Bændablaðið - 01.08.1994, Side 13

3. TÖLUBLAÐ - SEPTEMBER 1994.
Það lck hros um varir fulltrúa á aðalfundi sauðfjárbænda þegar þcir stilltu scr upp til myndatöku utan
við fundarhúsið að Reykjum. Inni í fundarsalnum tók hins vegar alvaran við.
Sameiginleg ÁBYRGÐ
Aðalfundur sauðfjárbænda
lýsti vilja sínum til að koma á sam-
eiginlegri ábyrgð á kindakjöts-
birgðum. Til nánari skýringar má
geta þess hér að meðal sauðfjár-
bænda ríkir verulegur ótti við þá
hættu á undirboðum sem kann að
skapast ef einstakar afurðastöðvar
bera einar ábyrgð á að selja sitt
kjöt. Þá lýsti fundurinn einnig
stuðningi við starf útflutnings-
nefndar Framleiðsluráðs auk þess
sem talið var brýnt að stofna þró-
unarsjóð til að styðja markaðs-
starf og efla útflutning. A meðan
verið er að afla markaða vill fúnd-
urinn að til komi opinber aðstoð
og bendir á að mörg dæmi séu fýrir
því að útflutningsgreinum sé
hjálpað á sviði þróunarverkefna.
Varðandi slátrun leggur fund-
urinn til í ályktunum sínum að
kjötmati verði breytt þannig að
meira tillit verði tekið til vöðva-
byggingar og að sláturkostnaður
verði aðskilinn frá heildsölu-
kostnaði. Þá vildu fundarmenn
einnig fella niður sjóðagjöld af
umsýslukjöti og samþykkt var að
leggja til að hlutfall kjöts af dilk-
um og fullorðnu fé breytist þannig
að dilkakjöt fái stuðulinn 1,01 en
fullorðið 0,9.
Aukið hlutverk
FrAM LF.IÐSLURÁÐS
Enn er ótalin ályktun í allmörg-
um liðum sem fundurinn beindi
til skoðunar á aðalfúndi Stéttar-
sambands bænda. í þessari álykt-
un er stungið upp á að Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins taki að
sér að fjármagna afurðir af sauðfé
og annast allt uppgjör ásamt því
að sjá um allar greiðslur til bænda,
afurðastöðva og sjóða.
Samkvæmt þessum hugmynd-
um félli það einnig í hlut Fram-
leiðsluráðs að innheimta andvirði
seldra afurða og hafa eftirlit með
birgðum. Ráðið fengi þá ríkis-
ábyrgð fyrir þeim lánum sem taka
þyrfti í þessu sambandi. Bændum
yrði jafnframt geftnn kostur á að
fjármagna birgðahald og njóta
sömu vaxtakjara og giltu um önn-
ur lán sem tekin yrðu. Tillagan
gerir ráð fyrir að Framleiðsluráð
fái þá peninga sem annars eru
ætlaðir til greiðslu á vaxta- og
geymslukostnaði og það fé sem
sparast myndi með þessu nýja
fyrirkontulagi verði nýtt til að
þróa útflutning.
Samkvæmt þeim hugmyndum
sem fram koma í þessari ályktun
er ennfremur gert ráð fyrir að sala
kindakjöts síðasta verðlagsárs
verði heildargreiðslumark næsta
árs og hefjist beingreiðslur sam-
kvæmt því 1. mars. Þegar sala
verðlagsársins liggur fyrir 15.
desember verði síðustu 20%
beingreiðslnanna svo gerð upp
samkvæmt þeim niðurstöðum.
Þessi tillaga gerir ráð fyrir að
birgðir innan heildargreiðslu-
marks sem beingreiðslur hvíla á
verði leystar undan öllum kvöð-
um og að Framleiðsluráð taki við
þeim afurðum sem fara eiga til
útflutnings en þeim bændum sem
það kjósa verði þó heimilt að fela
öðrum forsjá útflutningsafurða
sinna.
Atvinnuleysisbætur
Möguleikar bænda til atvinnu-
leysisbóta hafa nokkuð verið til
umræðu undanfarið enda sum bú
orðin svo lítil að vöxtum eftir sam-
drátt undanfarinna ára að tæpast
er unnt að tala um heilt stöðugildi,
hvað þá tvö. Aðalfúndur sauðfjár-
bænda ákvað í þessu sambandi að
fela stjóm samtakanna að skoða
alla möguleika til að bændur öðl-
ist rétt til atvinnuleysisbóta á þeim
búum sem ekki ná grundvallar-
stærð. Fundurinn vildi líka að
tryggt yrði að þeir bændur sem
bregða búi og eiga rétt til bóta, fái
þær.
Hér er ekki rými til að gera
öllum ályktunum tæmandi skil og
því hefur verið stiklað á stóru.
Einstaka samþykktum eða álykt-
unum eru gerð nokkur skil í
sérstökum fréttum hér í opnunni.
Þess má vænta að þeir lesendur
sem kunna að hafa áhuga á að lesa
ályktanimar í heild geti nálgast
þær hjá Landssamtökunum eða
stjórnum einstakra félaga innan
þess.
Breytingar á búvörusamingi:
Beingreiðslurán
framleiðslu?
SauðQárbændur geta í fram-
tíðinni minnkaö framleiðsl-
una cn haldið fullum bcin-
greiðslum undir scrstökum
kringumstæðum og sá sam-
dráttur í framlciðslu sem af
þessu skapast verður nýttur
til að minnka birgðir kinda-
kjöts, samkvæmt drögum að
samningi milli landbúnaðar-
ráðuneytisins og Stcttarsam-
bands bænda.
Hér er um að ræða drög að
breytingu á þriðju grein
búvörusamningsins frá 1991. í
þessum samningsdrögum er
gert ráð fyrir að bændur geti
sótl um tímabundna lækkun á
neðri mörkum greiðslumarks
án þess að beingreiðslur skerð-
ist ef þeir annað hvort búa á
jörðum þar sem sérstök ástæða
þykir til fækkunar fjár vegna
gróðurverndar og upp-
græðsluaðgerða, eða þá að
starfsorka þeirra skerðist. Þá er
og gert ráð fyrir að þeir sem
vilja hætta sauðfjárbúskap
vegna sérstakra aðstæðna geti
sótt um að halda beingreiðsl-
unum óskertum fram til verð-
lagsársins 1997-98, en þá falli
greiðslumark þeirra niður.
1 samningsdrögunum er gert
ráð fyrir að sá samdráttur í
framleiðslu kindakjöts sem
skapist af þessum aðgerðum
verði notaður lil að minnka
kindakjötsbirgðir í landinu.
Þegar eðlilegri birgðastöðu er
náð eiga samningsaðilar að
semja um „nýtt fyrirkomulag
að þessu leyti” eins og segir
orðrétt í samningsdrögunum.
Þessi samningsdrög voru
send Landssamtökum sauð-
fjárbænda til umsagnar. Aðal-
fundur samtakanna ályktaði
gegn því að rjúfa tengsl ffam-
leiðslu og beingreiðslna ffekar
en búvörusamningurinn gerir
ráð fyrir. Af öðrum ályktunum
fundarins virðist hins vegar
ljóst að með þessari afstöðu eru
sauðfjárbændur síður en svo að
taka afstöðu gegn aukinni
landgræðslu.
Hiti í formannskjöri
Arnór Karlsson var endur-
kjörinn formaður Lands-
samtaka sauðfjárbænda í lok
aðalfundarins mcð 24 at-
kvæðum eftir nokkrar svipt-
ingar. Gunnar Sæmundsson
í Hrútatungu fékk 15 at-
kvæði. Lagabreytingu þurfti
til að Arnór gæti setið áfram
í cmbætti formanns.
I lögum samtakanna er end-
umýjunarregla sem í upphafi
var ætlað að girða fyrir að
menn gerðu setu í stjórn að
ævistarfí. Samkvæmt þessu
ákvæði mátti enginn sitja
lengur í stjóm en sex ár sam-
fellt. Arnór Karlsson hefur
setið í stjórn samtakanna í
fimm ár, þar af síðustu þrjú
árin sem formaður. A aðal-
fundinum var samþykkt breyt-
ing á þessu ákvæði þannig að
nú er ekki er lengur tekið tillit
til fyrri stjómarsetu formanns-
ins. Þessi lagabreyting gekk þó
alls ekki átakalaust fyrir sig.
Fjölmargir tóku til máls bæði
með og á móti og talsverður hiti
færðist í umræðuna.
Þeir sem töluðu gegn breyting-
unni lögðu yfirleiU áherslu á að
þeir vildu ekki hrófla við endur-
nýjunarreglunni en þó virtist ljóst
að einhverjir fúndannanna hefðu
bundist samtökum um að reyna að
koma í veg fyrir endurkjör for-
mannsins og óánægja með hann
eða störf hans hafi ráðið rneiru um
afstöðu einhverra andmælenda
en látið var í veðri vaka. Svo rnikið
er víst að atkvæðatölur urðu
nánast þær sömu í atkvæða-
greiðslu um lagabreytinguna og
formannskj örinu.
Lagabreytingin var samþykkt
með 23 atkvæðum gegn 16 og í
formannskjörinu sem á eftir
fylgdi fékk Arnór Karlsson 24
atkvæði en Gunnar Sæmundsson
15. Gunnar var svo kjörinn vara-
maður í stjóm.
Samkvæmt þeim heimildum
sem Bændablaðið hefur aflað sér
eftir fundinn virðist sem stjómar-
menn og einhverjir fleiri hafi þeg-
ar í vetur verið að velta l'yrir sér
eftirmanni Amórs Karlssonar
en niðurstaðan af þeim vanga-
veltum hafi orðið sú að heppi-
legast væri að breyta lögum
þannig að hann gæti setið á-
fram enda hatði hann einungis
setið fimm ár í stjóm af þeim
sex sem lögin gerðu ráð fyrir
sem hámarki. Þegar aðrir
þingfúlltrúar fóru að leita að
nýjum formanni í vikunni lyrir
fúndinn mun það einfaldlega
hafa verið of seint vegna þess
að almennt virðist sem flestir
hafi þá verið búnir að sætta sig
við þá niðurstöðu sem svo
varð. Gunnar Sæmundsson
var ekki fulltrúi á þessum aðal-
fundi og var ekki viðstaddur
formannskjörið. Heimildir
blaðsins herma raunar að
Gunnar hafi fyrirfram ekki
verið búinn að fallast á að vera
í kjöri nema því aðeins að svo
færi að lagabreytingartillagan
yrði felld, þannig að ljóst væri
að kjósa þyrfti nýjan formann.
Vöruþróun hjá RALA:
Lambanaggarog kjötblokkir
Á Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins hefur að undan-
fornu verið unnið að nokkr-
um verkefnum sem tcngjast
vöruþróun. Meðal annars
hcfur á síðustu þremur árum
verið unnið að þróun á svo-
kölluðu endurmótuðu kjöti
og vöruni úr því.
Guðjón Þorkelsson hjá
RALA vék lítilis háttar að
þessum þætti starfseminnar í
erindi sem hann flutti á aðal-
fundi Landssambands sauð-
fjárbænda 22. ágúst. Að sögn
Guðjóns hefur tekist að búa til
kjötblokkir úr úrbeinuðum og
snyrtum ffampörtum.
Tilgangurinn með þessu verk-
efni var að þróa úr dilkakjöti bein-
lausa og fitulitla vöru sem væri
fersk, fljótlöguð og hentug fýrir
veitingahús eða mötuneyti auk
þess að henta til framleiðslu á
hraðréttum. Þessum tilgangi
virðist RALA hafa náð því að í
erindi Guðjóns kom fram að
þessar kjötblokkir hafi langt
geymsluþol og góða bindi-
eiginleika hvort heldur þær eru
varðveittar í kæli eða frysti.
Blokkimar er ennfremur hægt
að skera að vild og þær virðast
því kjömar til framleiðslu á alls
kyns tilbúnum vörurn.
Guðjón nefndi ennfremur í
erindi sínu að hjá RALA væri
lokið þróun á svonefndum
„lambanöggum” eða djúp-
steiktum lambabitum í raspi
sem ætlaðir væru sem skyndi-
bitar og hraðréttir.
Ungtfólk borðartalsvert
minna lambakjöt
Ungt fólk borðar hlutfalls-
lega mun minna af lamba-
kjöti en eldra fólk. Alexand-
er Þórisson, framkvæmda-
stjóri Samstarfshóps um sölu
á lambakjöti rakti ýmsar töl-
ur sem staðfesta þetta í erindi
sem hann hélt á aðalfundi
Landssambands sauðfjár-
bænda á mánudaginn.
Alexander sagði nýjar rann-
sóknir sýna að unglingar á aldrin-
um 15-19 ára borði að meðaltali
50 grömm af lambakjöti á dag.
Þetta magn er um 40% af kjöt-
neyslu þessa aldurshóps. Til sam-
anburðar nefndi Alexander að
samkvæmt niðurstöðum sömu
rannsókna borði sjötugir Islend-
ingar að meðaltali 65 grömm af
lambakjöti á dag og sú tala sé
um 60% af kjötneyslu þeirra.
Alexandir Þórisson nefndi
einnig að lambakjötsneysla
íslendinga hefði að meðaltali
dregist saman um 2% á ári
síðustu iimmtán ár og ef sama
þróun héldi áfram yrði heildar-
neyslan koinin niður fyrir
7.000 tonn á ári um aldamótin.
Sjötti hverskrokkurúr landi
Nærri lætur að sjötti hluti
islcnsku kindakjötsfram-
lciðslunnar sé fluttur út. Á
þcssu ári hafa þegar verið
flutt út yfir 1.000 tonn og
horfur taldar á þessi tala fari
vel yflr 1.300 tonn fyrir ára-
mót. lnnanlandsncyslan cr
aftur móti nokkuð innan við
8.000 um þessar mundir.
Ari Teitsson ráðunautur
Qallaði um útflutning kindakjöts í
erindi sínu á aðalfundi Lands-
sambands sauðljárbænda. I máli
hans kom fram að Svíþjóð er um
þessar mundir langstærsti út-
flutningsmarkaður okkar. Svíar
hafa keypt 650 tonn af lambakjöti
á þessu ári. Næstir koma Færey-
ingar með um 180 tonn og þá
Japanir sem hafa keypt af okkur
125 tonn. Ymsar aðrar þjóðir hafa
keypt kindakjöt frá 3 tonnum
og upp undir 50 tonn.
Það er að sjálfsögðu mest
fyrsta ilokks lambakjöt sem
selt er úr landi en frá þessu eru
þó undantekningar. Þannig
vilja Japanir helst rnjög feitt
kjöt og nokkuð hefúr verið selt
þangað af rollukjöti. Banda
ríkjamenn hafa einnig keypt af
okkur rollukjöt á þessu ári.