Bændablaðið - 14.03.1995, Blaðsíða 4

4
Bœndablaðið
Þriðjudagur 14. mars 1995
Bændablaðiðj
Útgefandi: Sameinuð bændasamtök
Bændahöll við Hagatorg 107 Reykjavík
Sími 5630300 Bréfasími 5628290
Kennitala: 631394-2275
Ritstjóri: Áskell Þórísson (ábm.)
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason
Útgáfunefnd:
Gunnar Sæmundsson, formaður
Hákon Sigurgrímsson, varaformaður
Hörður Haröarson, Jónas Jónsson, Þórólfur Sveinsson
Prentun:
ísafoldarprentsmiðja
Leiðarinn
lilýtt blað hefur göngu sína
Bændablaðið, í eigu sameinaðra
bændasamtaka, hefur nú göngu sína.
Aðdragandi þess eru samþykktir um
breytta útgáfu á málgagni bænda-
samtakanna, m.a. frá aðalfundum
Stéttarsambands bænda.
Eftir nokkra athugun og undirbúning
var málið kynnt á formannafundi
Búnaðarsambandanna á s.l. hausti
þar sem eindreginn vilji kom fram að
hrinda því í framkvæmd. Að höfðu
samráði var ákveðið að hefja sem
fyrst útgáfu á blaði, sem sent yrði til
allra bænda.
Rökin fyrir útgáfu Bændablaðsins eru Jón Helgason
að sjálfsögðu hinar miklu þjóð-
félagsbreytingar, sem orðið hafa á
síðustu árum. Það er mjög brýnt fyrir trúnaðarmenn bænda að
koma margvíslegum upplýsingum til allra bænda með
skömmum fyrirvara. Slíkar upplýsingar eru forsenda þess að
bændur geti gert sér rétta grein fyrir hver staða þeirra er. En því
aðeins geta forystumennirnir á hverjum tíma vænst þess að fá
þann stuðing sem þeim er nauðsynlegur.
Bændablaðinu er þó ekki eingöngu ætlað það hlutverk að vera
einhliða fréttamiðill. Þvert á móti er von þeirra, sem undirbúið
hafa útgáfuna að sem allra flestir bændur notið það til að koma á
framfæri skoðunum sínum og ábendingum um það sem betur
þarf að fara um málefni stéttarinnnar. Þannig ætti með
gagnkvæmum upplýsingum að vera hægt að eyða tortryggni og
misskilningi sem stundum hefur orðið til þess að draga úr
samstöðu stéttarinnar.
Samhliða þessu mikilvæga hlutverki er Bændablaðinu ætlað að
kynna fyrir öðrum stefnu bændasamtakanna og veita gagnlegar
upplýsingar um landbúnaðinn. Með slíku kynningarstarfi skap-
ast auknir möguleikar að hafa áhrif á umræðuna um landbúnað
og gera hana jákvæðari fyrir hann. Slíkt er mjög mikilvægt til
þess að gildi hans fyrir samfélagið njóti sannmælis.
Sérstaklega er það þó eins og staðan er um þessar mundir, þegar
afkoma margra bænda er erfiðari en verið hefur um áratuga
skeið. Framundan er því lífróður fyrir bændastéttina til að kom-
ast í gegnum þessa erfiðleika og fá aðstöðu til að nýta á
árangursríkan hátt þá mörgu kosti, sem landið býður. Bænda-
blaðinu er ætlað að vera öflugt tæki stéttarinnar í þeirri baráttu.
Þau óvenjulegu harðviðri sem
gengu yfir stóran hluta landsins í
janúar hafa komið við hugi fólks.á
margan hátt. Þó að hinir hörmu-
legu mannskaðar af völdum snjó-
flóða marki dýpstu sporin hefur
óblíð náttúran með stórviðrum og
ofurfannfergi minnt á sig á annan
hátt. I einni sýslu landsins, sem
venjulega er með þeim snjó-
léttustu, Vestur-Húnavatnssýslu,
varð það slys í sama hríðargarð-
inum, að hátt á annan tug hrossa
fennti svo að þau drápust.
Slíkir atburðir vekja eðlilega
athygli allra þeirra sem hugsa um
dýravemd og velferð búfjárins
okkar og getur reynst erfitt að
sannfæra suma um að þetta megi
flokka undir slys.
Því er ekki að leyna að hross-
ahald landsmanna hefur löngum
verið undir smásjá dýravemdar-
fólks og það hefur ekki alltaf ríkt
fullur skilningur á milli þess og
bændanna sem eðlilega telja sig
þekkja eðli búfjárins og þarfir þess
vel. Það hefur hins vegar verið
ákveðin stefna bændasamtakanna
að eiga sem best samstarf við Sam-
band dýravemdarfélaga íslands og
það fólk sem kemur fram fyrir þess
hönd. Því með því einu móti er hægt
að skapa gagnkvæman skilning.
Ályktun Búnaóar-
þings 1993
Það 'var í þessum anda sem Búnað-
arþing 1993 fjallaði um erindi
Sambands dýravemdarfélaga Is-
lands um útigang hrossa. I ályktun
sem gerð var um efnið var ákveðið
að Búnaðarfélag íslands skrifaði
öllum sveitarstjómum, þar sem
hross væm á forðagæsluskýrslum,
og færi þess á leit við þær að þær
legðu fyrir búfjáreftirlitsmenn sína,
eins og þeir voru áður nefndir, að
þeir könnuðu hvort hús væru til
fyrir hross þar sem þau em haldin
og þá hve mikið vantaði á að svo
væri. Jafnframt skyldu þeir kanna
og skrá hvort hross, sem gefið væri
úti og ekki hefðu aðgang að
húsum, hefðu aðgang að góðu
skjóli.
Bréf þessa efnis var skrifað
öllum viðkomandi strax í mars
1993 og þess þá vænst að skráning
og skoðun gæti farið fram samfara
vorskoðun búfjáreftirlitsmanna
Jónas Jónsson
búnaöarmálasljóri
sem þá stóð fyrir dyrum.
Tilmæli um þessa skýrslugerð
vom svo ítrekuð er eyðublöð fyrir
forðagæslu vom send út haustið
1993 og einnig haustið 1994. Þrátt
fyrir þetta bámst ekki svör nema
frá 98 sveitarfélögum af 192 eða
51% þeirra sem hafa hross á
skýrslum.
Uppgjöri á þessum skýrslum er
nú lokið og kemur í ljós, að ef á
heildina er litið em til hús af ein-
hveiju tagi fyrir 78% hrossanna, ef
marka má þetta úrtak. Góð skjól
em til fyrir um 11 % en hvorki hús
né skjól fyrir önnur 11%. Þetta er
þó nokkuð breytilegt á milli lands-
hluta en því miður á þann veg að
hrossaflestu sveitarfélögin (og
hémðin) skera sig úr með til-
tölulega minnstan húsakost og
hæst hlutfall hrossa án viðunandi
skjóls.
Framangreind skýrsla verður
lögð fyrir Búnaðarþing og mun
stjóm bændasamtakanna beina því
til þingsins að álykta um niálið, en
hún ákvað einnig að skrifa öllum
sveitarstjómum og hvetja þær til að
beita áhrifum sínum eftir því sent
þær hafa tök á til úrbóta.
Minna má á að ábyrgð sveitar-
stjóma í þessum efnum er slegið
fastri með tvennum lögum: með
lögum um búfjárhald, þar sem
ákvæði em m.a. um búfjáreftir-
litsmenn sem starfa á þeirra veg-
um og ber þeim að fylgjast með
aðbúnaði og fóðrun búfjárins og
gera viðvart ef þeir telja að með-
ferð á skepnum brjóti í bága við
gildandi lög.
I öðm lagi eru lagðar skyldur á
herðar sveitarstjóma í lögum um
dýravemd. Reyndar leggja báðir
þessir lagabálkar, búnaðar-
samböndunum, ráðunautum þeirra
og svo héraðsdýralæknum einnig
skyldur á herðar. í nýjum lögum
um dýravemd (lög frá 16. mars
1994) em eftirfarandi ákvæði í 4.
gr. laganna:
"Að vetri til, þegar búfé er
haldið til beitar eða látið liggja við
’ opið, skal sjá til þess að á staðnum
sé húsaskjól eða annað öruggt og
hentugt skjól í öllum veðrum.
Einnig skal vera þar nœgilegt
fóður og vatn og litið skal eftir
búfénu reglulega, en daglega eða
oftar ef nauðsyn krefur að mati
forðagœslumanns, ráðunautar eða
dýralæknis. Heimilt er sveitar-
stjóm, að fengnum tillögum dýra-
verndarráðs eða héraðsdýra-
lœknis, að banna dýrahald á til-
teknum stöðum að vetri til séu fyrr-
greind skilyrði ekki uppfyllt."
Hér er ekki um strangari
ákvæði að ræða en í eldri lögum,
þvert á móti viðurkennir löggjöfin
að hrossum getur liðið vel á úti-
gangi, jafnvel í harðri vetrarveð-
ráttu, ef þremur skilyrðum er full-
nægt: - að þau hafi nægilegt fóður,
- að þau hafi aðgang að vatni - og
að þau hafi ömggt og hentugt skjól.
Ástæða er til að benda sér-
staklega á annað atriði þessarar
greinar og undirstrika það sérstak-
lega; þá skyldu að líta eftir búfé
sem gengur úti að vetrarlagi eða
liggur við opið, reglulega og dag-
lega ef þess er talin þörf. Á þessu
mun því miður allvíða vera nokkur
misbrestur, einkurn þar sem það
verður æ algengara að hross séu
haldin á eyðibýlum og þess þá ekki
gætt að fá ntenn af nágrannabæjum
til hins lögboðna eftirlits. í
harðindatíð verður að gera kröfur
til þess að litið sé daglega eftir
hrossum sem eru úti.
Engum hrossaeiganda ætti að
vera ofraun að uppfylla kröfur um
gott skjól.Byggingaþjónusta Bún-
aðarfélags Islands hefur gert
tillöguteikningar að einföldum
hrossaskjólum.
Vonandi draga sem flestir
hrossaeigendur reynslu af þessum
harða og leiða vetri og láta hendur
standa fram úr ermum á komandi
sumri og búi hrossum sínum skjól
hvort sem eru hús eða einfaldari
mannvirki.
Bændaforritió Búbót
Vaxandi úibreiösla
Námskeið Hólaskóla og Búnaðar-
félags íslands fyrir bændur í bók-
haldi og skattskilum hafa aukist
umtalsvert á síðustu árum.
Bændaforritið Búbót hefur um-
fangsmikla og vaxandi útbreiðslu,
en ætla má að um 1/3 hluti bænda
færi bókhald sitt í kerfið eða það er
fært af bókhaldsskrifstofum sem
nota kerfið. Búbót má nota á
flestar einkatölvur.
Nú hefur verið gengið frá skipu-
lagningu Búbótamámskeiða til
páska, en dagana 23.-24. mars verð-
ur námskeið í Eyjafjarðarsýslu,
27.-28. mars í S.-Þingeyjarsýslu,
29.-30. mars í Skagafjarðarsýslu
og 3. - 5. aprfl á Suðurlandi.
Viðfangsefni námskeiðanna er
fjárhagsbókhald og skattskil en
auk þess er gert ráð fyrir að
kennsla fari fram á viðskipta-
bókhaldshluta kerfisins fyrir þá
sem þess óska (t.d. hentugt fyrir
ferðaþjónustu- og garðyrkju-
bændur). Námskeiðin eru ætluð
notendum Búbótar og gert er ráð
fyrir að þátttakendur mæti með
eigin tölvur. Hvert námskeið er
um 18 kennslustundur (2 dagar).
Námskeiðin eru í formi fyrir-
lestra og verklegra æfinga. Fyrir-
lestrar fjalla m.a. um helstu þætti
bókhaldsreglna, meðferð fylgi-
skjala, lög og reglur varðandi
VSK, skattalög og skattfram-
talsgerð. Verkefnavinna er færsla
bókhalds fyrir hefðbundinn,
blandaðan búrekstur þar sem farið
verður yfir færslu fylgiskjala,
villulista, uppfærslu, fyrirspurnir,
útskriftir, VSK-skýrslu, skatt-
framtal og uppgjör árs.
Hvaó gerir forritió?
Bóndinn skráir öll útgjöld og tekj-
ur og virðisaukafærslur eru merkt-
ar sérstaklega. Einnig eru skráðar
eignir og skuldir og síðan af-
borganir og vextir. Einnig er
æskilegt að skrá inn einkaeyðslu.
Síðan sér tölvan um að reikna út
það sem beðið er um. Það er æði
margt sem biðja má hana um. Sem
dæmi má nefna dagbókarlista,
efnahagsreikning og framlegðar-
uppgjör. Þá kemur virðisauka-
skýrslan beint út úr tölvunni og hið
sama má segja um landbúnaðar-
framtal. Tölvan segir notandanum
einnig hve mikið af tekjum fara í
áburðarkaup og framlegð á einingu.
Þess má geta að viðskipta-
mannabókhald er undirbókhald í
Búbót, en með því má má skrifa út
reikninga sem hentar bændum
sem eru selja beint til neytenda.
Fjöldi bænda hefur látið
búnaðarsamböndin annast bókhald
og uppgjör fyrir sig. Yfir landið
eru nú um 600 bændur sem nota þá
þjónustu. Sum búnaðarsamböndin
hafa samið við bændur um að
annast þessa þjónustu fyrir sig.
Má þar nefna Bs. Suður-Þing., Bs.
Austurlands og Bs.Vestfjarða. Nú
lætur nærri að í Suður-Þing. séu
um helmingur bænda með uppgjör
í þessu kerfi.