Landneminn - 11.06.1953, Qupperneq 4

A ferð með Þórbergi
Hér fer á eftir kafli úr óprentaðri
frásögn af ferð Þórbergs Þórðar-
sonar og undirritaðs á friðarþing
í Varsjá haustið 1950.
æsta dag notuðum við til að skoða
merkileg hús í London og fara í búð-
ir að eyða nokkrum pundum sem við átt-
um eftir. í einni búðinni keypti Þórberg-
ur rakblöð til þriggja ára. Þarnæsta
dag var okkur sagt að halda kyrru fyrir í
anddyri hótelsins og bíða þess að verða
fluttir flugleiðis til Prag.
Það þurfti að skipuleggja flutning á
þúsundum manna í skjótri svipan, og af
þeim sökum urðu nokkur mistök, þará-
meðal var ferðataska Þórbergs alltíeinu
horfin í bíl með bráðókunnugu fólki. Við
gerðum strax ráðstafanir til að haft yrði
uppi á töskunni og hún færð Þórbergi áð-
uren við legðum af stað til Prag.
I hótelanddyrinu var umgangur mik-
ill, enda oftast samankomin þar hundruð
manna. En á miðju gólfi lá bröndóttur
köttur og horfði syfjuðum augum á það
sem fram fór.
„Allstaðar eru kisurnar eins,“ sagði Þór-
bergur, „heimspekilegar og hafnar yfir
hversdagsleikann. Stoltar í reisn sinni,
eins og skáldin segja. Hún veit nú viti
sínu þessi. Hún veit allt um kongressinn
í Varsjá. Hún veit hvort við verðum í
Prag í nótt. Mér sýnist að henni lítist illa
á þetta ferðalag.“
Svo voru mennirnir búnir að hafa uppi
á töskunni, og settu hana niður þar sem
við Þórbergur sátum.
„Aumingja taskan mín,“ sagði Þór-
bergur, „að flækjast um húsbóndalaus í
þessum voðalegu útlöndum. Sérðu hvað
hún er fegín að vera búin að finna mig
aftur?“
að var komið að kvöldi þegar flugvélin
lenti í Prag. Þar fengum við að borða
ásamt fleiri fulllrúum á einu glæsilegu
hóteli, en biðum síðan eftir því að verða
fluttir áfram til Varsjár með járnbrautar-
lest. Þarna á hótelinu var samankomið
fólk af öllum þjóðernum, svart fólk og
gult og hvítt. Þórbergur sat lengi og
skrifaði í dagbók sína þegar við vorum
búnir að borða. Svo leit hann allíeinu
upp, horfði yfir mannfjöldann og sagði:
„Hugsa sér, að margt af þessu fólki
skuli hafa verið á lífi daginn sem Knud
Zimsen stökk upj)á pípustaflann á La;kj-
artorgi til að tala á móti Birni Jónssyni
árið 1910.“
Þórbergur var í sérlega góðu skapi
þetta kvöld, og húmorinn ólgaði í honum.
Hann hallaði sér aftur í stólnum og raul-
aði gamlan slagara.
„Sweet Rosie O’Grady
When we are married,
how happy we’ll be.“
Framhjá okkur gekk indversk stúlka,
vafin í sarí.
„Væri þessi stúlka ofurlítið Ijósari á
hörund,“ sagði Þórbergur, „mundi ekki
vera hægt að þekkja hana frá vinnukonu
austurí Suðursveit sem heitir Ásta.“
Svo bætti hann við:
„Það þarf mikið átak til að drífa Ind-
land upp. Það er ekki fyrir Sweet Rosie
0’Grady.“
Ég var, einsog oftar, að skrifa í vasa-
bók mína það sem Þórbergur sagði.
„Af hverju lærirðu ekki hraðritun?“
spurði hann. „Það er þrennt sem blaða-
maður þarf að kunna. Ilann þarf að kunna
hraðritun. Ilann þarf að kunna á ritvél.
Og hann þarf að kunna á skautum. Til
alls þessa getur hann þurft að grípa, þeg-
ar minnst varir.“
Eftir þetta sat Þórbergur hugsi nokkra
stund og horfði uppí loftið. Svo sagði
hann:
„Skrifaðu nú.“
Hann hallaði sér fram í stólnum, gerði
sig heiðarlegan í andlitinu og mælti af
miklum hátíðleik:
„,Guð er hvorki góður né vondur, lield-
ur er hann öll gæzka og öll vonzka.“
J^estin lagði af stað með okkur tii Var-
sjár um nóttina, og við komum þang-
að er nokkuð var liðið á næsta dag. Þar
var okkur fengið herbergi á litlu hóteli í
miðjum bæ, en mal allan skyldum við
hafa á öðru og stærra hóteli þar í grennd.
Þar borðaði einnig fjöldi annarra þing-
þingfulltrúa.
Þórbergur hélt áfram að sjá fólk, sem
Mcð Indverjnm um borð í pólska farbcsaskipinu
Batory. Bórbcrgur að hugsa.
hann þekkti heima, birtast í annarlegu
gerfi hér fyrir austan járntjald. Þegar við
settumst að borðinu fyrsta kvöldið gekk
framhjá okkur roskinn þjónn með grátt
yfirskegg og hélt á diskastafla.
„,Nei, sérðu,“ sagði Þórbergur. „Hérna
iáta þeir séra Bjarna bera á borð.“
Þjónninn sem gekk um beina hjá okk-
ur var einstaklega viðfelldinn maður,
broshýr og hamingjusamur á svipinn.
Þórbergur kallaði hann Árna. Hann var
nefnilega svo líkur Árna Friðrikssyni í út-
liti. Og raunar ekki örgrant að fleira væri
líkt með honum og Árna. Að minnsta
kosti virtist hann jafnvel ennþá hamingju-
samari en endranær þegar hann gat boð-
ið uppá fisk.
Áberandi maður í matsal þessum var
Dani einn stór og þrekinn með kónga-
nef. Dani þessi talaði mikið og hló hátt
og maður vissi alltaf hvar hann var
staddur. Okkur var sagt hann væri frá
Jótlandi.
„Þetta er Sigurjón á Álafossi þeirra
Jótanna,“ sagði Þórbergur.
Fyrir kom jafnvel að yfirbragð fólks
leiddi Þórberg til samlíkinga útfyrir tak-
mörk hins mannlega. Eitt kvöldið settust
að næsta borði við okkur nokkrir Ástra-
líumenn, en sú þjóð sagði Þórbergur að
væri einsog dálítið snurfusaðir Bretar. f
hópnum var einn horaður maður með
óvenjulega langt og sorglegt andlit.
„Sérðu hvað þessi maður hefur verið
!4 LANDNEMINN