Nýjar kvöldvökur - 01.08.1923, Síða 17

NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
127
Síðustu ár æfi sinnar dvaldi Wallace í Ame-
n'ku. Hann andaðist 1905.
Guy Maupasantjhöfundur sögunnar »Grikk-
ur« j þriðja árgangi Nýrra Kvöldvaka, heitir
fullu nafni Henry René Albert Guy Maupasant
og var franskur rithöfundur. Hann er fæddur
1850, en dáinn 1903. Hann var nemandi Flau-
berts. Fyrsta bók hans voru Ijóð, er komu út
1880 og hin snildarfagra smásaga hans »La’
boule de suif« (Hróp samviskunnar). Rá þegar
sýnir hann, að hann er hinn óviðjafnanlegi
meistari í formsnild og leikni í að semja og
byggja smásögur. Stíll hans er skýr, dettur í drop-
um, en er aldrei freyðandi, en aftur á móti oft
beryrtur og grófkendur.
Æfintýralegum hugmálum bregður sjaldan
fyrir hjá Maupasant. Hann dregur fram veru-
leikann í skýrum og Ijósum dráttum og lítur
á mannkynið með hæðniskendri meðaumkvun.
Að áliti hans er nautnaþráin hjarta manneðlisins.
Ein besta saga hans er »BeI Ami« (Fagri
vinur). Hið hitaþrungna og nautnasjúka eðli
Maupasant eyddi smásaman andlegum og hk-
amlegum þrótti hans. Má segja að hann brynni
í ástríðulogum sínum. Hann fjekk snert af
geðveiki 1892, gerði sjálfsmorðstilraun og and-
aðist skömmu síðar.
Gabriel Ferry telst til hinna bestu rómana-
skálda Frakka á 19. öld og var borinn í Greno-
ble 1809. Hann var þegar f æsku hinn besti
drengur, og naut hinnar bestu uppfræðingar,
en ekkert las hann með slíku kappi og ferða-
sögur um Ameríku. Honum var ætlað að verða
kaupmaður, og rjeðst því í kaupferðir, og fór
til Mexiko tæplega tvítugur að aldri. Fór hann
víða um Mexiko og Bandaríkin, og tók vel
eftir öllu, og kynti sjer þjóðlífið sem best.
Stundum hvarf hann með öllu árum saman,
hefir hann þá haldið til með skógaförum og
öðrum lýð þar í öræfunum, og stundum meðal
Indiana. Eftir fullra 10 ára vist hvarf hann
heim aftur, fór hann þá að rita sögur og gaf
þær út fyrst í einu hinu helsta tímariti Frakka:
Revue des deux Monaes; var Gullfararnir ein
hin fyrst« þeirra, og varð hann þegar frægur
fyrir hana, og nafn hans á hvers manns vör-
um. Margar sögur reit hann fleiri, en engin
þeirra þykir jafnast við Gullfarana, enda munu
Þar finnast ýmisleg þau æfintýri, er á daga
hans hefir drifið þar vestra.
Saga þessi er til í ótal útgáfum og með-
ferðum í öllum löndum hins mentaða heims.
Hún ér prentuð í öllum hinum stóru úrvals-
ritsöfnum sem, til eru, og það í fjölda
útgáfna. Hefir hún komið í Nýjum Kvöldvök-
um IV. árgangi.
Gabriel Ferry undi ekki heima til lengdar.
Hann hvarf vestur aftur eftir febrúarbyltinguna,
en naut sín ekki lengi. Hann ætlaði á gufuskipi
því, er »Amazone« hjet, frá Valparaiso til San
Fransisko; voru 270 farþegar á skipinu. En á
leiðinni kom upp eldur í skipinu, og bátar
þeir, sem með því voru, tóku ekki nema 100
manns. Kapteininum fjellust hendum, og gekst
þá Ferry fyrir því, að konur og börn voru
látin fara í bátana með því er til þurftí, og mönn-
um til að stjórna þeim. Fórst Ferry þar og
allir hinir. Þetta gerðist 5. jan. 1852, og var
hann þá rúmra 43 ára.
Atexander Lange Kieiland, norska skáld-
ið, er fæddur í Stavanger 1849. Dó í Bergen
1906. Hann var af gamalli og auðugir kaup-
mannaætt. Lagði hann stund á lögfræði í byrj-
un. Eftir að hann útskrifaðist fjekst hann við
kaupsýslu, en á þeim tímum var hann byrjað-
ur að undirbúa sigurför sína yfir ritvöllin.
Rrjátfu ára gamall skrifaði hann fyrstu bók
sína, er samstundis gerði hann þjóðfrægann.
Fjörutíu ára gamall lagði hann ritföngin frá
sjer og svaraði með eftirfarandi orðum manni
nokkrum, er bað hann að rita eilthvað í jóla-
blað: »Jeg er hættur að skrifa.«
Hið fyrsta, er birtist eftir hann, voru smá-
»flugur« í norska »Dagbladet«. Svo ferðaðist
hanntil Parísarog komst í kynni við Björnstjerne
Björnson. Fyrsta bók Kiellands 1879 hjet
»Novelletter« (Nýsögur). Bók sú var harla ólík
anda gömlu skáldanna, engar andlegar og lfk-
amlegar hamfarir komu þar í Ijós, heldur var
alt í bókinni blátt áfram, samtöl og viðburðir
með aðlaðandi, fáguðum stíl.
En Kielland breytti brátt um stefnu, og í
verki sínu »Arbejdsfolk« (Vinnulýður) rjeðist
hann með naprasta háði á embættismaunastjett-
ina. Eða t. d. jólasagan »Elsa«, sem er lýs-
ing á sárustu örbirgð og glæpum. Ein merk-
asta bók hans er »Garman &Worse.« Er það
fyrsta sagan af löngum sagnabálk. Hefir hún
komið í ágætri þýðingu í Nýjum Kvöldvökum
XIV. árg. Einnig hafa Nýjar Kvöldvökur flutt
söguna »Prestsetrið« eftir hann í III. árgangi.
Fjölmargt hefir birst á íslensku eftir hann, þar
á meðal »Jakob«, »Snjór« og »Eitur«.
Síðustu bækur Kiellands voru »Mennesker
og Dyr« (Menn og dýr) og »Jakob«. Sama ár