Læknablaðið - 01.06.1931, Page 15

LÆKNABLAÐIÐ
85
hefir í mörgum tilfellum batnaÖ að fullu eftir tonsillectomiu, þegar alt
annaö hefir reynst árangurslaust. — Loks má svo taka fram, að sjúkling-
arnir eru stöðugt að fá akut hálsbólgur, stundum samfara fylgikvillum henn-
ar, svo sem tonsillu- og peritonsillu-abscess. Þá má og telja líklegt, að
margir séu bacilluberar, t. d. diptheritis, scarlatina o. fl.
I öllum námsbókutn er getið um þær almennu komplikationir, sem geta
fylgt hálsbólgu, rheumatismus articulorum et musculorum, nephritis, endo-
carditis og sepsis. Nú er talið fullsannað, að þessir sömu kvillar geti or-
sakast frá latent foci í tonsillum. Má þakka amerískum læknum mjög ná-
kvæmar rannsóknir á þessu sviði. Þetta hefir verið gaumgæfilega athug-
að með bakteríurannsókn frá tonsillum og blóði og staðfest með sýkingar-
tilraunum á dýrum. Einna oítast finst streptococcus hæmoþlicus. Reki
maður sig því á þessa sjúkdótna, skal grandgæfilega athugað, hvort orsök
þeirra sé ekki hægt að rekja til tonsillana, og ef svo er, þá á það að vera
íyrsta verk, að exstirpera þær in toto, enda jafnvel þótt ekkert sjáist á þeitn,
því oft getur focus verið djúpt inni i kirtlinum og fyrst kotnið í ljós, þegar
kirtlinum hefir verið náð. Um þetta eru flestar merkustu klinikkur sam-
mála.
Aðrir sjúkdómar, setn oft geta orsakast frá sýktum tonsillum, eru chorea
minor, struma Basedowiana, ýmsar dyspepsiur, og kunnugt er að appendi-
citis- og cholecystitisköst geta komið eftir hálsbólgur.
Af þessu, sem þegar er sagt, ætti að vera ljóst, hverjar eru indikationir
fyrir tonsillectomi. Ymist eru það þessir almennu sjúkdóntar eða lokal
einkennin, jafnvel aðeins eitt út af fyrir sig, t. d. andremma, setn gerir
sjúklinginn illa samkvæmishæfan, en oftast eru það margar ástæður sant-
an, sem gera operationina nauðsynlega. Kontraindicerað er að gera ton-
silleclomia í akut hálsbólgu; þó láta ýntsir vel af því að gera total exstir-
jtatio við peritonsilluabscess. Aðrar akutar ltólgur í námunda við hálsinn,
svo sem sinuitar, otitis, stomatitis, mæla á móti að aðgerðin sé gerð. Al-
mennar kontraindikationir eru t. d. tnikil arteriosklerosis, anærnia, hænto-
philia, menstruationir og graviditas, því alt þetta eykur blæðingarhættu.
Þá eru allir sjúkdómar, setn yfirleitt eru kontraindikatio gegn chirurgiskri
aðgerð, svo sent tb. á háu stigi, hjartasjúkdómar, o. fl. Eftir tonsillectomi
getur röddin breyst nokkuð, og skal þvi taka það til athugunar ef ræðu-
menn eða söngmenn eiga í hlut, einkum ef viðkomandi er professionell, eða
þarf nauðsynlega að syngja vissa rödd.
Einasta fullkomna lækningin á sýktum tonsillum er exstirpatio in toto.
Ekkt svo að skilja, að margt hafi ekki verið reynt, svo sem að skola, pensla,
kreista eða sjúga út tappa eða gröft úr fellingunum. Þetta getur í bili bætt
töluvert, einkum lokal einkennin, en langan tíma tekur það og fljótt ber á
recidivum. Að klippa af tonsillunum á að eins rétt á sér, sé um einfalda
hypcrplasi að ræða, en er kontraindicerað, ef þær eru sýktar, því hvað djúp
sem tonsillotomian er gerð, verður þó ávalt eitthvað eftir og þar getur sýk-
ingin verið, en jafnvel frekar lokast inni, vegna örvefs í sárinu. Alveg það
sama gildir um elektro-coagulatio, að hætta er á að loka smitunina inni.
Röntgen- og radiumgeislanir hafa verið reyndar við hyperplasi á tonsillum
og reynst vel.
Operationina er best að gera i staðdeyfingu, og er conditio sine qua non,
ef ætla má, að kirtillinn sé mjög fastur, hvað venja er, ef sjúklingurinn