Unga Ísland - 01.08.1933, Side 12

120
UNGA ÍSLAND
Nýlega hafa þær verið grafnar
upp. Sýnir það sig, að þar hefir margt
verið líkt því sem nú er, og fegurðar-
smekkur og menning á háu stigi.
Þessi voðalega náttúrubylting, sem
bráðdrap þúsundir manna og gjör-
eyddi borgunum, hefir orðið til þess
að hjálpa nútíðarmönnum til að læra
að þekkia og skilja líf og háttu Forn-
Rómverja.
Þegar búið var að grafa ofan að
húsunum, sást allt næstum því eins
cg það var fyrir gosið. Herbergi, mál-
verk á veggjum og öll húsgögn. Þar
sem menn voru, hefir hraunið gló-
andi, lagst að þeim á alla vegu. Síðan
hefir líkamina smám saman leyst í
sundur, og eru þar holur, eða auð rúm
í hrauninu. Bráðnum málmi hefir ver-
ið rennt í þær sumar, og þegar hann
er storknaður, og búið er að brjóta
grjótið utan af honum, er hann eins
og líkneski og lifandi eftirmynd þess
manns, sem þarna hefir farist fyrir
nálega 2000 árum, og sést kvalasvip-
urinn greinilega á andlitinu.
Þessu gosi hefir verið öðru vísi
háttað en flestum öðrum. Það hefir
verið stórvirkara og hraðvirkara en
flest önnur. En það var vegna þess,
að fjallið rifnaði og féll nokkuð af
því yfir borgirnar. — Það eitt gerir
manni skiljanlegt, hvernig þessi und-
ur skeðu.
Önnur Vesúvíus-gos hafa orðið ár-
in 203, 472 og 512.
Árið 1116 var fjállið orðið skógi-
klætt upp á brúnir, og var gígurinn
jafnvel vaxirin kjarri, en árið 1631
var þessi fagri gróður snögglega eyði-
lagður af gosi. Á 18. og 19. öld urðu
yfir fimmtíu gos, og 1906 fórust þar
margir menn í voðalegu eldgosi, Um
það leyti lækkaði fjallið svo hundruð-
um feta skipti, og gjörbreyttist þá
útlit þess. Árið 1844 var rannsóknar-
stöð stofnuð við rætur fjallsins, og
er nú allt athugað, svo sem verða má.
Mjög eru hlíðar fjallsins frjósam-
ar, eins og eldbrunninn jarðvegur er
oft. Þar vex vínviður ágætlega, og er
voðinn fljótur að gleymast. Gróður
og byggðir færast jafnan upp hlíðarn-
ar í spor hinnar miklu eyðileggingar.
Tíí íslands.
E<) þrái þig, þú móðir mín,
þú mold, er ósnert grær;
þig fjall, er enginn fótur tróð,
þig foss, er dulur hlær,
þig alda hafs, er hefir greitt
þitt hár inn frjálsi hlær.
Inð getið mig þeim fögnuð fyllt,
er fáum sálum gefst;
því það er í mér eittlivað villt,
er æðsta frelsis krefst;
við fjallið á ég eitthvað skylt,
er upp í blámann hefst.
Þú hvika borg, í þinni þröng
eg þrái ’inn Ijúfa frið,
er fyllist eg við fossa söng,
og finn í hafsins nið,
er brenna vorkvöld björt og löng
og brosir heimur við.
Þú leynda afl, þú landsins sál',
eg leita á fundinn þinn,
því hjá þér eins og barn við brjóst
eg besta svölun finn.
Eg halla mér að hrauni og teig,
sem huldrar móður kinn.
Páll Guðmundsson.