blaðið - 29.11.2006, Qupperneq 22

54 MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2006
blaðið
Upp með skreytingarnar
Nú er kominn tími til aö draga gömlu góöu jólaskreyt-
ingarnar upp úr kössunum og skreyta húsið að innan
sem utan. Skreytingarnar fylla ekki aðeins húsið af
jólastemningu heldur lýsa þær einnig upp umhverfi
okkar sem veitir ekki af í dimmasta skammdeginu.
heimili
Ýmsar hættur leynast á heimilinu
um hátíðirnar
A spítala
um jólin
Slys og óhöpp á heimilum
koma því miður oft í veg
fyrir að fjölskyldur eigi
gleðileg jól. Eldsvoðum
út frá kertaskreytingum fjölgar til
muna á þessum árstíma eins og bent
hefur verið á en ýmsar aðrar hættur
leynast einnig á heimilinu.
Sigrún A. Þorsteinsdóttir, sviðs-
stjóri slysavarnasviðs Slysavarnafé-
lagsins Landsbjargar, segir að börn
og eldri borgarar lendi einna helst
í óhöppum og slysum í tengslum
við hátíðirnar. „Eldra fólk lendir
oft í óhöppum þegar það stendur í
jólahreingerningum eða öðru slíku
og er að fara upp á stóla og gera
hluti sem það hefur kannski ekki
jafnvægi lengur til að gera. Síðan sjá-
um við líka óhöpp sem tengjast því
þegar fólk er að setja upp seríur eða
skreytingar og notar tröppur sem
eru óstöðugar og ekki nægjanlega
góðar,“ segir Sigrún sem hvetur fólk
til að nota traustar undirstöður og
fá aðstandendur til að aðstoða sig ef
það treystir sér ekki til að gera hlut-
ina sjálft.
Brennd börn
Börnum er einnig hætt við að
lenda í slysum og óhöppum um há-
tíðirnar, enda mikill erill á heimil-
inu og fólk gefur sér oft ekki jafngóð-
an tíma til að hafa auga með þeim
og á öðrum tíma að sögn Sigrúnar.
„Þá eru þau kannski í meira mæli
að gera hluti sem þau ættu ekki að
vera að gera. Það tengist til dæmis
alls konar príli auk þess sem þau
eru að brenna sig á bökunarofnin-
um og helluborðinu. Það þarf því
að gæta þess að krakkarnir séu ekki
of nálægt eldavélinni," segir Sigrún
og bendir jafnframt á að ef lítil börn
eru á heimilinu þurfi einnig að huga
að ýmsum smáhlutum, eins og jóla-
skreytingum, sem þau geti stungið
upp í sig.
Eldra fólk viðkvæmara
Afleiðingar slysa og óhappa geta
verið alvarlegar fyrir eldra fólk enda
Slys og óhöpp um jólin Með fyrir-
hyggjusemi og aðgætni má koma
í veg fyrir að fólk lendi í slysum og
óhöppum um jólin.
er það gjarnan viðkvæmara en þeir
sem yngri eru.
„Ef við lítum á heimaslys þá eru
kannski eitt til tvö prósent barna
sem þurfa á innlögn að halda þegar
þau meiða sig og koma á slysadeild.
Hjá öldruðum eru það 18 prósent
þannig að afleiðingar slysanna eru
miklu alvarlegri fyrir þá.
Það eru einnig miklar líkur á
því að viðkomandi einstaklingur
nái ekki fyrri hreyfihæfni af því
að vöðvarnir eru fljótir að rýrna
ef hann þarf að vera í gifsi í nokkr-
ar vikur. Að auki verður fólk oft
smeykt við að fara út i framhaldinu
og fer kannski síður í gönguferðir
en hreyfingin er svo stór þáttur í
forvörnum hjá eldra fólki. Það lend-
ir því í eins konar vítahring," segir
Sigrún A. Þorsteinsdóttir.

Athugið innihaldslýsingar
Full ástæða ertil að neytendur lesi innihaldslýsingar
matvæla jafnvel þó að þau séu auglýst sem heilsusam-
leg. Þó að auglýst sé að tiltekin vara innihaldi lítið af
sykri getur hún innihaldið mikið af öðrum efnum sem
maður kærir sig ekki um svo sem salti eða fitu.
Hreinlæti víða ábótavant
Margir sjálfsafgreiðslubarir upp-
fylla ekki skilyrði um hreinlæti og
hitastig samkvæmt niðurstöðum
könnunar sem gerð varísumar.
Barinn á myndinni tengist ekki
> greininni með beinum hætti.
Myndtfyþór
Aðbúnaður sjálfsafgreiðslubara víða óviðunandi
Hreinlæti ábótavant
-og hitastig of hátt
Víða er misbrestur á því að
sjálfsafgreiðslubarir (svo
sem salatbarir) í verslun-
um uppfylli skilyrði um
hreinlæti og hitastig samkvæmt
niðurstöðum könnunar sem Um-
Ihverfisstofnun og heilbrigðiseftirlit-
ið gerðu í sumar. Þá er enn fremur
skortur á skriflegum verklagsregl-
um um starfsemina. Jafnvel eru
dæmi um að ekki sé alltaf farið eft-
Iir skriflegum reglum fyrirtækisins
þar sem þær eru fyrir hendi.
Herdís Guðjónsdóttir, matvæla-
fræðingur hjá Umhverfisstofnun,
segir að fyrirtækin eigi að fara eftir
matvælareglugerðinni og sjá til þess
að það séu til skriflegar hreinlætis-
áætlanir og skriflegar verklagsreglur
um starfsemina.
„Ábyrgðin liggur náttúrlega hjá
Íversluninni. Eftirlitið á ekki að þurfa
að koma og segja þeim hvað þeir eiga
að gera. Þeir eiga bara að fara eftir
þeim reglum sem gilda. Þetta er nátt-
úrlega kælivara og þá á að fara eftir
reglum um kælivörur og hafa órofna
kælikeðju eins og það heitir," segir
Herdís.
Fyrirtækin fá ábendingar frá heil-
brigðiseftirlitinu um úrbætur og full-
trúar þess koma síðan aftur og ganga
úr skugga um að farið hafi verið eftir
tilmælunum.
„Sumum salatbörum hefur verið
lokað og þeir síðan opnaðir aftur
þegar menn eru búnir að setja sér
ákveðnar reglur," segir Herdís.
Hitastig of hátt
Herdís segir að einnig hafi verið
mjög sláandi í könnuninni að kæling
hafi víða ekki verið nægjanleg.
„Það var of hátt hitastig í mörgum
tilfellum. Það á að vera 0-4 gráður en
var mælt allt upp í 12 gráður,“ segir
Herdís en of hátt hitastig minnkar
geymsluþol og eykur hættuna á sýk-
ingu. „Þetta er auðvitað vara sem er
frammi allan daginn sem gerir hana
enn viðkvæmari. Það er annað inni á
veitingahúsum þar sem hún er bara
frammi í kannski tvo tíma á meðan
máltíðir eru reiddar fram,“ segir Her-
dís. Hreinlæti við sjálfsafgreiðslubar-
ina var einnig kannað og var því víða
ábótavant.
„Við tókum sýni af áhöldum, bökk-
um, skurðarbrettum, hnífum og
öðru og það var ekki nógu vel þrifið
á öllum stöðum og þeir hafa fengið
ábendingar um það. Sem betur fer er
allt sem er í salatbörum keypt frá ein-
um framleiðanda. Það er öruggara á
þann hátt að það kemur frá einum
framleiðanda sem fer eftir settum
reglum,“ segir Herdís.
Hætta á sýkingu
Ef aðbúnaður er ekki sem skyldi
við sjálfsafgreiðslubari er hætta á að
sjúkdómsvaldandi örverur láti á sér
kræla.
„Fólk getur sýkst og fengið í mag-
ann,“ segir Herdís og bætir við að
einstök tilfelli séu til um veikindi
sem rekja megi til slíkra bara. „Fyrir
nokkrum árum varð hópsýking þar
sem salat hafði komist í snertingu
við soðna matvöru og var ekki geymt
við nógu lágt hitastig. Það er alltaf
hætta á því,“ segir Herdís sem telur
að almenningur sé ekki nógu meðvit-
aður um þessi mál.
„Ég held að fólk geri sér enga grein
fyrir þessu og sjálfsagt ekki verlsan-
irnar heldur. Þær taka þessu oft ekki
nógu alvarlega. Það getur líka kom-
ið mengun frá viðskiptavini og það
þyrftu því að vera stífar reglur um
hvernig maður fær sér úr þessum
sjálfsafgreiðslubörum,“ segir Her-
dís sem vonast til að ástandið verði
betra í kjölfar þess að fyrirtækin
hafa fengið leiðbeiningar um breytt-
ar vinnuaðferðir.
02 w HverjU h. 1 eru ódýrastir? Samanburður á verði 95 oktana bensíns
AO Sprengisandur 111,20 kr. Kópavogsbraut 111,20 kr. Óseyrarbraut 111,20 kr.
C-eGo Vatnagaröar 111,20 kr. Fellsmúli 111,20kr. Salavegur 111,20 kr.
<E2> Ægissíða 112,70 kr. Borgartún 108,70 kr. Geirsgata 108,70kr.
|dH5 Álfheimar 112,20 kr. Ánanaust 112,70 kr. Sæbraut 112,70 kr.
Eiðistorg 111,10 kr. Hafnarfjörður 111,10 kr. Skemmuvegur 111,10 kr.
jORKANj
03 Mýnbmin Arnarsmári 111,20 kr. Starengi 111,20 kr. Snorrabraut 111,20 kr.
Skógarhlíð 108,20 kr. Bæjarbraut 112,70 kr. Gylfaflöt 112,20kr.
Debet með kredit
SPRON hefur sett á laggirnar
nýja þjónustu, DMK, sem stendur
fyrir Debet með kredit. Þjónustan
er sérstaklega sniðin að fjármála-
þörfum fólks sem er á leið út í lífið.
Debetkort þjónustunnar hefur
tvöfalda eiginleika, bæði debet-
og kredit. DMK debetkortið er
með sérstakri kreditheimild sem
er bæði vaxtalaus og án nokkurs
kostnaðar. DMK býður upp á
ýmsa aðra þjónustu og má þar
sérstaklega nefna 90 prósenta
íbúðalán sem standa þeim til
boða sem eru að kaupa sína
fyrstu íbúð. Þá er hefðbundin
yfirdráttarheimild á hagkvæmum
vöxtum innifalin í þjónustunni,
DMK tiltektarlán, sem felur í sér
að óhagstæðum skammtíma-
skuldum er breytt í eitt hagstætt
lán, ráðgjöf og tilboð hjá völdum
verslunum og þjónustufyrir-
tækjum.