar greinar niður felldar, nema ís-
'enzka, reikningur og danska.
Jafnframt var honum breytt í
ains velrar skóla. Hefir hann hald
izt svo í meginatriðum síðan- Af
bóklegum greinum hefir þó
danska verið felld niður, en hins
vegar tekin upp kennsla í uppeld-
isfræði, manneldisfræði, heilsu-
Eræði og búreikningum. Auk þess
eru bækur notaðar til stuðnings
verklega náminu í vefnaði, mat
reiðslu og við þvott og ræstingu.
Árið 1952 var skólahúsið tekið
til gagngerðra endurbóta. Féll
kennsla því niður veturinn 1952-
53 og fram að nýári 1954. Er hús-
ið nú vel úr garði gert í hvíve'na
og mun skólinn geta tekið við um
40 námsmeyjum-
Hér er ekki unnt að gera
skýrslu um fjölda námsmeyja
þeirra, er dvalið hafa í kvenna-
skóla Húnvetninga á hinum liðnu
þremur aldarfjórðungum. En þær
eru vissulega margar, og hafa
unnið sín störf víða um land.
Verður það menningarhlut-
verk, er slíkir skólar vinna seint
metið til fullnustu. Einkum er
torvelt að benda á beinan á-
rangur skólans, þar sem nemend-
ur lrans hafa unnið hin kyrrlátu
og hljóðu störf sín innan veggja
heimilanna. En margt myndar-
heimilið bæði í Húnaþingi og
víðar hefir notið góðs af kvenna-
skólanum á Blönduósi-
Eins og geta má nærri hafa
margir lagt skólanum lið. Verða
nöfn þeirra ekki rakin hér. En
minnast má nokkurra þeirra, er
lengst hafa setið í skólanefndj eða
verið formenn hennar. Fyrstan
má nefna Björn Sigfússon á
Kornsá, sem alla ævi var einn
helzti stuðningsmaður skólans og
lengi í skólanefnd. Af þeim sem
lengst hafa setið í skólanefnd má
nefna: Árna Á. Þorkelsson, Geita-
skarði, Jónatan Líndal, Ilolta-
stöðum, Jónínu Líndal, Lækja-
móti og Þórarin Jónsson, Hjalta-
bakka, var hann formaður skóla-
nefndar óslitið frá 1920 til dauða
dags 1944.
Þessar konur hafa farið með
forstöðu skólans siðan hann flutt-
ist til Blönduóss:
Elín Briem 1901—03, 1912—
15.
Kristín Jónsdóttir 1903—04.
Guðrún Sigurðardóitir 1904—
11.
Sigurrós Þórðardóttir 1911—
12, 1915—18.
Anna Þorvaldsdóttir Arasen
1919—23.
Guðrún Björnsdóttir 1923—
24.
Kristjana Pétursdóltir 1924—■
29.
Árný Filipusdóttir 1929—32-
Hulda Stefánsdóttir 1932—37-
Sólveig Benediktsdóttir 1937—
47.
Salome Gísladóttir 1947—48.
Ásdís Sveinsdóttir 1948—52.
En síðan 1953 hefir Hulda Stef
ánsdóttir aftur veitt skólanum for-
stöðu.
Odeis ðod eciiott
Svo nefnist ljóðabók, sem Páll
Bjarnason í Vancouver í Canada
hefir nýlega gefið út. Eru þetta
tvö ljóðasöfn, hið fyrra á ís-
lenzku, en síðara á ensku og eru
í hvorttveggja frumsamin Ijóð og
þýðingar.
Sjálfur ritar Páll formála að
ljóðunum, þar sem hann lýsir
hinni almennu skáldskaparhneigð
Islendinga, og hvernig hin auð-
uga og sveigjanlega tunga þeirra
hafi beinlínis lagt þeim efnivið-
inn í hendur.
Alls eru 71 kvæði eftir 30 ís-
lenzk skáld, austan hafs og vest*
an, sem Páll snýr á enska tungu«
en flest eru þau eftir Einar Bene-
diktsson, eða 18 alls.
Baðsloja skólans.