Bændablaðið - 28.05.2002, Síða 16

16
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 28. maí 2002
*
Mýtt innlent mjðlMutt fyrir
smðkðltn kemur vel út I tHruunum
Mjólkursamlag Húnvetninga (MH) hefur
um áratuga skeið framleitt og markaðssett
kálfafóður fyrir mjólkurkálfa. Uppistaða
fóðursins er undanrennuduft sem blandað
hefur verið tólg, vítamínum og steinefnum.
Kálfar þrífast ágætlega á fóðrinu en það hef-
ur þann galla að vera ekki nægilega auðleyst
fyrir kálfafóstrur sem nú eru að ryðja sér til
rúms. Þess vegna er oft notuð innflutt auð-
leysanleg mjólkurduftsblanda í kálfa-
fóstrurnar ef ekki er notuð mjólk. Að frum-
kvæði MH gerði RALA uppskrift að nýjum
mjólkurduftsblöndum. Gerðar voru tvær
blöndur með undanrennudufti og mjólkur-
fitu eingöngu annars vegar (A) og með
undanrennudufti, mjólkurfitu og jurtafitu
hins vegar (B). I framhaldinu var síðan gerð
tilraun á Möðruvöllum í Hörgárdal þar sem
þessar blöndur voru gefnar smákálfum og
þeir bornir saman við kálfa sem fengu fersk-
mjólk (C). Að auki var metinn leysanleiki
duftsins bæði á Möðruvöllum og í Holtsseli í
Eyjafjarðarsveit, þar sem það var notað í
kálfafóstru. Einnig hefur A blandan verið
reynd um nokkum tíma í kálfafóstrum á Þor-
valdseyri undir Eyjafjöllum og á Höskulds-
stöðum í Vindhælishreppi.
Tilraunaplanið
Alls voru 12 kálfar í tilrauninni, sex af
hvoru kyni og sex undan fyrstakálfskvígum.
Kálfunum var síðan skipt jafnt á til-
raunaliðina; mjólkurduft A, mjólkurduft B
eða ferskmjólk (C). í hverjum tilraunalið
voru því 4 kálfar, tveir af hvoru kyni.
Fyrstu 4 dagana eftir fæðingu fengu allir
Aldur í dögum Flokkar A og B (duft) g dufts Itr. blanda Flokkur C (mjólk) Mjólk, Itr.
1-4 ó- 4 itr, Droaaur (anir TioKKarj
5-7 bZo b,U 4,U
8-35 780 6,2 5,0
36-42 625 5,0 4,0
43-49 625 5,0 4,0
50-63 470 3,8 3,0
64-77 310 2,5 2,0
78-84 155 1,2 1,0
kálfarnir broddmjólk, 3-4 lítra á dag. Síðan
voru þeir settir í kálfabox og einstaklings-
fóðraðir í 54 daga en eftir það í 30 daga í
kálfastíum, 3-5 saman. Mjólkurskeiðið varði
því í 84 daga.
Miðað var við að kálfarnir fengju allir
sama magn orku í mjólk eða mjólkurdufti
við sama þurrefni eða 69 FEm alls. Miðað
var við 1,85 FEm/kg þe og 13% þurrefni í
ferskmjólk. Mjólkurduftið frá MH (bæði A
og B) reiknast vera með 1,54 FEm í kg
dufts. Hæfileg blöndunarhlutföll eru því 8
lítrar af volgu vatni (u.þ.b. 30°C) á móti
hverju kg af dufti eða 125 g í einn lítra. I
meðfylgjandi töflu er planið fyrir gjöf á
mjólk og mjólkurdufti á tilraunaskeiðinu. -
Alls fengu kálfamir 44,5 kg af dufti í
355 1 af vatni eða 285 1 af ferskmjólk á
mjólkurskeiðinu. Kálfarnir höfðu frjálsan
aðgang að kjarngóðu þurrheyi (0,81 FEm/kg
þe), kálfakögglum frá Bústólpa (1,11
FEm/kg þe) og vatni.
Helstu niðurstöður
Leysanleiki
Báðar blöndurnar leystust ágætlega upp í
Kjarnfóðurát í kálfaboxum alls (54 dagar), kg
volgu vatni en þó var þar stigsmunur. A
blandan sem var eingöngu með mjólkurfitu
leystist hægar upp en B blandan sem er með
jurtafitu í stað mjólkurfitu að hluta. Þeir
bændur sem höfðu samanburð töldu A
blönduna leysast heldur hægar upp en
innflutt mjólkurduft sem er hér á markaði en
B blandan væri algjörlega sambærileg. Bent
var á að þegar skipt er úr innflutta
mjólkurduftinu yfir í A blönduna sé
nauðsynlegt að endurstilla skammtarann á
kálfafóstrunni til þess að hann skammti
sama magn af dufti (120 - 125 g) í hvem
lítra. Báðar blöndumar, A og B, má því nota
í kálfafóstrur án vandamála. Er það mikil
framför frá tólgarduftinu sem var algjörlega
ónothæft fyrir kálfafóstrur.
Heyát
Kálfarnir höfðu alltaf frjálsan aðgang að
heyi og sumir þeirra slæddu talsvert þegar
þeir voru einstaklingsfóðraðir í boxunum
sem erfitt reyndist að halda utan um. Að
jafnaði leifðu kálfamir um 44% af því sem
þeim var gefið en skipt var um hey reglulega
til að tryggja nægilegan aðgang að fersku
heyi. Að jafnaði tóku kálfarnir til sín um 13
Kálfarnir þrifust mjög vel á nýja mjólkurduft-
inu í kálfaboxunum. /Mynd Bbl. Þóroddur
Sveinsson.
Síðustu 30 dagana á mjólkurskeiðinu voru
kálfarnir stíufóðraðir með frjálsan aðgang
að kjarnfóðri og heyi með mjólkurfóðrinu.
/Mynd Bbl. Þóroddur Sveinsson.
FEm af heyi þann tíma sem þeir voru í
boxunum eða fyrstu 54 dagana og var
meðalheyátið þá komið í um 860 g á dag.
Það var nokkuð einstaklingsbundið hvað
kálfamir tóku mikið til sín af heyi sem
tengdist ekki sjáanlega mjólkurfóðrinu. I
stíufóðmninni átu kálfamir að jafnaði 950 g
þe af heyi á dag, eða alls um 23 FEm það
sem eftir var af mjólkurskeiðinu.
Kjarnfóðurát
Þó að einstaklingsmunurinn á heyátinu
hafi verið talsverður var hann enn meiri á
kjamfóðurátinu. Þennan mun var þó ekki
hægt að tengja við mismunandi mjólkur-
fóður. Á einstaklingsfóðrunartímanum átu
kálfarnir alls að jafnaði um 5,9 FEm. Kálfur-
inn sem át mest át 12,8 FEm en sá sem át
minnst át 1,9 FEm. Þessi mikli munur á
kjarnfóðuráti hafði áhrif á vaxtarhraða
kálfanna eins og kemur fram á meðfylgjandi
mynd. Á stíufóðrunartímanum átu kálfamir
að jafnaði 490 g þe á dag, eða 16 FEm alls
það sem eftir var af mjólkurskeiðinu.
Þrif og vöxtur
Allir kálfamir þrifust ágætlega og ekki
varð vart við skitu. Fæðingarþungi kálfanna
var óvenju breytilegur, eða frá 24 kg og upp
í 43 kg, en að meðaltali 35 kg. í ljós kom að
fæðingarþunginn útskýrði að hluta vaxtar-
hraða kálfanna á mjólkurskeiðinu. Daglegur
meðalvaxtarhraði léttfæddu kálfanna var
minni en kálfa sem fæddust þungir (sjá
mynd). í lok mjólkurskeiðsins er léttasti
kálfurinn 73 kg en sá þyngsti 108 kg. Þessi
breytileiki er ekki óvenjulegur. Kálfar á
dufti A þyngdust að meðaltali 679 g/dag, á
dufti B 775 g/dag og á ferskmjólkinni (C)
651 g/dag á mjólkurskeiðinu. Þrátt fyrir
þennan tiltölulega mikla mun á meðaltölum
á milli fóðurgerðanna reyndist hann ekki töl-
fræðilega marktækur, en var þó mjög nálægt
því.
Meðallífþungi kálfanna í lok mjólkur-
skeiðsins var 92 kg. Meðalvaxtarhraðinn
jókst eftir því sem á leið og var orðinn 702
g/dag í lokin (sjá mynd). Það er það mesta
sem mælst hefur í fimm tilraunum með kálfa
á mjólkurskeiði á Möðruvöllum. Ástæðumar
eru fyrst og fremst engin skituvandamál í
þessari tilraun og hugsanlega einnig
kálfaboxin sem kálfarnir voru í fyrstu 54
dagana, en þar leið þeim greinilega mjög
vel.
Samandregin ályktun
Nýja mjólkurduftið frá MH reyndist
mjög vel og getur fyllilega komið í staðinn
fyrir ferskmjólk.
Vaxtarhraði kálfanna var mjög góður og
engin heilsufarsvandamál komu upp.
B duftið leystist heldur hraðar upp en A
duftið en báðar gerðimar má nota í
kálfafóstrur og túttufötur án vandamála.
í lokin má geta þess að nýtt kálfafóður
frá Mjólkursamlagi Húnvetninga er væntan-
legt á markað um það leyti sem þetta
Bændablað kemur út.
Þóroddur Sveinsson og
Jóhannes Sveinbjörnsson, RALA
Þakkir
Við viljum þakka sérstaklega Brynjari
Finnssyni, bústjóra, og Mirjana Rakic sem
sáu um framkvœmd tilraunarinnar í
Möðruvallafjósinu.
Handverksíölk
JL.
QfJJTRAKTORSDEKK Á SÉRTILBOÐI
EIGUM ALLAR
HELSTU STÆRÐIR AF
BÚVÉLA- OG VINNU-
VÉLADEKKJUM FRÁ
ALLIANCE Á LAGER.
Hafðu samband og athugaðu hvað við getum gert fyrir Þig!
Skoðaðu einnig vefsíðu okkar: www.dekkjahollin.is
BEINN
INNFLUTNINGUR
hagstætt verð
EkkJ
AKUREYRI, S. 462 3002
FELLABÆ, S. 471 1179
Handverksfólki í sveitum býöst að
nota landbúnaðarvefinn til að selja
verk sín. Þeir sem vilja taka þátt
þurfa að skila myndum og textum á
tölvutæku formi til ath@bondi.is sem
allra fyrst. Hver og einn getur birt
átta myndir af verkum sínum ásamt
nauðsynlegum upplýsingum um
verð, stærð, síma, netfang og þ.h.
Sendu tölvupóst á netfangið
ath@bondi.is og fáðu nánari
upplýsingar. Eins getið þið haft
samband við Áskel í síma 563 0375
eða 893 6741.
Toyota Landcruser VX árg. 93
til sölu. Ekinn aðeins 145 þús.
km. Driflæsingar, sóllúga,
loftkæling. Mjög vel með farinn
bíll. Upplýsingar gefur Sævar í
síma 897 6240.