Fjarðarpósturinn - 05.04.1990, Qupperneq 4

HflRMR
pöstur/nn
RITSTJÓRI OG ÁBM.: FRlÐA PROPPÉ
AUGLÝSINGASTJÓRI: HANNA FRIÐJÓNSDÓTTIR
ÍÞRÓTTIR: ÞÓRÐUR BJÖRNSSON OG SVEINBJÖRN BERENTSSON
DREIFING: HALLDÓRA GYÐA MATTHÍASDÓTTIR
LJÓSMYNDIR: FJARÐARPÓSTURINN OG RÓBERT ÁGÚSTSSON
ÚTLIT: FJARÐARPÓSTURINN PRENTVINNSLA: BORGARPRENT
SKRIFSTOFA FJARÐARPÓSTSINS ER AÐ BÆJARHRAUN116,3. HÆÐ, PÓSTFANG 220 HAFNAR-
FIRÐI. OPIÐ ER ALLA VIRKA DAGA FRÁ KL. 10-17. SfMAR 651945 (SlMSVARI EFTIR LOKUN) OG
651745. FJARÐARPÓSTURINN ER AÐILI AÐ SAMTÖKUM BÆJAR- OG HERAÐSFRÉTTABLAÐA.
Oflof er háð
Rúm öld frá fyrsta blómaskeiii blaiaútgáfu í Hafnarfirii:
íHafnarfiröi
Þess er getið í Sögu Hafnarfjarðar, að þeir Jón Helgason og Karl H.
Bjarnason hafi stofnað prentsmiðju í Hafnarfirði árið 1907. Nokkru
síðar keypti Jón Jónasson skólastjóri Barnaskóla Hafnarfjarðar blaðið
Fjallkonuna, sem fram að þeim tíma hafði verið gefíð út í Revkjavík.
Nú hóf hann útgáfu Fjallkonunnar frá Hafnarfirði.
Fjallkonan var fyrst og fremst urðu flest ekki langlíf. Fjörugasta
skemmtilega, segir einmitt frá
þessu uppátæki strákanna í Hafn-
arfirði. Bókin kom út árið 1948.
Eins og kunnugt er varð Knud
Zimsen síðar borgarstjóri í
lenda fyrirmynd af kvennadálki.
Blaðaútgáfan virtist ætla að ganga
framúrskarandi vel, en eins og
fram kemur í endurminningabók
Knúts Zimsen dró bliku á loft:
Leiöari Alþýðublaösins sl. þriðjudag, þ.e. blaösins sem gefið er
út í Reykjavík, vakti mikla athygli og hlátur landsmanna. Þarsann-
aöist hið fornkveöna, aö oflof er háö, hvernig svo sem þaö er mat-
reitt og framsett. Það veröur seint Hafnfirðingum og Hafnarfiröi til
framdráttar, þegar ríkjandi stjórnarmeirihluti bæjarins, þ.e. Kratar,
berja sér á brjóst og þykjast vera öllum æöri og betri. Eflaust fagna
núverandi minnihlutaflokkar í bænum og um allt land þessum
leiöara. Hann sýnir og sannar hrokagikkshátt Krata í Firðinum og
undirtektir flokksbræðra þeirra á landsvettvangi. Hann sýnir og
sannar enn á ný aö ríkjandi flokksforysta Alþýöuflokksins þykist
eiga bæinn og allt sem honum tilheyrir.
„Módelbær“ handa
„prjálforystu“
Fyrir þá fjölmörgu Hafnfiröinga, sem aldrei lesa þessi fáu eintök
„stóra bróöurs", Alþýöublaösins í Reykjavík, skal hér birt loka-
málsgrein háössamsetningarinnar. Hún hljóðar svo, orörétt:
„Undanfarin fjögur ár hefur Hafnarfjarðarbær undir öruggri forystu
Guömundar Árna Stefánssonar bæjarstjóra og forystu Alþýðu-
flokksins hlotið eftirtekt og aðdáun um land allt. Hafnarfjöröur er aö
veröa módelbær velferöar og framfara fyrir íslensk bæjarfélög.
Bæjarstjórn Hafnarfjarðar hefur nefnilega boriö gæfu til þess í
stefnu sinni og framkvæmdum aö byggja upp bæ fyrir fólkiö og
handa fólkinu. Davíö Oddsson og prjálforysta íhaldsins í Reykja-
vík gæti mikið lært af Guðmundi Árna og félögum."
Af ávöxtunum má þekkja þá
Fyrir þá Alþýðuflokksmenn í Hafnarfirði, sem íhuga hvernig slíkt
stórslys getur átt sér stað í höfuðvíginu, þ.e. í stóra bróöur, Alþýðu-
blaðinu í Reykjavík, skal upplýst, aö einn bæjarfulltrúi þeirra í Firö-
inu, Tryggvi Haröarson, ernýoröinn blaöamaöurá Alþýöublaöinu í
Reykjavík. - Pennaför, orðtaka- og fúkyrðasafn oddvitans og
bæjarstjórans í Hafnarfirði leyna sér ekki, þegar leiöarinn er lesinn
í heild. - Kunnugir segja enda leiðarann settan saman eftir forskrift
hans.
Skætingur og skítkast
Annaö má lesa úr hinum frábæra leiðara, en þaö er sú staö-
reynd, aö Kratar í Firðinum hafa lagt línuna hvaö varðar kosninga-
baráttu sína. - Málefnafátæktineralgjörog hræðslan viödóm kjós-
enda á gjörðir þeirra viö lands- og sveitarstjórnun skekur þá og
skelfir. Þeir hafa nú afhjúpað sig fyrir landslýö og undirstrikað, aö
þeir ætla aö reka kosningabaráttuna á grundvelli persónuskætings
og persónuníös, eins og þegar hefur komiö fram í málgögnum
þeirra í Firöinum. Krataforystan ætti þó aöhafa í huga, aöslíkt hittir
ætíð þann verst fyrir sem stýrir penna hverju sinni.
þjóðmálablað og studdi andstæð-
inga uppkastsins sem svo var
nefnt, en það voru þeir sem vildu
slíta sambandi íslands og Dan-
merkur. Auk þess flutti blaðið
fréttir úr Hafnarfirði og einnig
greinar um almenn efni og auglýs-
ingar. Reksturinn gekk illa frá
upphafi og hætti blaðið að koma
út1909.
Vorið 1908 réðust eigendur
prentsmiðjunnar í að gefa út blað.
I því var aðallega birt skemmti-
efni en einnig fréttir. Útgáfa
blaðsins var óregluleg, enda varð
það ekki langlíft. Síðasta tölu-
blaðið kom út í desember 1909.
í byrjun árs 1910 hófu sömu að-
ilar að gefa út nýtt blað, sem þeir
nefndu Skuggsjá. Það var ópóli-
tískt fréttablað, sem flutti einnig
skemmtiefni af ýmsu tagi. Þetta
blað varð heldur ekki langlíft. Um
svipað leyti var prentsmiðjan seld
úr bænum en slíkt var auðvitað
áfall fyrir hvers konar útgáfustarf-
semi.
Skinfaxi hafnfirskur
Þess má geta, að 1909 hóf Ung-
mennafélagið að gefa út tímaritið
Skinfaxa. Það var gefið út í Hafn-
arfirði, þar til í október 1911.
Þetta tímarit er enn gefið út eins
og kunnugt er, sem málgagn Ung-
mennafélaganna og hefur aðsetur
í Reykjavík.
í framhaldi hófu svo ýmis blöð
göngu sína í Hafnarfirði, aðallega
á vegum ýmissa félagasamtaka en
blaðaútgáfan var þá sem og síðar
tengd stjórnmálabaráttunni. Með
stofnun nýrrar prentsmiðju árið
1928 vaknaði tii lífs enn öflugri
blaðaútgáfa af ýmsu tagi. Væri
vert að geta ýmissa þeirra blaða
því vissulega settu þau svip á
bæjarbraginn.
Eins blaðs er vert að geta vegna
þess að það er enn gefið út með
sama nafni og fyrr. Það er félags-
blaðið Hjálmur, sem enn er gefið
út af Verkmannafélaginu Hlíf.
Hjálmur hefur komið út með hlé-
um frá árinu 1912. í fyrstu var
blaðið handskrifað og vélritað, en
Hjálmur var ekki gefinn út prent-
aður fyrr en árið 1942. Fyrstu ein-
tökin, sem voru handskrifuð,
voru lesin upp á fundum en náðu
þó til margra, því að þá voru fund-
ir í stéttarfélögum betur sóttir en
nú til dags.
Þó þetta sé í Sögu Hafnarfjarð-
ar talið upphaf blaðaútgáfu í
Hafnarfirði, þá er það þess vert að
leita lengra aftur í tímann, allt til
ársins 1888. Þá stóðu strákar í
Hafnarfirði, vart komnir af ferm-
ingaraldri, fyrir útgáfu fréttablaða
sem vöktu athygli á þeim tíma,
þegar engin blöð voru gefin út í
bænum. Blöðin voru handskrifuð
en náðu útbreiðslu samt. Þetta féll
í góðan jarðveg í fásinninu.
Fyrstu fréttablöðin
í endurminningarbók Knud
Zimsen „Við fjörð og vík", sem
Lúðvík Kristjánsson skráði mjög
co- /- ?ri/- uj- .,r.
atáai.- ..Js/fef
s
•/0'7Í fecL/u
Z/’*''1
1« Míl S* ^ !c t/. **?//■
J\j<&**+*•*, -
/- y </ f y P ’ // * * ' *
/} . / /f 3 -// . /Æ. ' _ ~ /
__ ------------/BepjS, -Jf-

‘WfL

xxx rar~;
as/-f»
• /
o Ccy
,;:x
m
Reykjavík.
Fyrstir riðu á vaðið í blaðaút-
gáfunni strákar í vesturbænum,
þeir Jessemand og Knútur, synir
Zimsens kaupmanns og Arni
Jónsson, dóttursonur Árna Hildi-
brandssonar. Blaðið hlaut nafnið
Auróra og kom fyrst út í upphafi
árs 1888.
Markið var sett hátt og í blað-
inu skyldi vera eitthvað fyrir alla,
meira að segja kvennadálkur sem
var nýlunda í íslensku blaði. En á
þessum tíma voru gefin út meðal
annars Þjóðólfur og ísafold í
Reykjavík. Hinir ungu fullhugar
hafa vafalaust haft fyrir sér er-
Hafnfirðingar,
Garðbæingar
og nágrannar
Vissuð þið að hjá Sparisjóði Hafnarfjarðar er
mikil eftirspurn eftir verðtryggðum sem
óverðtryggðum veðskuldabréfum? Því er
sparisjóðurinn rétti staðurinn hvort sem málið snýst
um að kaupa eða selja veðskuldabréf.
Sparisjóður Hafnarfjarðar bæði kaupir og tekur
veðskuldabréf í umboðssölu. Kaupum Visa og Euro
samninga. Verið velkomin í Sparisjóð Hafnarfjarðar
nú sem endranær.
V
ERÐBREFA VIÐSKIPTI
SPARISJÓÐSIIAS
Reykjavíkurvegi 66, sími 651575
„Gott ráð. Af nautakjötssteik
kemur ætíð meira flot en maður
etur með kjötinu. Til þess að nota
flotið sem best, skal fyrst láta það
storkna vel, síðan merja það
smátt, best er að láta það ganga í
gegnum söxunarvél (Hakkamask-
ine) og láta það storkna. Þegar
þannig er búið að fara með flotið
er það eins gott til matartilbúnings
og smjör.“
En það voru einnig birtar
fréttir, jafnvel utan úr hinum
stóra heimi eins og eftirfarandi:
„Átthagaástin óð uppi“
„Hvað af getur hlotist að kyssa
stúlkur í óleyfi. - Hér á landi er
það ekki kallað mikið ódæði, að
minnsta kosti ekki þar sem kossa-
i
„Sunnudaginn 29. janúar 1888
dró illveðursbakka á loft fyrir
sunnan læk. Hann fór hratt yfir og
samtímis og hann grúfði yfir rit-
stjórnarskrifstofu Auróru, heyrð-
ist hrópað utan af götunni: „Nýtt
blað, nýtt blað. Kaupið Fróða.“
Blaðakóngar í Firðinum
Hvaðan var slíks að vænta ann-
ars staðar en sunnan fyrir læk. Þar
voru keppninautar okkar sem
stöðugt voru á hnotskóg, höfðu
auga með öllu er fram fór í vestur-
bænum og vildu í engu vera minni
menn. Og blaðaútgáfa í vestur-
bænum hlaut að leiða af sér svip-
aða útgáfustarfsemi fyrir sunnan
læk. Það var svo sem ekki hætta á
öðru en Proppé-strákarnir, Carl
og Jón, og Helgi Helgason (síðar
leikari og verslunarstjóri hjá
Zimsen) gættu ekki heiðurs
suðurbæinga. Og nú var Fróði
kominn, myndarlegt blað og vel
skrifað. Og draumurinn sem orð-
ið hafði til í ritstjórnarskrifstofu
Auróru um blaðakónga í Hafnar-
firði varð aldrei nema draumur."
Þetta segir Knud Zimsen um
frumraun þeirra strákanna við
blaðaútgáfu í Hafnarfirði. Og það
varð að vera samkeppni, svo að
það dugði ekki eitt blað. Það urðu
að vera tvö. En hverjir voru
Proppé-strákarnir? Þeir voru Carl
Friðrik og Jón Adolf, synir Claus
Eggert Didrik Proppé bakara-
meistara, sem fæddur var í Hol-
stein á Suður-Jótlandi, en var af
þýskum ættum. Hann kvæntist
Helgu Jónsdóttir úr Kjós og gerð-
ist bakari í Hafnarfirði. Börn
þeirra fæddust öll í Hafnarfirði og
er Proppé-ættin frá þeim komin.
Þess má til gaman geta, að Carl
Friðrik, sem var elstur þeirra
Proppé-systkina, er afi Fríðu
Proppé, sem gefur nú út Fjarðar-
póstinn og ritstýrir honum.
Eins og fram hefur komið hefur
verið talsverður rígur á milli
þeirra, sem bjuggu fyrir vestan og
sunnan læk.
Margt skemmtilegt rifjar Knud
Zimsen upp frá þessum fyrstu til-
raunum til blaðaútgáfu í Hafnar-
firði. Ritstjórar Auróru birtu
meðal annars eftirfarandi grein:
FKODi.
0 iúj) JCo./Jil/L%L*-S
//vw / -
-p/ ~/
U&, f )•*■/■ e-<
‘O/ t.( Jjú • /mI
"£*% -%//u •*- /r-k,
~J J w cJ- l— sk)t—/ h-r/Ljtr—
j*./ 4 h’k~ r*-/*- *<%+/£%■ •
du~, 'Ay-< i——
jts- tvvv- jt-4'í J J'Áu.Áv
htj.....Y.
p.-.V j/O- r/
<jri *- /*./(*
%
/m
U. /ú L.
.Jvtj...
'T
* <
—
■Utc .—>■/
-------— *---------—
. /L: !■«. —xl—
.- /. %/í/...i.iu.
‘ ’)■ L*» Í.L-*W* /Jr/f
ZZi, X. þ -V?
Vzj//rJt~,rU /y^'/
/j -AÁ. . /L* *-r-jLm* \-y-A, **Q- *-*"

■ ***Z'“V *-*'}**L^. -4 y—J .
MO&f
//*)/. i //• /i ym.
iL+s .v- L*.
W *ry, A~y,7«j4. t'/W u LJ- ,4- —«—,
/f/smhr —hJ-'i /—U/X)
M /)++}■ r+JrJ l-LÍjm-j.f a/Lo*. mþ 'J+U,
L/, *-%. i*j y*-/ P* —•—*L
L/J c*CL. /**J Jf/ Lt. >ý</ jú«
^L/kss L Ú -sUij Uwn
rJt/Lrm. ,/a/j L L*--- I
■*j+/ oLfijSÁ ú\f*.k/ 4úi þtj jLL- -JI
' ----*AJ S***-Uy --—« -4^
Nokkur eintök af Auróru og
Fróða hafa varðveist. Ekkja
Knuds Zimsen gaf bókasafni
Hafnarfjarðar eintökin til varð-
veislu.
gangur er mestur. En það er öðru
máli að gegna í öðrum löndum.
Tannlæknir einn í Berlín var fyrir
skömmu sóttur til stúlku sem
hafði tannpínu. Hann dró út tönn-
ina, en á meðan varð hann svo
hrifinn af fegurð stúlkunnar, að
hann gat ekki stillt sig og rak að
henni rembingskoss á eftir. Hún
varð fokreið sem nærri má geta og
höfðaði mál móti lækninum, og
lauk því svo að hann var dæmdur í
3 mánaða fangelsi fyrir vikið.“
Eins og sjá má af þessum sýnis-
hornum hefur hinum ungu rit-
stjórum fátt mannlegt verið óvið-
komandi. En ritstjórar Fróða
voru heldur ekki af baki dottnir,
þó samkeppin væri hörð. Um þá
samkeppni segir Knud Zimsen:
„Fróði varð hættulegt sam-
keppnisblað. Átthagaástin óð þar
uppi. Þar birtust greinar um Hafn-
arfjarðarlæk, bolludaginn í Firð-
inum o.s.frv. Og vissulega féll
fólkið í stafi yfir slíkri hugulsemi
við bæinn og bæjarlífið. Aldrei
hafði Auróru t.d. dottið í hug að
birta aðra eins frétt og þessa:
„Fyrirlestur var haldinn í
Goodtemplarahúsinu í Hafnar-
firði þann 15. þ.m. kl. 3 e.h. af
ívari Helgasyni um fiskveiðar og
segl, sem menn eiga að brúka á
sjó, til þess að skip hvolfi síður, og
voru margir tilheyrendur.“
Einn góðan veðurdag kom svo
Fróði með stórkostlega áróðurs-
grein um gagnsemi dagblaða. Þar
var reynt að kitla tilfinningar
fólks, telja því trú um, að það gæti
ekki án blaða verið. í þessari
grein, sem olli miklum óróa í rit-
stjórnarskrifstofu Auróru, stóð
m.a.:
„Dagblöðin eru ómissanleg í
húsum og fyrir menn, sem eru
sjálfum sér ráðandi. - Gott er að
sem flest blöð komi út, því þeir
menn, sem flest blöðin geta
keypt, heyra sem flestar skoðan-
ir.“
„Þetta seinasta var nú ekki svo
bölvað . . .“ sagði Knud Zimsen.
Blaðaveturinn mikli
En þeir útgefendur Auróru og
Fróða fengu ekki lengi að sitja
einir að samkeppninni því að
þriðj a blaðið bættist í hópinn. Það
hlaut nafnið Bragi og var gefið út
af Pétri Klemenssyni sem var ofan
af Kjalarnesi. Hann fór ekki dult
með að hann væri skáld.
Þetta fyrsta blómaskeið blaða-
útgáfu í Hafnarfirði stóð ekki
lengi og hættu öll blöðin að koma
út innan skamms.
Knud Zimsen orðar það svo: -
„En sjálfsagt hefði Gísli Þorkels-
son annálaritari á Setbergi kallaði
þetta blaðaveturinn mikla, hefði
hann þá verið uppi á foldinni.“
Mörgum kann að finnast, að
það sé ekki ýkja merkilegt þó
strákar taki upp á því að gefa út
handskrifuð blöð. Annað eins sé
nú gert. En hafa skyldi í huga að á
þessum tíma þegar Auróra, Fróði
og síðan Bragi koma fram á sjón-
arsviðið 1888, þá er um algjöra
frumraun að ræða. Þá eru fyrir-
myndir fáar og ekki það andrúms-
loft fjölmiðlunar sem ungt fólk
býr við nú á dögum. Það þurfti svo
sannarlega áræði til, - og mikið
hugmyndaflug.
J.Kr.G.
GCeðiíega páska!
Söluturninn
Flatahrauni, sími 50553
VERSLUNARMANNAFÉLAG
HAFNARFJARÐAR
Sparisjjödur
Hafnarfjarðar
Strandgötu 8, sími 54000
Reykjavíkurvegi 66, sími 51515
SÓLVANGUR
óskar vistmönnum, starfsfólki og öilum
velunnurum gleðilegra páska.
HRAFNISTA
óskar vistfólki og starfsmönnum gleði-
legra páska.
Stjórn Hrafnistuheimilanna
Gleðilega páska
GLERAUGNAVERSLUNIN
AUGNSYN
REYKJAVÍKURVEGI 62 - SÍMI 54789
ooooc
Engir
tveir
eru
eins!
Viögerum okkur glögga grein fyrirþví aö
einstaklingar eru eins ólíkir og þeir eru
margir. Og því er þörfin fyrir
fjármálaþjónustu mjög
mismunandi.
Þetta er staöreynd sem starfsfólk íslandsbanka
hefur aö leiöarljósi í sínu starfi.
íslandsbanki mætirþví
meö nýjungum og persónulegrí þjónustu sem
einkennist afþekkingu, vandvirkni
og lipurö.
Þess vegna njóta einstaklingar góös af
þjónustu íslandsbanka.
ISLAN DSBAN Kl
- í takt viö nýja tíma.
Hafnarfirði
/ okkar augum
er munurinn augljós.
4
5