Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.2007, Blaðsíða 6

fimmtudagur 8. mars 20076 Fréttir DV
Verðum að finna fólkið
Sveinn Magnús-
son, framkvæmda-
stjóri Geðhjálp-
ar, hefur gagnrýnt
stjórnvöld og heil-
brigðiskerfi fyr-
ir þá aðstoð sem
fyrrum vistmönn-
um á Breiðuvík
og úr Byrginu hef-
ur verið boðin.
Hann segir vilja
ráðamanna vera
innistæðulausan og
fullyrðir að fórnar-
lömbunum hafi verið
úthýst af Landspítalan-
um. Stjórn Geðhjálpar
hefur lýst því yfir að heil-
brigðis- og félagsmálayf-
irvöld skorti samhæfingu
til þess að veita þá þjón-
ustu sem fólkið þarf á að
halda.
Til þess að svara þess-
ari gagnrýni sendi geðsvið
Landsspítalans frá sér yfir-
lýsingu til þess að árétta að
tekið hafi verið á móti öll-
um sem leitað hafi aðstoð-
ar. Sveinn segir að ganga
verði mun lengra með því
að fara á vettvang.
Í skjóli persónuverndar
Sveinn segir að yfirvöld
forðist það í lengstu lög að
taka ábyrgð á þessum mál-
um og meðal annars skýli stofn-
anirnar sér á bak við lög um per-
sónuvernd. „Ég segi að við verðum
að hafa upp á þessum einstakling-
um. Þá er ég bara spurður hvort að ég
ætli mér að brjóta persónuréttindi þessa
fólks,“ segir Sveinn.
Hann segir að um sé að ræða fólk sem
sé veikt og geti ekki endilega sinnt sínum
brýnustu þörfum. „Það er vitað í öllum
tilfellum hvaða einstaklingar þetta
eru. Ef við eigum að horfa fram
hjá þeim þá væri það eins
og að ganga aðgerðar-
laus fram hjá með-
vitundarlausum
manni. Ég er
ansi hrædd-
ur um að
flestir myndu hjálpa þeim manni, burtséð frá
lögum um persónuvernd,“ segir Sveinn.
Beita ósannindum
Sveinn telur að í þessum viðbrögðum ráðu-
neyta og stofnana felist að menn séu að skjóta sér
undan ábyrgð. „Hvað ætli valdi þessari tregðu?
Félagsmálaráðuneytið segist ekki bera neina
ábyrgð á þessu. Bíddu, þetta fólk er heimilislaust.
Þetta heyrir undir félagsmálaráðuneytið. Land-
læknir segir að ekkert hafi verið kvartað við sig.
Það eru ósannindi. Við vitum að aðstandendur
hafa leitað til þeirra. Við sem veitum þjónustuna
þurfum að fara út á vettvanginn, en ekki að bíða
eftir því að vettvangurinn komi til okkar.“ Hann
segir að þetta fólk hafa einfaldlega ekki getu til
þess að leita sér aðstoðar. „Okkur ber skylda til
þess að sækja þá heim. Það er ekki þar með sagt
að við ætlum að fara að brjóta á þeim.“
Fordómarnir
„Ég hef oftar en einu sinni heyrt það sagt í
ákveðnum tilfellum að málið leysist ekki fyrr
en viðkomandi er dauður,“ segir Sveinn. Hann
segir þetta viðhorf vera sprottið upp úr því úr-
ræðaleysi sem fólk sé orðið vant. Oft á tíðum sé
litið á þetta fólk sem ræfla og dópista. „Það eru
mörg dæmi um einstaklinga sem eru lagðir inn
á geðdeild Landspítalans. Þeir eru síðan útskrif-
aðir jafnvel þó að það sé vitað að þetta fólk eigi í
engin hús að venda. Þetta er náttúrulega hand-
ónýtt.“
Sveinn fagnar því að komið hafi verið á þver-
faglegu teymi til þess að sinna fórnarlömbum úr
Byrginu og frá Breiðuvík. Hans gagnrýni beinist
að framkvæmdinni. „Þetta er aðeins lítið brot af
því sem þessir einstaklingar þurfa á að halda. Og
annað. Það þýðir ekkert að auglýsa þessa þjón-
ustu eins og hvern annan gosdrykk.“
Að loka Byrginu
Sveinn telur að það hafi verið afleit mistök
að loka Byrginu þegar í óefni var komið. „Þetta
fólk fór beint aftur á götuna. Það þýðir ekkert að
segja að þetta fólk séu ekki geðsjúklingar, aðeins
fíkniefnaneytendur. Það breytir akkúrat engu.“
Þessu til stuðnings bendir Sveinn á að helming-
ur fíkniefnaneytenda endi alvarlega geðveikir.
Þarna skipti ekki máli hvort sé hæna og hvort sé
egg.
„Á Alþingi hafa menn reytt hár sitt í leit að
sökudólgum. Þetta snýst ekki um það hjá okk-
ur. Við horfum bara á staðreyndir sem eru öllum
Geðhjálp hefur gagnrýnt aðferðir yfirvalda til
þess að koma til móts við fórnarlömb frá Breiðu-
vík og úr Byrginu. Sveinn Magnússon segir
frá því hvernig stofnanir samfélagsins þora
ekki að axla ábyrgð með þeim afleiðingum
að fórnarlömbin eru engu bættari.
„Það er bara álíka fáránlegt að
láta trúfélögin sjá um þetta fólk
eins og að láta þau sjá um krabba-
meinssjúklinga og hjartveika.“
Sigtryggur Ari jóhAnnSSon
blaðamaður skrifar: sigtryggur@dv.is
FrAMkvæMdAStjóri geðhjálpAr
sveinn magnússon segir valdhafana beita öllum
brögðum til þess að skjóta sér hjá ábyrgð á
fórnarlömbum Breiðavíkur og Byrgisins. Hann segir
að ráðuneytin bendi hvert á annað og frekar sé
hugsað um hagfræði en hjálp við einstaklinginn.
ása hjálmarsdóttir lýsir því þegar tíu ára sonur hennar var tekinn frá henni og vistaður á Breiðuvík fyrir búðahnupl.
Hún segir þá vera glæpamenn sem taka barn af móður í 18 mánuði og skili því vannærðu og skemmdu á sálinni.
Glæpamenn svari fyrir gjörðir sínar
„Glæpamennirnir í þessu máli
eru þeir sem taka saklaust barn frá
móður sinni og skila ekki aftur fyrr
en 18 mánuðum síðar, grindhoruðu
og skemmdu á sálinni,“ segir Ása
Hjálmarsdóttir, 82 ára, móðir drengs
sem vistaður var á Breiðuvík árið
1968. Ása spyr hvers vegna menn
þurfi ekki að svara fyrir gjörðir sínar
í þessu máli. Hún ritar bréf sem sent
var fjölmiðlum og birtist í Morgun-
blaðinu í gær.
dæmdur vestur
Í bréfinu lýsir Ása því hvern-
ig fulltrúi barnaverndaryfirvalda í
Hafnarfirði stóð einn daginn inni á
stofugólfi hjá henni og tilkynnti að
ákveðið hefi verið að tíu ára gamall
sonur hennar skyldi sendur vestur á
Breiðuvík. Hann skyldi á upptöku-
heimili fyrir erfiða drengi og ætti að
dvelja þar í eitt ár.
Séra Tómas Guðmundsson, fyrr-
um stjórnarmaður Breiðuvíkur-
heimilisins, lýsti því í DV um miðjan
febrúar að vist drengjanna hafi ver-
ið hugsuð sem refsivist fyrir afbrot.
Dómsmálaráðuneytið hafi í raun
kveðið upp dóminn yfir drengjun-
um.
refsingin framlengd
Sonur Ásu var tekinn frá henni
þrátt fyrir mótmæli hennar. All-
ar mótbárur reyndust árangurs-
lausar og drengurinn var rifinn úr
faðmi hennar. Ástæðan var að sonur
hennar hafði verið viðriðinn búða-
hnupl. Ásu var sagt að sonurinn ætti
að dvelja á Breiðuvík í eitt ár. Raun-
in varð þó önnur því vistin var fram-
lengd í tvö ár.
„Á þessum tíma vissi ég ekki hví-
líkt helvíti beið drengsins míns, en
móðurhjartað skynjaði að honum
leið illa,“ segir Ása í bréfinu. Ásu tókst
að fá soninn aftur að átján mánuð-
um liðnum, með aðstoð Árna Ein-
arssonar kennara.
ofbeldi og ritskoðun
„Öll mannréttindi voru af hon-
um tekin þennan tíma. Hann gékk
um svangur, hann var beittur and-
legu og kynferðislegu ofbeldi, skóla-
ganga var til málamynda og það sem
var kannski verst, hann hafði engan
möguleika á að tala um líðan sína
við fólkið sitt. Öll bréf voru ritskoðuð
og ég fékk einungis 2 bréf frá honum,
hann skrifaði miklu fleiri,“ segir Ása
í bréfinu. Fjölskyldan fékk einu sinni
að heimsækja drenginn á þessu eina
og hálfa ári. Við það tækifæri fengu
þau aldrei að vera í einrúmi. Þetta
þykir Ásu í hæsta máta undarlegt.
reiði og vanmáttur
Sonur Ásu segist ekki hafa grun-
að hversu þung og varanleg áhrif
málið allt hafi haft á móður sína.
Hún hafi borið málið innra með
sér í nærri fjörtíu ár, og nú hafi fjöl-
miðlaumfjöllunin komið minning-
unum af stað. Hann segist alltaf hafa
vitað að það hafi ekki verið hennar
sök að hann var sendur vestur. Hann
„Öll mannréttindi voru af honum tekin þennan
tíma. Hann gékk um svangur, hann var beittur
andlegu og kynferðislegu ofbeldi.“