Gandur - 29.10.1951, Qupperneq 4

GANDUSl
VIKUBLAÐ UM BOKMENNTIR OG LISTIR
Vötn á himni
Framhald af 3. síðu.
snýr sér frá henni. Heiður kemur í vinstri dyr, í dökkum
slopp, náföl, horfir hörkulega á þau. Segir snöggt og eitrað —
Heiður. Hildur! — Hildur sprettur upp. Hrædd. Fer —
— Össur snýr sér undan, yptir öxlum, segir í ráðvilltu
tómlæti —
Össur. Nú! Nú ? — stoppar við arininn, snýr sér að Heiði •—
— Heiður gengur að borðinu. Meta hvort annað. Eitrað
augnablik, sem er óvænt rofið með því að Össur þreifar
óstyrkum höndum aftur fyrir sig, rekur hendi í annan leir-
vasann, sem dettur og brotnar. Össur lítur á brotin. Segir
kjarkaðri undrun —
Nú! ?
Heiður. Ef ólánið er ekki í aðförum þínum, þá athöfnum.
Hvað viltu hér?
Össur — glottir ósvífið — Ólán! Þetta er ljótt álit á ættinni!
Heiður. Hér er ekkert af því sem þú átt ekki hjá öðrum.
Hafi ég ekki þurft þess áður, þá þarf ég þess ekki nú!
Össur. Hefur nú sonurinn reynst ráðminni en refjar þínar?
Heiður. — fálmar óstyrk um borðið. Reynir að stilla sig —
Gegn eitri þínu er til annað en eyða á það orðum!
Össur — glottir — Aðeins sterkara eitur!
Heiður. Sjálfs þín eitur mun ofsækja þig. Þann dag, sem
ég ól þig, hef ég þurrkað burt úr vitund mirmi. Þeim árum
sem ég fór höndmn um þig, hefur þú sjálfur drekkt í vitfirrt-
um drykkjuskap! Sonur minn — þú! — ert ekki til!
össur. Þetta er ljótt. Það er gott það heyrir það enginn!
jFólk gæti haldið þú værir að ávíta eitt af börnum þínum!
ÍHeiður. Ég yrði að leggja meira að mér, en ég annars þyldi,
ef mér yrði það á að þola þig héreftjr!
össur. Og verða svo að umbera sjálfa þig á hverjum degi!
Mikið er hvað ég hef misst! Eða misstir þú meira?
Heiður. Sjálfur hefur þú grafið þig héðan með löstum þínum.
Frá öðrum munu lestimir hrekja þig!
Össur — eitraður — Og hver hefur lagt mér lestina ? —
gengur að borðinu, tekur upp Biblíuna. Allur kaldur og
miskunnarlaus — Er það kennske héðan sem þú telur þig
hafa forskriftina að framkomu þinni?! — kastar Blblíunni
að fótum hennar —
Heiður — skjálfandi af reiði — Komirðu hingað aftur,
verður mér annað erfiðara en það sem ég ætti að gera!
Össur — hlær storkandi — Hvað segði fólkið þá ? — fer —
Heiður — slítur orðið útúr sér — Djöfull! — gengur um,
titrandi af ofsa — Svo langt getur hann gengið, að ekki
verði komist framhjá honum! — horfir yfir áhorfendur •—
1 einum möguleika eru mörg ráð!
TJALDIÐ.
Nokkur orS
um nútíma
lýrik
Framhald af 2. síðu.
Einmitt þarna eiga hirð-
skáldin merkilega sammerkt
með ýmsum öndvegisskáldum
nútímans, eins og t. d. Ezra
Pound og Eliot. Kenningarn-
’ar skírskotuðu til þekkingar
manna á goðsögnum, og
vöktu ýmiskonar hugmynda-
tengsl hjá þeim, sem höfðu
þá þekkingu til að bera.
Bæði Pound og Eliot leggja
mikið upp úr slíkum hug-
myndatengslum í kvæðum
sínum, enda þarf oft geysivíð-
tæka þekkingu á bókmennt-
um yfirleitt, til að hafa hug-
mynd um hvert þeir eru að
fara.
Nútímalýrik er óalþýðleg í
fyllsta máta og það voru hirð-
kvæðin líka á sínum tíma. Á
tímum hirðskáldanna var ort
dýrast á íslandi, og eins er
í dag, jafnvel þótt menn hafi
ekki skilning á öðru en kalla
þau kvæði órímuð.
Sannleikurinn er sá, að það
eru hvorki stuðlar, höfuðstaf-
ir eða endarím út af fyrir sig,
sem skapa kvæði (þetta er
hlægilegur sannleikur, af því
hann liggur alltof mikið í aug-
um uppi). Það, sem gerir
kvæði að kvæði er hljómfall-
ið, rythminn.
Eini mælikvarðinn á kvæði,
er að hægt sé að slá það á
trumbu. Á leiðinlegum tímum
eins og okkar, þegar eldri
kynslóðin hefur svikið svo og
svo mörg hundruð ár fram
í tímann (Það er ekkert eftir
handa okkur, ungu kynslóð-
inni, til að svíkja, þótt við
Hörður Ágústsson: „PAYSAGE INTERIEUR".
(Sjá viðtal við listamanninn á 1. síðu).
fegin vildum) eru menn að
skattyrða okkur fyrir að
dýrka formið meira en lífið.
Mér þætti gaman að vita,
hvað það er sem þeir kalla
líf.
Eitt er það, að á tímum, þar
sem formdýrkunin ríkir, þá
er líka blómaskeið alls konar
marklausrar sérvizku. Hvort
þessi sérvizka á eftir að gera
nútímalýrik að dauðum bók-
menntum í framtíðinni, skal
hér ósagt. G. K.
I einhverju næsta blaði,
hefst þátturinn, „Menn og
málefni,“ sem Ásta Sigurðar-
dóttir hefur tekið að sér að
skrifa, og er þess vænst, að
frökenin verði ekki myrk í
máli.
I byrjun næsta mánaðar
mun Magnús Ásgeirsson,
Skáld, eiga fimmtugsafmæli,
er í tilefni af því fyrirhug-
að viðtal við skáldið.
Ásmundur Sveinsson, hef-
ur nýlega opnað sýningu á
höggmyndum sínum í List-
vinasalnum, og stendur hún
yfir þessa dagana. I tilefni
af því mun ,,Gandur“ hafa
viðtal við listamanninn. Einn-
ig er fyrirhugaður greina-
flokkur rnn „Ásmund Sveins-
son og íslenzka menningu“.
ÞAÐ BLÆÐIR ÚR
MORGUNSÁRINU
titrandi seiðmagn eldsins undan gulum mána næturgálgans fljúga beinagrindur vinna vélbyssur að vélritun á sögu mannsins skríða drekar einsog sýklar inní morgunsárið
í faðmlögum í hjarta þínu
inní Ieitar
skothríð orustuskip
stórskotaliðsins að óvininum
skelfur dufti
jörðin stórborganna
einsog þyrlar
blóðsollið sandstormur
kviksyndi útí gleymskunni

Jónas E. Svafár
Jónas E. Svafár heitir réttu nafni
Jónas Svavar Einarsson og er
fæddur í R.vík 8. sept 1925. Ilann
hefur gengið' í skóla á Laugar-
vatni og verið talin „slæmur í
heljarstökki“ að eigin sögn. Síðan
liefur hann unnið algenga erfiðis-
vinnu og fengizt við verzlunar-
störf og sjómennsku. Byrjaði
fyrst að yrkja 18 ára gamall fyrir
áhrif frá Einari Benediktssyni, en
telur sig síðar hafa orðið fyrir
nokkrum áhrifum frá Steini
Steinar. — Hann hefur einnig
lagt stund á tcikningu og málara-
list, einkum þó hin síðari ár. Hef-
ur lifað allra manna Iengst á lauk
og rabarbara, að ógleymdu mola-
kaffi og kartöflum, en telur sig þó
ekki færan um að stofna sértrú-
arflokk á því sviði í líkingu við
Náttúrulækningafélagið. — Eins
og kvæðið ber með sér er hann
einna frumlegastur hinna ungu
ljóðskálda og einkar sýnt um að
komast furðulega'að orði. — Þetta
er í fyrsta skipti, sem kvæði birt-
ist cftir hann á prenti.