Bændablaðið - 14.03.1995, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 14. mars 1995
Bœndablaðið
11
MarkaOsK vegna sauðfjáraMa
ng ráðslolun pess
Þegar núgildandi búvörusamningur
tók gildi haustið 1992 færðist
ábyrgð á sölu kindakjöts og sláturs
frá ríki til bænda og afurðastöðva.
Verð til neytenda er nú lækkað
með því að ríkið greiðir helming af
áætluðum framleiðslukostnaðii
kindakjöts, sem selst innanlands,
með svonefndum beingreiðslum.
Þær komu í stað niðurgreiðslna,
sem voru yfirleitt heldur hærra
hlutfall af kostnaðarverði, og auk
þess hafði verið varið töluverðu fé
til að lækka verð, þegar þörf var
talin á af markaðsaðstæðum.
Samstarfshópur um
sölu á lambakjöti
í nokkur ár hafði starfað Samstarfs-
hópur um sölu á lambakjöti (SSL).
I honum voru, auk fulltrúa bænda,
afurðastöðva og Framleiðsluráðs,
fulltrúar frá bæði viðskipta- og
landbúnaðarráðumeyti og var full-
trúi þess síðastnefnda formaður
hópsins. Auglýsingar og annar
kostnaður við markaðssetningu á
vegum Samstarfshópsins var
greiddur með fé úr Verðjöfnunar-
sjóði, kr. 2,- á kg af seldu kinda-
kjöti, og endurgreiddu kjam-
fóðurgjaldi til sauðfjárræktar.
Við gildistöku búvörusamn-
ingsins hurfu fulltrúar ráðuneyt-
anna úr Samstarfshópnum, en í
þeim sem við tók em tveir fulltrúar
frá Landssamtökum sláturleyfis-
hafa, einn frá Framleiðsluráði land-
búnaðarins, einn frá Stéttarsam-
bandi bænda, einn frá Lands-
samtökum sauðfjárbænda og hefur
hann gegnt formennsku þar. Þessi
hópur hefur sömu tekjustofna og
hinn fyrri til að standa undir
rekstrarkostnaði, auglýsingum og
öðrum kostnaði við
markaðsaðgerðir. Nokkurt fé hafði
safnast upp í Kjamfóðursjóði, og
var því skipt á milli búgreinanna
árið 1993. A því ári kom einnig
heldur meira fé til útborgunar úr
Verðjöfnunarsjóði en sem nemur
gjaldi af árssölu. A hinn bóginn var
ekki innheimt neitt markaðsgjald af
bændum og afurðastöðvum á fyrsta
ári búvömsamningsins, og var leit-
ast við að jafna þetta með því að
verja nokkm af tekjunum til beinna
verðlækkana.
Samstarfshópurinn hefur for-
ræði um ráðstöfun á verðjöfnunar-
sjóðs- og kjamfóðurgjaldi.
Landssamtök sauðfjárbænda
taka þátt í kostnaði við starf Sam-
starshópsins með því að leggja til
hans það fé, sem áætlað er til að
greiða kostnað við starfsmann. I
staðinn vinnur starfsmaður hópsins
fyrir Landssamtökin eftir því, sem
verkefni falla til og tími gefst.
Beingreiðslufé
Heildargreiðslumark er reiknað út
vegna framleiðslu árið eftir þegar
sala til júnfloka liggur fyrir. Það er
miðað við sölu á innanlandsmarkað
almanaksárið á undan og hlutfallið
milli sölu á fyrri helmingi yfir-
standandi árs og sölu á sama tíma
árið á undan. Þannig er greiðslu-
mark fyrir verðlagsárið 1995/1996
miðað við sölu árið 1993 og
hlutfallið milli sölu janúar til júní
1994 annars vegar og hins vegar
sölu í sömu mánðum árið 1993.
Þegar birgðir eru of miklar er
heildargreiðslumarkinu ekki út-
hlutað öllu til framleiðslu. Bein-
greiðslur út á mismuninn eru
notaðar til að örva sölu innanlands,
og er skylt að verja þeim til verð-
lækkana, sem koma fram í út-
söluverði kjötsins.
Framkvæmdanefnd búvöru-
samninga gerir tillögu til landbún-
aðarráðherra um ráðstöfun bein-
greiðslufjárins, en byggir þær á
markaðsáætlun Samstarfshóps um
sölu á lambakjöti
Verðskerðingargjald
Haustið 1993 var ákveðið að inn-
heimta á því verðlagsári af bænd-
um í Verðskerðingarsjóð kinda-
kjöts 5% af afurðastöðvaverði
bænda og 3% af slátur- og heild-
sölukostnaði afurðastöðanna. Þetta
er einnig gert á yfirstandandi verð-
lagsári. Þessu fé á fyrst og fremst
að verja til að standa undir kostnaði
við sameiginlega ábyrgð á birgðum
kindakjöts og sláturs við lok
verðlagsárs. Þegar
birgðir eru of miklar er það einnig
notað til að kosta útflutning á kjöti
sem einstakir bændur leggja inn á
greiðslumark sitt milli 100% og
105%. Þeir fá fyrir það fullt
afurðstöðvaverð og afurðastöðvar
slátur- og heildsölukostnað. Ef ekki
tekst að fá nógu hátt verð fyrir
kjötið erlendis til að greiða hvoru
tveggja verður að greiða
mismuninn af verðskerðingarfé.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
sér um ráðstöfun verðskerðingar-
gjaldsins samkvæmt reglugerð,
sem landbúnaðarráðherra setur.
Yfirlit
I töflunum þremur hér á eftir er
gerð grein fyrir hversu mikið fé
hefur verið til ráðstöfunar sam-
kvæmt þessum fjórum tekjuliðum
og hvemig því hefur verið varið.
Það er samkvæmt endanlegum
reikningum fyrir þau tímabil sem
gert hefur verið upp fyrir, bráða-
birgðayfirlit með fyrirvara um ein-
hverjar breytingar fyrir nýliðið ár
og áætlanir fyrir líðandi og ókomin
tímabil.
Fé úr Verðjöfnunarsjóði og
kjamfóðurgjald er gert upp saman
og miðað við almanaksár. Uppgjör
beingreiðslufjár er einnig miðað
við almanaksár, en í töflunni yfir
verðskerðingarféð er miðað við
verðlagsár.
Tekið saman á vegum Sam-
starfshóps um sölu á lambakjöti og
Landssamtaka sauðfjárbœnda í
samráði við framkvœmdastjóra
Framleiðsluráðs.
Samstarfshópur um sölu á lambakjöti
Almanaksár 1993 1994 1995
Samkvæmt Bráðabirgða- Áætlun
Tekjur reikningi yfirlit
Tekjur af verðjöfnunargjaldi 25.471.081 15.385.760 15.000.000
Tekjur af kjarnfóöurgjaldi 42.567.418 6.134.175 6.000.000
Samtals 68.038.499 21.519.935 21.000.000
Gjöld
SSL, laun, skrifstofukostn. og fl. 3.182.549 3.593.721 3.500.000
SSL, niðurgreiðslur 21.570.630 17.064.341 0
SSL, kynningar og markaðsmál SSL, óráðstafað 21.036.524 12.340.099 18.250.000 1.179.000
Samtals 45.789.703 32.998.161 22.929.000
Mismunur 22.248.796 -11.478.226 -1.929.000
Mismunur (óinnkomnar tekjur) 22.248.796 10.770.570 8.841.570
Beingreiðslur
Almanaksár 1993 1994 1995
Samkvæmt Bráðabirgða Áætlun
Tekjur reikningi yfirlit
Ónýttar beingreiðslur 36.552.983 18.000.000
Beingreiðslur 55.398.000 127.212.000
Samtals 0 91.950.983 145.212.000
Gjöld
Verðlækkun birgða 1993 -1994 48.000.000
Markaðsaðgeröir á verðlagsárinu 130.000.000 55.000.000
Samtals 0 130.000.000 103.000.000
Mismunur 0 -38.049.017 42.212.000
Uppsafnaður mismunur 0 -38.049.017 4.162.983
Verðskerðingarsjóður Verðlagsár 1992-1993 1993-1994 1994-1995
Skv. reikningi Áætlun
Tekjur Verðskerðing 5%, bændur 78.972.194 74.369.578
Verðskerðing 3%, afurðastöðvar 31.324.166 28.924.421
Samtals 0 110.296.360 103.293.999
Gjöld Álag á útflutning, 1992-1993 43.360.445
Álag á utflutning 1993-1994 56.495.1 16 12.000.000
Álag á útflutning 1994-1995 20.000.000
Söluátak, bestu kaup og fl. 35.297.963
Uppgjör innmatar 1992-1993 12.989.864
Uppgjör innmatar 1993-1994 2.000.000
Verðlækkun birgða 1992-1993 12.664.641
Vaxta- og geymslugjöld 1992-1993 10.000.000
Vaxta- og geymslugjöld 1993-1994 15.000.000
Samtals 0 160.808.029 59.000.000
Mismunur 0 -50.511.669 44.293.999
Uppsafnaður mismunur -50.511.669 -6.217.670
Staðan á nautakjötsmarkaónum
Koma þarf í veg íyrir offramboð
Sala nautakjöts á síðasta ári var
nokkuð viðunandi og nam hún
3.252 tonnum, en var 3.126 tonn
árið 1993. Aukningin nemur 4%.
Borið saman við árið 1992 er salan
3% minni, en þess má geta að það
ár var heildarsala nautakjöts meiri
en nokkur ár þar á undan.
Ungkálfaslátrun
Á árinu 1994 komu rúmlega 8.400
ungkálfar til slátmnar í afurða-
stöðvar. Árið 1993 var slátrað um
7.400 kálfum og árið 1992 um
6.500 ungkálfum. Á ámnum 1988
til 1992 var einungis slátrað milli
4.500 og 5.500 ungkálfum. Þetta er
megin orsök þess offramboðs sem
hefur hrjáð innanlandsmarkaðinn
síðustu ár. Miðað við þarfir
innanlandsmarkaðar er nauðsyn-
legt að slátra á bilinu 8.000 til
8.500 ungkálfum á ári til þess að
viðunandi jafnvægi haldist á milli
framboðs og eftirspumar á nauta-
kjöti á innanlandsmarkaði. Á með-
fylgjandi línuriti er sýnd þróun
fjölda slátraðra ungkálfa á 12 mán-
aða tímabili frá janúar 1993 til
janúar 1995. Slátmnin náði há-
marki á 12 tímabilinu frá október
1993 til ágúst 1994 (súlan í ágúst
1994) alls tæplega 9.200 ungkálfar.
Ásetningur á ungkálfum hefur
verið nokkuð mikill síðustu
mánuði og hefur því dregið mjög
úr slátmn ungkálfa. Nam hún á
síðasta 12 mánaða tímabili tæplega
8.000 kálfum. Eflaust fylgist að
hækkun á verði ungnautakjöts til
bænda og einnig það að aukið rými
hefur skapast í fjósum, þar sem
auðvelt hefur verið að losna við
nautgripi til slátmnar.
Verðuppbætur fyrir
slátraóa ungkálfa
í ljósi þessa er nú svo komið að
stjórn Landssambands kúabænda
hefur lagt til að greiddar verði
verðuppbætur á slátraða ungkálfa
fyrir aprfl næstkomandi að upphæð
kr. 4.000 á stykkið. Það ber að
gæta varúðar og koma í veg fyrir
að framboðið verði of mikið. Kúa-
bændur verða því að fylgjast með
því hér í blaðinu hvert stefnir
hverju sinni og bregðast við þeim
skilaboðum sem þeir fá.
Afar mikilvægt er að framleið-
endur fái upplýsingar um stöðu og
Guðbjöm Ámason
framkvæmdasljóri L.K.
horfur á markaðnum. Með því að
veita bændum upplýsingar um
framleiðsluna, breytingar á kjöt-
mati, verðlagningu í samræmi við
þarfir markaðarins og aukna
áherslu á markaðsmál nautakjöts er
lagður gmndvöllur að því að vinna
þessari framleiðslu traustari fram-
tíð sem yrði bændum og neyt-
endum til hagsbóta. Miklar sveifl-
ur í framboði og verði er öllum til
skaða til langs tíma litið.
Bændur sem framleiða nauta-
kjöt hafa orðið þess áþreifanlega
varir að þær aðgerðir sem Lands-
samband kúabænda greip til með
stofnun fyrirtækisins Kjötfram-
leiðendur hf., síðastliðið sumar,
hefur skilað þeim töluverðri hækk-
un. Tekist hefur að snúa blaðinu
við og koma í veg fyrir enn meira
verðfall en orðið var. Einnig em
menn almennt þeirrar skoðunar að
þessar aðgerðir hafa komið í veg
fyrir verðfall annarra kjöttegunda.
Það voru afar ánægjuleg tíðindi
þegar einn sláturleyfishafi á Suður-
landi auglýsti í febrúar sl. að
fyrirtækið myndi staðgreiða fyrir
all flesta gæðaflokka nautgripa-
kjöts sem kæmi til slátmnar á
næstu mánuðum. Fleiri sláturleyf-
ishafar hafa fylgt í kjölfarið og er
alveg ljóst að þessi nýja staða er
bændum afar kærkomin og allt
önnur en þegar greiðslufrestur skipti
mörgum mánuðum og mikið vant-
aði upp á að fullt verð væri greitt.
Stöndum vöró um
gæðin
Þeir bændur sem framleiða nauta-
kjöt em minntir á mikilvægi þess
að standa vörð um gæðin. Lykillinn
að traustari stöðu á markaðnum sá
að fóðra gripina eins vel og kostur er.
Ef gæði nautakjötsins em í lagi, þá
eru neytendur tilbúnir til að greiða
hærra verð fyrir vömna.
Fjöldi slátraðra ungkálfa á 12 mánaða tímabili frá jan. '93 til jan. 95'