blaðið - 25.04.2007, Blaðsíða 15

blaðið
MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 2007 27
kolbrun@bladid.net
Eg get
mánuð
hrósi.
Afmælisborn dagsms
ELLA FITZGERALD DJASSSÖNGKONA 1917
OLIVER CROMWELL UPPREISNARFORINGI, 1599
EDWARD R. MURROW ÚTVARPS- OG
SJÓNVARPSMAÐUR, 1908
AL PACINO LEIKARI, 1940
Halldór
Guðmundsson
Úrvalsbók
Halldórs Laxness
Út er komin hjá Vöku - Helga-
felli Úrvalsbók Halldórs Laxness.
í bókinni er að finna 24 verk,
ýmist hluta eða í heilu lagi, sem
Halldór Guð-
mundsson
bókmennta-
fræðingur og
rithöfundur
hefur valið.
Halldór hefur
jafnframt ritað
stutt aðfaraorð
að hverju verki,
auk þess að
skrifa inngang
að bókinni.
Aftast í henni er
að finna skrá yfir bækur Halldórs
Laxness og jafnframt skrá yfir
helstu bækur sem til eru um hann
á íslensku.
( Úrvalsbók eru bæði hlutar
úr skáldsögum, smásögur, rit-
gerðir og Ijóð og auk þess tvær
skáldsögur í heilu lagi, Brekku-
kotsannáll og Kristnihald undir
Jökli. Úrvalið nær yfir sextíu ár
af höfundarferli Halldórs og á að
gefa glögga mynd af fjölbreytn-
inni í viðfangsefnum hans og efnis-
tökum. Öll verkin eru birt með
venjulegri nútímastafsetningu, en
ekki þeirri stafsetningu sem Hall-
dór kaus að hafa á verkum sínum
frá og með síðari hluta fjórða
áratugarins. Til eru þeir, ekki síst
yngri lesendur, sem hafa látið staf-
setninguna fæla sig frá verkunum
og þótti tímabært að gefa þeim
kost á að lesa þau með venjulegri
stafsetningu, en sérkennilegar
orð- og beygingarmyndir skálds-
ins fá að sjálfsögðu að halda
sér. Á sínum tíma gaf Halldór
Laxness út (slendingasögur með
nútímastafsetningu þegar hann
taldi að hefðbundin fornritastaf-
setning þvældist fyrir almennum
lesendum, svo segja má að hér
sé aðferð hans sjálfs beitt.
Halldór Guðmundsson, sem
annaðist útgáfuna, er handgeng-
inn verkum skáldsins og hlaut á
sínum tíma (slensku bókmennta-
verðlaunin fyrir verk sitt, Halldór
Laxness - ævisaga.
Úrvalsbók Halldórs Laxnesss
er gefin út bæði innbundin og
sem kilja. Innbundnu útgáfunni
fylgir DVD-diskur með kvikmynd
Guðnýjar Halldórsdóttur, Kristni-
haldi undir Jökli.
Uppskriftabók
fyrir sælkera
Út er komin hjá Sölku uppskrifta-
bók fyrir ferðaglaða sælkera.
Höfundurinn,
Sigríður Gunn-
arsdóttir, hefur í
fjölmörg ár búið
í Frakklandi. Hér
býður hún les-
anda í sælkera-
ferð um öll héruð
Frakklands; hún
lýsir staðháttum,
sögu og stemningu staðanna auk
þess að bera á borð krásir sem
eru einkennandi fyrir hvern stað.
Bókin er fallega myndskreytt með
135 uppskriftum. Ljósmyndirnar í
bókinni eru eftir Silju Salle, dóttur
höfundar.
•lúitíj’ 'í&jt
Brynhildur Þórarins
að er fyrst og fremst
óskaplega skemmtilegt
að fá svona verðlaun, en
auðvitað er þetta líka
mikil hvatning og við-
urkenning á því sem ég hef verið að
gera. Það eru tólf ár síðan ég byrjaði
að hugsa um hvort hægt væri að laga
íslendingasögurnar að börnum - ég
renndi algerlega blint í sjóinn með
þetta á sínum tíma. Nú finnst mér
ég hafa fengið staðfestingu á því að
þetta var ekki bara hægt heldur líka
þarft og tímabært," segir Brynhild-
ur Þórarinsdóttir en í síðustu viku
var tilkynnt að hún hlyti Norrænu
barnabókaverðlaunin fyrir bækurn-
ar Njálu, Eglu og Laxdælu. Þar færir
hún þessar frægu íslendingasögur í
aðgengilegan búning fyrir börn og
unglinga.
Einfalda flóknar fléttur
Nú eru þessar sögur langar ogsum-
ar ansi flóknar ogþú setur þær í ein-
faldan búning. Hvernig gerirðu það
án þess að sögurnar tapi bókmennta-
gildi sínu?
„Það er mikil vinna, því verður
ekki neitað. Ég lúsles útgáfu Hins ís-
lenzka fornritafélags, skrifa hjá mér
allt sem mér þykir nauðsynlegt að
hafa með, jafnt atburði sem merk til-
svör og orðatiltæki. Úr þessu verður
mikill óskapnaður sem ég er marga
mánuði að vinna úr og þá hef ég til
hliðsjónar ýmislegt úr fræðunum.
Mér frnnst mikilvægt að börnin fái
samfelldan texta, að þau geti upplif-
að spennu og lifað sig inn í atburða-
rásina. Það geta þau ekki ef það er
einhver stikkorðastíll á frásögninni.
Ég fækka því frekar atburðum en að
tæpa á öllu, og stundum þarf ég að
drepa fleira fólk en söguhetjurnar
gerast sekar um. Þá þarf að byggja
brýr milli atburða og einfalda flókn-
ar fléttur. Aðalatriðið er að persón-
urnar séu skýrar, að börn geti eign-
ast sína uppáhaldspersónu í bókinni.
Svo fer heilmikil vinna í að útbúa
hliðarefni á hverja opnu, þar eru til
dæmis orðskýringar, upplýsingar
um hefndarskylduna, kynjahlutverk,
stéttir, konunga og fleira sem auð-
veldar börnum að skilja sögurnar.“
Það er nokkuð mikið ofbeldi í Is-
lendingasögunum. Þarftu að draga
úr því þar sem börn eiga í hlut eða
lœturðu það standa?
„Hvernig er hægt gefa út íslend-
ingasögur án bardaga? Auðvitað
er vopnaskak í bókunum mínum.
Börnin verða að fá að upplifa þenn-
an sagnaheim, bæði harminn og
hamingjuna. Ég dreg kannski úr
blóðugustu lýsingunum og svo
skiptir máli hvernig þær eru mynd-
skreyttar. Margrét E. Laxness gerir
það snilldarvel og alveg án þess að
ofbeldið verði í forgrunni."
Sterk innlifun
Hvernig viðbrögð hefurðu fengið
við sögunum frá börnum og hvaða
saga er vinsœlust hjá þeim?
„Börn hafa tekið þessum bókum
virkilega vel, miklu betur en ég
þorði að vona í upphafi. Ég hef líka
farið víða og lesið upp og séð krakka
hlaupa út í frímínútur á eftir og
kalla „minn er Gunnar“ og „mín er
Hallgerður". Þau virðast alveg geta
lifað sig inn í þessi verk. Mér finnst
merkilegast að það sem hreyfir
mest við þeim eru ekki hetjudáðirn-
ar heldur að þetta er venjulegt fólk
sem á í hlut, pabbar, mömmur, afar,
ömmur. Það var mikil sorg þegar
einn hópurinn uppgötvaði að af-
inn og amman í Njálu dóu í brenn-
unni. Ég á erfitt með að meta hvaða
saga er vinsælust. Njála hefur selst
mest en Laxdæla höfðar kannski til
flestra. Egla er fyndnust og um leið
gróteskust, það er alltaf stór hópur
sem kann að meta það.“
Ætlarðu að halda áfram að endur-
segja íslendingasögur og þá hvaða
sögur?
„Það er aldrei að vita nema ég
ráðist í fleiri - ef ég finn tíma og
ef Margrét nennir að teikna fleiri
víkinga. Það eru um 40 sögur eftir!
Kannski við tökum Gretti einhvern
tímann, það er hætt við að hann
gangi aftur ef hann fær ekki að vera
með. Núna er ég hins vegar að klára
sögu sem gerist 1000 árum seinna
en íslendingasögurnar og ætla að
einbeita mér að nútímanum um
skeið.“
Ginger
Rogers deyr
menningarmolinn
Á þessurn degi lést leikkonan
Ginger Rogers, 83 ára gömul. Hún
er þekktust fyrir þær tíu dans- og
söngvamyndir sem hún lék í ásamt
Fred Astaire. Hún lék einnig í fjölda
gamanmynda og dramatískra
mynda og hlaut Óskarsverðlaun ár-
ið 1940 fyrir leik sinn í Kitty Foyle.
Það var móðir Ginger Rogers sem
ýtti henni út á framabraut korn-
ungri og var alla tið helsta stoð og
stytta dóttur sinnar. Ginger gekk
fimm sinnum í hjónaband og skildi
jafnoft. Hún var barnlaus. Hún
hafði glöggt viðskiptavit og varð
ein auðugasta leikkonan í Holly-
wood. Hún hélt áfram að leika fram
á sjöunda áratuginn og sló í gegn á
sviði í söngleikjunum Hello Dolly
og Mame. Eftir það dró hún sig í hlé
á búgarði sínum í Oregon þar sem
hún lést.