Læknablaðið - 01.05.1930, Page 31

LÆKNABLAÐIÐ
77
ing. Helst þarf aS hafa baö í sambandi við þessi ljós. Bogalampar eru
svo straumfrekir, aS varla er fært a'S setja þá upp, nema fáanlegt sé raf-
magn meS lágu verSi, sem til vélreksturs. Bogljósin þurfa nákvæma gæslu,
m. a. vegna eldhættu. ÆtíS þarf sérstakar millivélar til þess aS framleiSa
úr bæjarstraumnum lágspentan jafnstraum handa bogalömpunum, og get-
ur sá útbúnaSur numiS þúsundum króna. Af þessum ástæSum má ekki
ætlast til, aS bogaljós séu höfS, nema á sérstökum stoínunum, né heldur
;iö geislalæknar noti kolbogaljós viS sjúklinga, sem ætla má aS unt sé
aS lækna meS kvartsljósum; en þau eru óbrotnari og einfaldari aS öllu
leyti. Kvartslampinn er straumspar, þarf litiS pláss, ekki sérlega nákvæma
gæslu og engar millivélar milli bæjarstraums og lampa.
Skv. ráSIeggingum læknanna á Finsenstofnuninni nota eg bogaljós viS
djúpa berkla, t. d. í mjaSmarliS, artic. sacroiliaca, peritoneum, nýrum o. s.
frv. Aftur á móti fæ eg ekki betur séS, en oft fáist viSunandi árangur aí
aS nota kvartsljós viS útvortis eitlabólgu (jafnframt röntgensgeislum),
berkla í smáum liSamótum, hiluseitla hjá bömum,, lystarleysi, blóSleysi
og sleni í börnum. Ennfrenmr viS rekonvalescents e. pleurit o. fl. — Einu
má ekki gleyma viS þetta mat. Mín reynsla er sú, aS ekki allfáir sjúkling-
ar þoli tæplega kolbogaljós, en sýnist þó hafa gott gagn af kvartsljósum.
Bogaljósin eru svo megn og heit, aS sumir sjúklingar hafa ekki krafta til
þess aS nota þau.
Hr. Vilm. J. hefir rétt fyrir sér í því, aS vel má trúa almennum lækni
fyrir kvartslömpum, enda eru læknum ætluS ábyrgSarmeiri störf. Á hinn
bóginn er þaS hverju orSi sannara, sem landlæknir tekur fram, aS meS
tækjum þessum má vinna bæöi mein og bót — eSa ekki neitt. Ljósin geta
veriS áhrifalaus.
Vafalaust má vinna sjúklingum ógagn, meS því aS láta þá í ljós, sem
aldrei skyldu í þau fara. Bruni á hörundi og conjunctivitis í augum, getur
líka valdiS sjúklingum sárri þraut og vökunóttum, ef ekki er samvisku-
samlega vakaS yfir þeim, sem eru aS byrja i ljósum. Líka ef læknirinn
í athugaleysi geislar of lengi sjúkling, sem hann tekur viS af annari ljós-
stofu, þar sem rafmagnsspennan er lægri. AS vísu verSa ekki af þessu
varanlegar skemdir, eins og viS röntgen- eSa radíum-sár, sem eiga til aS
gróa aldrei eSa ummyndast í cancer.
En þótt ekki sé unniS mein, geta ljósin orSiS gagnslítil, eSa jafnvel aS
engu liSi, af ýmsum ástæSum. Ljósmagn kvartslampanna miSast viS þá
rafmagnsspennu, sem lampinn er gerSur fyrir. Ef völ er á hárri spennu,
má nota langan brennara, meS löngum ljósboga, þ. e. a. s. mildu Ijósmagni.
ÞaS lætur nærri, aS helmingi meira ljós fáist úr 220 volta brennara, held-
ur en þegar spennan er 110 volt. Kvartslampar lýsa því mjög mismikiS
og verSur aS haga ljósbaSinu eftir því. Hér á landi eru notaSir á sjúkra-
húsum kvartsbrennarar alla leiS ofan í 65 volta spennu; gefur aS skilja,
aS þaS sé lítiS ljósmagn, einkum ef fjarlægS milli sjúklings og brennara
er ekki valin meS þekking og nákvæmni. Auk þess má taka tillit til, aS
margar rafmagnsstöSvar hér á landi hafa æSi hvikula straumspennu, sem
jafnaSarlega fellur um 10—15%, eSa e. t. v. meira. Getur þá stuttur brenn-
ari ekki boriS mikla birtu.
Svo kenmr enn eitt til greina. Nýir kvartsbrennarar eru vatnstærir og
fullkomlega gegnsæir. ViS notkun lampans breytist þetta, og eftir nokkur