Bændablaðið - 18.10.2012, Síða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 18. október 20124
Fréttir
Mikil eftirspurn eftir hrossakjöti í Austur-Evrópu og hægt að selja mun meira en fæst:
Fjölda hrossa verður slátrað í haust
– Mestur útflutningur til Rússlands og Kasakstan en bestu bitarnir á innanlandsmarkað
Einar Kristinn Guðfinnsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins í
Norðvesturkjördæmi, hefur lagt
fram þingsályktunartillögu á
Alþingi um bætur vegna tjóns af
völdum gróðurelda.
Eins og fjallað var um í síðasta
Bændablaði er nokkur vakning
varðandi hættuna af slíkum eldsvoðum
en síðasta sumar urðu talsvert miklir
gróðureldar á tveimur stöðum á
landinu. Annars vegar brann sina og
mór á Rauðkollsstöðum á Snæfellsnesi
og hins vegar brann sina, lyng og
kjarr í Laugardal í Ísafjarðardjúpi.
Kostnaður vegna slökkvistarfs á
Laugardal varð um 20 milljónir
króna, sem samsvarar um fjórðungi
útsvarstekna Súðavíkurhrepps á
ársgrundvelli. Ekki þarf að hafa mörg
orð um hversu mikill skellur slíkt er
fyrir lítið sveitarfélag. Þessi nýlegu
dæmi eru meðal ástæðna þess að
Einar Kristinn leggur fram umrædda
þingsályktunartillögu.
Forvarnir og bætur
Tillagan gerir ráð fyrir að innan-
ríkisráðherra verði, í samráði við
umhverfis- og auðlindaráðherra,
falið að skipa nefnd sem móti stefnu
um hvernig greitt verði fyrir tjón sem
sveitarfélög og einstaklingar verða
fyrir af völdum
gróður elda. Er
þar átt við tjón
sem ekki verður
bætt af hálfu
t r y g g i n g a -
félaga. Nefnd-
inni verður
jafn framt gert
að marka stefnu
um hvernig
best verði
staðið að for-
vörnum vegna
hættu á gróðureldum. Verkið skuli
unnið í samráði við sveitarfélögin og
áliti hennar skilað eigi síðar en innan
hálfs árs.
Þverpólitískt mál
Meðflutningsmenn Einars að
tillögunni koma úr Sjálfstæðisflokki,
Framsóknarflokki og Vinstri-
hreyfingunni – grænu framboði auk
þess sem þingmenn utan flokka,
þau Lilja Mósesdóttir, Guðmundur
Steingrímsson og Atli Gíslason, eru öll
flutningsmenn tillögunnar. Því er ljóst
að nokkur samstaða er um málið. „Hér
er enda um að ræða mál sem gengur
þvert á allar pólitískar línur og ég á
von á að þingheimur geti sameinast
um það,“ segir Einar Kristinn. /fr
Nefnd móti tillögur um bætur
vegna gróðurelda
Allt bendir til að 4-5000 fjár sé
saknað eða hafi fundist dautt í
Skagafirði eftir óveðrið sem skall
á norðanvert landið í septem-
ber. Búrfjárskaðar og eignatjón
voru til umræðu á fundi land-
búnaðarnefndar Sveitarfélagsins
Skagafjarðar í liðinni viku en fram
kom að ekki liggi þó fyrir endan-
legar tölur.
Farið var yfir stöðu mála og
m.a. greint frá fundi fyrr í þess-
um mánuði með fulltrúum frá
Almannavarnarnefnd, en á hann voru
boðaðir auk almannavarnarnefndar-
menn úr sveitarfélaginu, fjallskila-
stjórar, Leiðbeiningamiðstöðvar og
fulltrúi ríkislögreglustjóra.
Fram kom í máli Eiríks Loftssonar
frá Leiðbeiningarmiðstöðinni að þær
tölur sem nú liggja fyrir varðandi
tjón á búpeningi benda til þess að á
bilinu 4000 til 5000 fjár sé saknað
eða hafi fundist dautt. Tölur þyrftu
að liggja fyrir sem allra fyrst svo
hægt sé að gera grein fyrir tjóninu
og koma tölum til Bjargráðasjóðs.
Þá hefur orðið umtalsvert tjón á
girðingum, en erfitt er að kanna það
nákvæmlega fyrr en snjóa leysir.
Vernharð Guðnason gerði grein
fyrir þátttöku Almannavarnarnefndar
og ræddi einnig hvaða lærdóm draga
megi af óveðrinu og þeim aðstæðum
sem upp komu sem og því hvernig
brugðist var við. Gerði hann grein
fyrir sameiginlegu leitarátaki bænda
og björgunarsveita sem fram fór
laugardaginn 29. september sl.
Einnig hefur Almannavarnarnefnd
skipað vinnuhóp sem vinna á aðgerð-
aráætlun sem unnið verður eftir ef
slíkt ástand kemur upp aftur. Þá á
nefndin að skoða hvernig brugðist
var við nú og hvað helst þurfi að
bæta úr.
Í umræðum nefndarinnar var farið
ýtarlega yfir málið, auk umræðna um
það tjón sem beint hefur orðið urðu
umræður um það hættuástand sem
skapast ef að heilu svæðin eru raf-
magns-og símasambandslaus jafnvel
sólarhringum saman.
/MÞÞ
Á fimmta þúsund fjár saknað eða
hefur fundist dautt í Skagafirði
Gjaldtaka vegna
vanrækslu dýra
Matvælastofnun hefur hafið
gjaldtöku fyrir eftirlitsheimsóknir
héraðs dýralækna í kjölfar ábendinga
(meðal annars frá búfjáreftirliti)
um vanrækslu samkvæmt lögum
um dýravernd og reglugerðum um
aðbúnað dýra, reynist þær á rökum
reistar.
Algengustu ábendingar er varða
hross lúta að van fóðrun, skjólleysi,
vatnsskorti og vanhirðu á hófum.
Einnig vegna lítillar útiveru eða
hreyfingar og ófullnægjandi aðbúnaðar
á húsvist. Þar er meðal annars um að
ræða stöðu á bás, of litlar stíur og
ófullnægjandi loftræstingu. Varðandi
sauðfé er einkum bent á vanfóðrun,
ófullnægjandi aðbúnað á húsvist,
svo sem plássleysi, og vanrækslu á
rúningi og klaufhirðu. Ábendingar
um holdanautgripi snúast oftast um
skjólleysi, vanrækslu á klaufhirðu og
burðarhjálp.
Umráðamönnum dýra ber að
þekkja lög og reglur um dýra velferð
og aðbúnað dýra sem finna má á
heimasíðu Matvælastofnunar, www.
mast.is. Undir þessar ábendingar
skrifar Stefán Guðmundsson,
fjármálastjóri Matvælastofnunar.
Hrossaslátrun virðist munu aukast
talsvert á komandi hausti miðað
við fyrri ár. Síðasta haust, sem
og vetur, var mun fleiri hrossum
slátrað en árin á undan.
Ástæða þess var sögð erfitt tíðar-
far vorið áður, sem olli því að víða
gáfu bændur hey sín nánast upp og
lítið var um fyrningar. Þá ollu miklir
þurrkar því að minna var uppskorið
sumarið 2011 en oft áður og voru
sumir bændur tæpir á heyfeng
fyrir veturinn. Mikil tregða í sölu á
hrossum, ekki síst hér innanlands,
hefur einnig haft áhrif. Sumarið í ár
var mönnum misjafnlega hagfellt til
heyskapar en af samtölum við ráðu-
nauta má ætla að allnokkur dæmi séu
um að heyfengur sé í minnsta lagi. Af
þessum sökum hugsa ýmsir bændur
til þess að draga úr hrossaeign sinni
fyrir komandi vetur.
Hjá Norðlenska hefur gætt nokkurs
þrýstings á að hafin verði slátrun á
hrossum sem fyrst og eru dæmi um
að menn séu orðnir óþolinmóðir.
Norðlenska markaðssetur allt
hrossakjöt á innanlands markað og
því snýst slátrun þess að nokkru
leyti um samstarf við söluaðila hér
á landi. Almennt hefur fyrirtækið
ekki verið stórtækt í slátrun hrossa,
að sögn Sigmundar Ófeigssonar
framkvæmdastjóra.
„Það er komin óvenju mikill bið-
listi hjá okkur. Við hyggjumst fara
af stað með þetta í lok sláturtíðar.
Það eru á bilinu 60-70 hross á
biðlista en vanalega eru þetta ekki
nema um 20 hross sem við erum
að slátra á þessum tíma. Ég tel að
þetta sé vegna þess að menn hafi
áhyggjur af heyjum í vetur og vilji
þess vegna losna við hross fljótt.
Við finnum aðeins fyrir þrýstingi á
þetta og reyndar finnum við líka fyrir
þrýstingi um nautgripaslátrun.“
Heyleysi líklega stærsti
orsakaþátturinn
Hrossaslátrun fer á fullt hjá KVH á
Hvammstanga í byrjun nóvember, að
lokinni sauðfjárslátrun. „Það verður
slátrað talsvert miklu hjá okkur, við
erum með 200-250 fullorðin hross
á biðlista og 400-450 folöld. Þetta
er ekki ósvipað og var í fyrra, þótt
það séu heldur fleiri fullorðin hross
núna. Í fyrra kom talsverð pressa á
þetta strax eftir sauðfjárslátrun. Árin
á undan var þetta hins vegar miklu
dreifðara yfir tíma. Mín tilfinning er
sú að heyleysi sé um að kenna. Við
slátruðum fjölda fullorðinna hrossa
strax fyrir sauðfjárslátrun, á bilinu
70-80 hrossum,“ segir Magnús Freyr
Jónsson framkvæmdastjóri.
Hann segir að slátrunin muni
ekki taka langan tíma þegar farið
verði af stað. „Við getum slátrað
110 hrossum á dag. Mest af þessu
kjöti fer í útflutning, til Rússlands og
Kasakstan. Það er bara fille, lundir
og innra læri sem fer á markað hér
heima af fullorðnu. Læri og hryggir
úr folöldum eru markaðssett á
heimamarkaði en annað fer út. Við
getum selt allt sem við fáum, það er
ofboðsleg eftirspurn eftir hrossakjöti
í Austur-Evrópu.“
Veruleg bið eftir slátrun hjá SS
Hjá SAH afurðum á Blönduósi hefst
hrossaslátrun að lokinni sauðfjár-
slátrun sem lýkur 26. október. Þar
er mun lengri biðlisti eftir slátrun en
var á sama tíma í fyrra.
Hjá SS eru hundruð hrossa á
biðlista og veruleg bið eftir slátrun.
Þó hefur þar verið slátrað um 50
hrossum á viku að undanförnu, en
stefnt er að því að bæta í það þegar
sauðfjárslátrun lýkur í fyrstu viku
nóvember.
Fjölda slátrað hjá KS
síðasta vetur
Hjá KS á Sauðárkróki eru heldur
færri hross á biðlista eftir slátrun en
var á sama tíma í fyrra. Í dag eru
um 250 hross sem búið er að panta
pláss fyrir í sláturhús, bæði fullorðin
og folöld.
Fyrir sláturtíð var þó nokkrum
fjölda hrossa slátrað hjá KS,
nokkrum tugum, en síðustu sex vikur
hefur safnast upp biðlisti að sögn
Ágústs Andréssonar, forstöðumanns
kjötafurðastöðvar KS.
„Við byrjum væntanlega eitthvað
í næstu viku og upp úr því förum
við á fulla ferð. Þessi fjöldi sem er
á lista núna er heldur færra en hefur
verið á sama tíma undanfarin ár. Þar
spilar væntanlega inn í að talsverðu
var slátrað í fyrra og svo held ég að
bændur séu kannski ekki fyllilega
búnir að taka stöðuna hjá sér á þessum
tímapunkti. Ég hef nú trú á að margir
bændur ætli að slátra töluverðu af
hrossum. Það mun taka okkur svona
þrjár vikur að slátra þessu. Það mun
ekki standa neitt á okkur að slátra
hrossum, við höfum markað fyrir
afurðirnar og þetta verður því ekki
vandamál.“ /fr
Smám saman eru línur að skýrast varðandi þann fjölda fjár sem drepist hafa í kjöfar óveðursins í september. Hér
má sjá leitarmenn grafa eftir fé í Mývatnssveit. Mynd / Erna Erlingsdóttir.
Einar Kristinn
Bændur frumsýndu á dögunum
stuttmyndina „Sauðfjárrækt – í
sátt við land og þjóð“. Í myndinni,
sem er nítján mínútur að lengd,
er fjallað um sjónarmið bænda í
tengslum við beitarmál og nútíma-
sauðfjárrækt, þróun hennar og
framtíð.
Meðal viðmælenda eru
bændur úr Hrútafirði og víðar,
sérfræðingar frá Landgræðslunni
og Landbúnaðarháskóla Íslands og
landnýtingarráðunautur BÍ. Meðal
þess sem kemur fram í myndinni
er að í heildina er gróður í framför
á landinu samkvæmt rannsóknum
Náttúrufræðistofnunar Íslands. Þá
er fjallað um landgræðslustarf, en
á sjöunda hundrað bænda starfa
innan vébanda „Bændur græða
landið“. Einnig er rætt um ýmsar
orsakir landeyðingar, girðingarmál,
lausagöngu búfjár og gildi
úthagabeitar fyrir landbúnaðinn.
Nýtum auðlindir landsins af
skynsemi
Í myndinni kemur fram að sauðfé
hafi fækkað um 45% frá árinu 1977
og að einungis 20-25% sauðfjár séu
rekin á afrétti. Skilaboð bænda eru í
stuttu máli þau að þeir vilja nýta þá
auðlind sem landið er með sjálfbærni
að leiðarljósi í sátt við land og þjóð.
Dreift á netinu
Myndin „Sauðfjárrækt – í sátt við
land og þjóð“ er aðgengileg á vef-
síðunni saudfe.is og bondi.is. Þar
myndar innar, sem er tæpar átta
mínútur að lengd.
Vonast er til þess að Ríkis-
sjónvarpið taki myndina til sýninga
sem fyrst, en búið er að fara þess á
leit við stofnunina.
Ný stuttmynd um sauðfjárrækt
og beitarmál
Matthildur Hjálmarsdóttir er einn
viðmælenda í nýrri stuttmynd um
sauðfjárrækt.
50% sauðfjárframleiðslunnar eru á
-