Alþýðuhelgin - 02.04.1949, Blaðsíða 7

ÁLÞÝÐUHELGIN
103
ELZTA ÞINGVÍSAN,
som sögur fara af, er eftir Benedikt
Svb. Gröndal um Jón alþm. í Tandra-
seH, en Benedikt var þingskrifari
fyrst eftir að alþingi var endurreist.
Vísa þessi var skrifuð á handrit af
rae3u, sem Jón hélt, en Gröndal ritaði
hpp:
Líkur Andra þings við þrá,
þrár í randaéli,
ríður gandreið alþingi’ á
íón Tandraseli.
jí* }!» *»;
hróar tungugoði —
hróar tungugóði.
Gunnar Heiberg, kunnur norskur
rithöfundur og skáld, hefur ritað
shotran þátt um Hildigunni Starkað*
ardóttur og Gunnar á Hlíðarenda, en
frá sambandi þeirra segir Njála á
Þann hátt, að margs má geta í eyð-
nrnar. Þáttur þessi hefur verð prent-
aður aftur og aftur og þykir jafnvel
sJálfsagður í sýnisbækur norskra
bókmennta. En íslendingum, sem
losa þátt þenna, er illa rekið utan
Undir, þegar í upphafi hans, þar sem
Segir frá mægðum Gunnars á Hlíð-
arenda við Hróar Tungugoða:
>iArngunn var Gunnars söster, hun
Var gift med Roar Tungegode." Síðan
skýrir höfundurinn viðurnefnið:
■■Tungeggode — veltalenda, ikke let-
ende efter ord.“
Aumingja Norðmenn.
* * *
^HÐBRANDUR biskup.
Allsjaldan var hann iðjulaus, sem
Ijóst er af hans skrifi, bókagerðum
°S útleggingum. Og svo sem hann
Var upp á aðskiljanlegt hinn mesti
nngvits- og hagleiksmaður, eins var
hann iðinn og kappsamur að fullgera
Serhvað, sem hann tók sér fyrir hend-
Ur- Helzta iðja hans og yndi var að
um prentverk sitt, að bæði væri
Pað vandað og gengi vel fram. Hann
Var gestrisinn og veitingasamur, vin-
^astur, einlægur og örlátur við vini
s'na, gagnorður og sléttur í viðræð-
um, hataði hræsni og hégóma hæ-
versku. 'Hann var flugríkur, byggði
upp og forbetraði Hólastað, lét út-
flytja og byggja þar nýja húsið Anno
1597, studiumdyr og loftið yfir. Held-
ur kappsamur og viljamikill í sér-
hverju, sem hann tók sér fyrir hend-
ur, svo það skyldi fram ganga, of ber-
orður við mótparta sína. Hans þrá-
látu jarðaklaganir og lagaþrætur
öfluðu honum óvildar og ámælis hjá
mörgum, sem héldu hann bæði á-
gjarnan og óeirðasaman, Og hvernig
sem því var varið, samt liggur eftir
engan Hólabiskup fleira gott heldur
en hann, helzt hvað guðs heilaga orðs
víðfræging áhrærir hér á landi.
(Biskupasögur Jóns Halldórssonar.)
:»í sjí
Marbcndill.
Marbendill er sjódvergur. Gamall
málsháttur einn hér á landi er, svo
sem margur segir í dæmisögum: ,,Þá
hló marbendill“. En hvar af það er
komið, hefir sagt verið, að bóndi
nokkur dró þann sjódverg, sem sig
nefndi marbendil, með stóru höfði
og höndum siðum, en líkastur sel
niður frá nafla. Hann vildi á engum
vísindum fræða bónda, því flutti
hann hann nauðugan í land með sér.
Húsfrú bóndans, ung og lystug, kom
til sjávar og fagnaði bónda, kyssandi
og klappandi. Bóndi gladdist og
lagði henni prís og lof, en sló hund
sinn fyrir sér, sem honum fagnaði
með húsfrúnni. Þá hló marbendill,
er hann sá þetta.
Bóndi spyr, því hann hló. Mar-
bendill svaraði: „Að heimskunni".
Sem bóndi gekk heimleiðis frá sjón.
um, rasaði hann og datt um þúfu
nokkra. Hann bölvaði þúfunni mik-
illega, og hvar fyrir hún hefði nokk-
urn tíma sköpuð verið, að standa í
sínu landi. — Þá hló marbendill, því
hann var í ferðinni nauðungur bor-
inn, og sagði: „Misvitur er bóndi“.
Svo hélt bóndi marbendli hjá sér
þrjár nætur. Kaupmanna sveinar
komu þar með varning til sölu. Bóndi
hafði aldrei fengið svo margsólaða
og þykka svarta skó, sem honum
líkaði. En þessir kaupsveinar þóttust
hafa þá beztu. Bóndi mátti velja af
hundrað pörum, og sagði þá strax
slítast og alla of þunna. — Þá hló
marbendill og sagði: „Margur vill-
ist, þó vís þykist.” Hvorki fékk
bóndinn af marbendli með blíðu né
stríðu meiri fróðleik, en nú var
greint, utan með þeim skilmála, að
bóndi skyldi flytja hann út aftur,
rétt ó það sama mið, sem hann var
uppdreginn, og skyldi húka á árar-
blaði bónda, þá skyldi hann úr leysa
öllum hans spurningum, en með
engum kosti ellegar. Bóndi gerði og
svo eftir þrjár nætur. Og sem hann
var kominn á árarblaðið, spurði
bóndi, hvern tilbúning fiskimenn
skyldi hafa, ef jþeir vildu fisknir
vera. Marbendill svaraði: „Tuggið
jórn og troðið skal til öngla hafa, og
setja önglasmiðju, þar sem heyra má
til ár og lór, og herða öngul í jóra
mæði, hafa gráan griðungsvað og
hráan hrossskinnstaum. Til beitu
(skal) liafa fugls fóarn og flyðru-
beitu, en mannskjöt í miðjan bug, og
muntu feigur, ef þú fiskar ei. Frá-
leitur skal fiskimannsöngull“.
Þá spurði bóndi, að hverri heimsku
hann hefði hlegið, þegar hann lofaði
hústrú sína, en sló hundinn. Mar-
bendill svaraði: „Að þinni heimsku,
bóndi, því hundur þinn elskar þig
>engu síður en líf sitt, en kona þín
vill þig dauðan, og er hin mesta
hóra. En þúfan, sem þú bölvaðir, er
þín féþúfa, og nógur ríkdómur und-
ir; því varstu misvitur, bóndi, og því
hló ég þar að. En svörtu skórnir
duga þér þína æfi, því þú átt ekki
marga daga eftir ólifað, þeir duga
þér þá þrjá daga“. Og í því steyptist
hann af árarblaðinu, og skildi þar
með þeim. En allt reyndist eftir því,
sem marbendill hafði sagt.
Oft leysir marbendill öngla af
hjá fiskimönnum, þar sem hann býr
nærri miðum, utan í kross liggi
hnúturinn.
(Etfir „Tidsfordrif“ Jóns lærða).
* * *
Staka.
Losið byrðing festum frá,
farmenn austursveita.
Gullreifið er gými hjá,
gaman er þess að leita.
Jón Hinriksson.