Læknablaðið - 01.05.1930, Qupperneq 17

LÆKNABLAÐIÐ
63
I s c h i a 's er ein tíSasta* tegfund taugfagigtar, og- sú, er mestum baga
veldur. Greiningin er ]>ó tíSari en sjúkdómurinn.
Á ,,Kuranstalten ved Hald“ var það ekki sjaldgæft aS sjúklingar, sem
komu meft greininguna „ischias" höffiu aSra sjúkdóma, langoftast arthro-
itis coxæ def. et5a spondyloitis def.
Áriö35 1929 voru í Landesbad í Aachen í alt 202 sjúklingar met5 spon-
dyloit def. og spondylarthritis anchylopoetica fi8i—21). Af þeim sem
höfí5u sp. def. col. lumbal. komu 40% inn undir greiningunni ischias. f
Landesbad hafa 10% af öllumi ischias-greiningum reynst rangar. Geta rr;á
þess, að þótt Röntgenmynd sýni spondyloitis def. þá útilokar þat5 ekki
ischia, þvi að sjúkdómarnir geta fariö saman óháðir hvor öSrum; og
hinsvegar veldur sp. def. oft svo ótrúlega litlum subj. einkennum i byrjun.
aí5 Rjöntgenbreytingarnar oft finnast af tilviljun. —
Eins og nafniS bendir á, hefir ischias veriS álitin neuralgia í n. ischia-
dicus. Þeirri kenningu reyndi He 1 we g24) a?5 hnekkja, er hann í doktors-
ritgert5 sinni komst aS þeirri ni55urstöí5u, að ischias væri hreinn vö?5va-
siúkdómur, en hefSi ekkert meS n. isch. a?5 gera. Hann telur vöSvasjúk-
dóminn (myopathia) stafa af langvamdi ofrevnslu (sbr. á?5ur).
Orsökin getur veri?5, aS sjúklingurinn reyni ('absolut) of mikið og ein-
hliSa á vöSvana, e?5a relativt sökum einhverra líkamsgalla (pes. plan. genu
varum eSa valgum o. s. frv.).
Kenning Hel wegs getur þó tæpast staíSist, og ætti hin hraðfara atro-
phia, vöntun Achilesrefl. og paræsthesiur aS vera næg sönnun þess, að
taugar eru me?5 i leiknum.
Jansen álítur spenning í vötSvum þeim (genielli mm.. m. pririfor-
mis) sem liggja aö n. ischiadicus, eftir a?5 hún kemur úr grindarholinu,
vera orsök í ischias-symptomunum. Helweg og Jansen eru því sam-
mála umi, a?5 ætí?5 sé um vö?5vasjúkdóma a?5 ræ?5a, en Jansen heldur vi?5
neuralgiukenninguna. íí
Lindstedt 5 SviþjóS heldur fram a?5 orsökin til ischias sé altaf ein-
hverskonar veiklun 5 sama fæti (extr. inf.) oir valdi þa?5 hvperfunction
og ertingu 5 vöKvunum þangafi til verkirnir geisli út í n. ischiadic. —
Móti kenningu Lindstedt mælir þa?5. a?5 menn sem eru vel byg?5ir,
og a?5 því er næst verftur komist, heilsugóíir, fá oft ischias CTan sen).
Ischiassjúklingar eru nærri undantekningarlaust neurastheniskir a?5 upp-
lagi.
í sjúkdómssögunni kemur oftast fram einhliða áreynsla eía ofkæling.
Einnig infectionssjúkdómar (angina). Oftast fer lumbago á undan.
Ischias getur komiö smámsaman meS sev?5ingsverkjum í lendar og sitj-
anda, og svo flutt sig ni?5ur í fótinn, e?5a hún kemur alt í einu.
Subjectiv einkenni eru: Nagandi verkir frá sitianda. nifiur læri?5. aft-
anvert og utanvert, ni?5ur kálfann. fram fótiarkann og ofan í tær. Oftast
eru verkirnir stö?5ugir (í mótsetningu vi?5 a?5rar neuralgiur, sem koma í
hvi?5um) og geta veri?5 svo slæmir, sérstaklega vi!5 brá?5a-ischias. a?i siúk-
lingurinn verKi a?5 liggia. Sjúklingurinn liggur þá á heilu hliðinni me?5
veika fótinn beyg?5an i hné og mjö?5m. Vi?5 hósta e?5a hnerra tekur sárt i
* Taugagigt í liandleggjum — brachialgia — er einnig algeng og svarar sennilega
a?5 uppruna alveg til ischias.