Læknablaðið - 01.04.1943, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
121
Er sullaveikin að liverfa á íslandi?
Eftir próf. N. Dungal.
Erindi flutt á Læknaþingi 1942.
Eins og allir vita eru sullirnir
eitt af þvi fáa, sem fslendingar
liafa getið sér frægö fyrir, og þa'ö
er óhætt aö segja, aö hinn stóri er-
lendi læknaheimur viti litiö um
okkur út íyrir þaö, aö viö séum
sullaveikir sóöar. Þaö er leiöinleg'.
fyrir okkur aö lesa í þeirri kennslu-
bók, sem er einna víökunnust og
bezt í parasitologi*), aö sullaveik-
in sé útbreiddust í löndum eins og
fslandi, þar sem sóöaskapnum ss
viö brugöiö.
En hitt er líka óviökunnanlegt
fyrir okkur, aö geta ekki gefiö nein
greiö svör, þegar spurt er um hve
útbreidd sullaveikin sé og hafi ver-
iö í landinu. Viö getum ekki bent
á neinar nákvæmar tölur, sem segi
til um útbreiöslu veikinnar i land-
inu fyr eöa síðar. Einustu tölurn-
ar, sem unnt hefir verið aö treysta,
eru skýrslur lækna um handlækn-
isaðgerðir á veikinni. Þær gefa
auövitað til kynna hvort veikin
færist í vöxt, eöa fer þverrandi,
en út úr þeim fáum við samt enga
ákveðna vitneskju um hve útbreidd
sullaveikin er meöal fólksins. hvaö
ntargir sýkjast raunverulega af
sullum, án tillits til þess, hvort þeir
þurfa aö leita lækninga viö veik-
inni eöa ekki.
Áður en eg fer lengra ætla eg
aö geta úm þær tilraunir, sent gerð-
ar hafa verið áöur til að áætla
útbreiðslu sullaveikinnar í landinu.
Schleisner1) giskaði á, að 7. hver
maður á íslandi væri sullaveikur
(um miðja 19. öld). Hann bar Jón
Thorstensen landlækni fyrir þess-
*) Eftir E. Brumpt.
ari ágizkun, en ekki hefir íundizt
neitt í ritum Thorstensens, sem gef-
ið gæti upplýsingar um, á hverjum
sú ágizkun væri byggö. Schleisner
áleit þessa ágizkun nærri lagi, og
styrktist í þeirri skoöun viö aö
telja saman 2600 sjúklinga úr
skýrslunt íslenzkra lækna. Af þeim
var 8. hver talinn meö lifrarveiki.
En af 327 sjúklingum Schleisners
haföi fyllilega 6. hver súllaveiki.
Guömundur Afagnússon taldi svo
margt við þessar ágizkanir að at-
huga, að hann vildi fullyrða að
ekki væri mark á þeim takandi,
og hélt aö þessar háu tölur næöu
engri átt. Sullaveikin heföi aldrei
verið svo útbreidd, sem því næmi.
Þessar ágizkanir Thorstensens
og Schleisners komust í erlent
tímarit og hafa til skamms tima
verið þaö eina, sem heimurinn hef-
ir vitað um útbreiðslu veikinnar
hér.
Jón Hjaltalin gizkaöi nokkru
seinna á, aö 5. hver maður á Is-
landi dæi úr sullaveiki. Hann her
Jón Thorstensen fyrir því. að hann
hafi komizt að þessari niðurstöðu
viö aö fara gegn um sjúkraskrár.
I doktorsritgerð sinni um sjúk-
dóma á íslandi getur Jón Finsen-)
um að hafa fundið 298 sullsjúk-
linga meðal 7044 sjúklinga, eða 1
sullsjúklingur móti 22.6 öðrum
sjúklingum. Hann heldur að þessi
tala sé of há, vegna þess hve mik-
ið af sullsjúklingum hafi komið til
sin, m. a. úr öðrum héruðum. Með
því að telja sullsjúklinga i fjöl-
skyldum, sem hann var persónu-
lega kunnugur, fann hann 13 sull-
sjúklinga meðal 46 fjölskyldna,