Fréttablaðið - 27.09.2012, Page 27

FIMMTUDAGUR 27. september 2012 27
Með grein hér í Fréttablaðinu fyrir nokkru (18. sept.) mælti
ég með að kjósendur í komandi þjóð-
aratkvæðagreiðslu svöruðu spurn-
ingunni „vilt þú að í nýrri stjórnar-
skrá verði ákvæði um þjóðkirkju á
Íslandi?“ með já-i. Væri þess kostur
mundi ég samt hvetja til að greitt
yrði atkvæði með „Já en …!“ Með já-
yrðinu meina ég því ekki að 62. gr.
stjskr. skuli standa óbreytt. Þvert
á móti tel ég að þróa beri þann arf
sem við búum að frá þeirri frjáls-
lyndis- og frjálsræðisþróun sem
hófst um miðja 19. öld inn í þá fjöl-
hyggju sem nú hefur rutt sér til
rúms. Á grundvelli þjóðkirkju-
ákvæðis í breyttri mynd má vel þróa
trúmálarétt sem hæfir 21. öldinni.
Viðmið við breytingar
Við breytingar á núgildandi trú-
málakafla stjskr. (VI. kafla) verð-
ur að 1) tryggja jafnræði fólks óháð
trúar- og lífsskoðunum, 2) tryggja
rétt fólks til að tjá trúar- og lífsskoð-
anir sínar og iðka þær í einrúmi eða
með öðrum, 3) tryggja rétt fólks til
að hafna slíkum skoðunum, 4) jafna
stöðu trúfélaga eftir því sem eðli-
legt má telja með tilliti til stöðu
þeirra í samfélaginu 5) og loks jafna
stöðu trú- og lífsskoðunarfélaga.
Það er fagnaðarefni að þegar er
í gangi vinna að frumvæði innan-
ríkisráðherra sem miðar að því að
jafna stöðu skráðra trú- og lífsskoð-
unarfélaga í landinu. Markmiðunum
öllum verður þó best náð með endur-
skoðaðri trúmálagrein í stjskr.
Trúfrelsi- og þjóðkirkjuákvæði
Sé vilji til að byggja ekki aðeins
þjóðkirkjuákvæði heldur einnig
trúfrelsisgrein stjskr. á innlendum
rétti í stað alþjóðasáttmála eins og
stjórnlagaráð kýs að gera í frum-
varpi sínu (18. gr.) gæti nýtt trú-
frelsis- og þjóðkirkjuákvæði hljóm-
að í líkingu við þetta:
Allir eiga rétt á að iðka trú eða
lífsskoðun í samræmi við sannfær-
ingu sína og að stofna um það félög.
Öllum er frjálst að standa utan
slíkra félaga. Enginn má skorast
undan almennri þegnskyldu vegna
trúar- eða lífsskoðana.
Enginn er skyldur til að
greiða persónuleg gjöld
til trú- eða lífsskoðunar-
félags sem hann á ekki
aðild að.
Ríkisvaldið verndar öll
skráð trú- og lífsskoð-
unarfélög
Evangelíska lúterska
kirkjan er þjóðkirkja á
Íslandi. Breyta má þessu
með lögum. Slík lög
skal bera undir þjóðar-
atkvæði til samþykktar
eða synjunar í leynilegri
atkvæðagreiðslu.
Þessi endurskoð -
aða trúfrelsisgrein
ætti heima næst á eftir
greinum sem fjalla um
almennt skoðunar-, tjáningar-, og
félagafrelsi, (þ.e. eftir núv. 74. gr.)
svipað og gert er í frumvarpi stjórn-
lagaráðs.
Hinu breytta trúfrelsisákvæði er
ætlað að taka af tvímæli um skoð-
ana-, tjáningar- og félagafrelsi á
sviði trúmála. Þá er því ætlað að
standa vörð um rétt þeirra sem vilja
standa utan allra trúfélaga og trú-
ariðkunar.
Takmörk trúfrelsis
Almenn jafnræðisregla (sbr. 65. gr.
stjskr.) kveður á fullnægjandi hátt
á um að ekki megi mismuna fólki
eða skerða rétt þess vegna trúar
eða lífsskoðana. Af þeim sökum
er óhætt að fella brott sérstakt
ákvæði um að enginn megi „neins
í missa af borgaralegum og þjóð-
legum réttindum fyrir sakir trúar-
bragða sinna“ eins og nú segir í 64.
gr. stjskr. Aftur á móti er mikil-
vægt að setja trúfrelsinu mörk og
undirstrika að fólk geti ekki skor-
ast undan „almennri þegnskyldu“
eða almennum félags-
legum skyldum sínum
með skírskotun til trúar
sinnar eins og einnig
segir í 64. gr. núgildandi
stjskr. Slík takmörkun
trúfrelsis virðist nægja
en í henni felst meðal
annars að óheimilt sé
að brjóta gegn lögum
landsins með tilvísun til
trúar. En það er einmitt
merking síðari liðar
núgildandi 63. gr. stjskr.
Þar segir að ekki megi í
nafni trúar brjóta gegn
„góðu siðferði“ og „alls-
herjarreglu“ sem óneit-
anlega hljómar æði 19.
aldarlega.
Með trúmálaákvæði
í þessa veru yrði staða
trú- og lífsskoðana í landinu og
félaga sem um þær eru stofnuð
jöfnuð frá því sem nú er og trú-
frelsið því enn fest í sessi. Um leið
yrði viðurkennd a.m.k. táknræn
sérstaða stærsta trúfélags lands-
ins, þjóðkirkjunnar, meðan meiri-
hluti þjóðarinnar sjálfrar kýs að
viðhalda slíkri sérstöðu. — Að
gildi þess verður vikið í sérstakri
grein á næstunni.
Já en – við þjóðkirkjuákvæði
Oft höfum við ásatrúarfólk feng-ið skömm í hattinn hjá nýjum
félögum um leið og þeir ganga í
félagið. Þeir setjast gjarna fyrir
framan okkur með alvöruþunga í
svipnum og spyrja hvernig í ósköp-
unum standi á því að þeir hafi
aldrei verið fræddir um heiðinn sið
og félagið, eða boðið að vera með.
Nýliðarnir eru stundum alvar-
lega sárir út í okkur og kenna for-
svarsmönnum félagsins um að þeir
hafi „misst af“ mörgum árum eða
áratugum í félagsskap annars heið-
ins fólks. Þeir átelja okkur fyrir
að hafa ekki auglýst starfsemina
og skýrt út fyrir almenningi um
hvað heiðinn siður og félagsstarf-
ið snýst.
Við verðum jafnan svolítið kind-
arleg og vitum upp á okkur skömm-
ina því sjálf höfum við flest dottið
óvart inn í félagið og drepséð eftir
því að hafa ekki fundið okkur þar
fyrr á lífsleiðinni.
En svona er þetta bara, það er
einfaldlega meðvituð stefna Ása-
trúarfélagsins að boða ekki trú
eða troða lífsskoðun okkar upp á
aðra. Það er ekki einungis talinn
óþarfi, heldur beinlínis dónaskap-
ur að mati flestra heiðinna manna.
Það gilda svo allt aðrar reglur
um að fræða þá sem sækjast eftir
því sjálfir og við treystum því að
fólk leiti og finni.
Undanfarin ár hefur fjöldi ung-
linga leitað til félagsins af eigin
hvötum og fengið að gangast undir
svokallaða siðfestuathöfn sem er
hliðstæða við kristna fermingu.
Upphaflega var hún aðeins hugsuð
fyrir fullorðið fólk sem vildi sanna
fyrir sjálfu sér og öðrum að það
hefði heiðinn sið að leiðarljósi í líf-
inu, en síðastliðin ár hafa ungling-
ar sótt æ meira í þessa athöfn og
fengið að taka siðfestu að undan-
genginni fræðslu og með samþykki
forráðamanna.
Í fyrstu var fólk á öllum aldri
saman í þessari fræðslu, en nú
hefur henni verið skipt í tvo hópa
sem hefja starf á haustin. Í öðrum
hópnum er fullorðið fólk sem vill
taka siðfestu, en í hinum ungling-
ar og oft aðstandendur þeirra með
þeim.
Unglingafræðslan miðast að því
að kynna krökkunum goð og vætt-
ir, sagnaarf þjóðarinnar, lífsspeki
Hávamála og Völuspár og ekki
hvað síst ábyrgð hins heiðna lífs-
stíls og fullorðinsáranna. Fræðsl-
an fer að mestu fram í heimspeki-
legum umræðum með léttu ívafi og
lagt mikið upp úr því að allir tjái
sig og viðri skoðanir sínar á þess-
um málefnum og er því oft glatt á
hjalla.
Fræðsla um heiðinn sið hefst á
haustdögum og nú er tækifærið
fyrir þá sem hafa áhuga að hafa
samband. Að sjálfsögðu eru allir
jafn velkomnir að sækja til okkar
félagsskap og fræðslu. Okkar er
ánægjan, því eins og segir í Háva-
málum; maður er manns gaman.
Fræðsla fyrir alla
Ný stjórnarskrá
Hjalti
Hugason
prófessor
Á grundvelli
þjóðkirkju-
ákvæðis
í breyttri
mynd má vel
þróa trú-
málarétt sem
hæfir 21.
öldinni.
Trúmál
Jóhanna
Harðardóttir
blaðamaður og
Kjalnesingagoði
Fræðslan fer
að mestu fram
í heimspekilegum um-
ræðum með léttu ívafi …
Ný ávöxtunarleið með stighækkandi vöxtum
Sparnaður: Vaxtaþrep 30 dagar
Vaxtaþrep 30 dagar er nýr bundinn óverðtryggður innlánsreikningur og hækka
vextirnir í þrepum eftir fjárhæð innistæðunnar.
Þú getur stofnað Vaxtaþrep 30 dagar í Netbankanum eða í næsta útibúi Íslandsbanka.
Nánari upplýsingar á islandsbanki.is
Ársvextir skv. vaxtatöflu 22.09.12: Vextir eru stighækkandi eftir innstæðu.
g ns.
Ný
sparnaðarleið
Úttektir af reikningnum þarf að til-
kynna með 30 daga fyrirvara en á móti
eru vextirnir hærri en á almennum
óbundnum innlánsreikningum og eru
þeir greiddir út mánaðarlega inn á
ráðstöfunarreikning að eigin vali.
Vaxtaþrep 30 dagar hentar því þeim
sem vilja örugga og háa ávöxtun en
jafnframt að innistæðan sé laus með
skömmum fyrirvara.
0–5 m.kr. 5–20 m.kr. 20–75 m.kr. +75 m.kr.
3,8%
4,1%
4,4%
4,7%
5,0%
4,5%
4,0%
3,5%
3,0%