Alþýðuhelgin - 30.04.1949, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUHELGIN
123
GÆFU-TU
Smásaga ef tir Bret H arte
Öskurstaðir voru í uppnámi. Or-
sökin var ekki slagsmál, því þau
voru alltof algeng til að vekja at-
hygli manna. Námurnar og gull-
þvottastöðvarnar stóðu auðar, jafn-
vel Híðið var mannlaust.
Allir gullgrafararnir liöfðu safnazt
saman við ósjálegan timburkofa í
úthverfi „herbúðanna". Menn rædd-
ust við af ákafa en í hálfum hljóðum.
Kvenmannsnafn var á allra vörum.
Indíána-Salla.
Það er kannske bezt að segja scm'
íaest um Indíána-Söllu. Líferni henn-
ar var ekki flekklaust, en um þessar
niundir var hún í ýtrustu nauð og
saknaði mjög hjálpar og návistar
kynsystra sinna. Og hún var eina
konan að Öskurstöðum.
Aðstæðurnar voru óvenjuiegar.
Dauðinn var svo að segja daglegur
Sestur meðal gullgrafaranna. En —
fæðing var nýlunda. Fleiri en einum
hafði verið vikið frá búðunum — að
fullu og öllu, opinberlega, og án
^nöguleika til að snúa aftur; en þetta
var í fyrsta sinni að nýr heimsborgari
boðaði komu sina, Það var orsökin
fh hins almenna uppnáms.
•— Farðu inn, Stúfur, sagði einn
gullgrafaranna, sem gegndi nafninu
Kentuckarinn; hann ávarpaði einn úr
hópnum. — Farðu inn og vittu hvað
þú getur gert fyrir vesalinginn. Þú crt
baeði lífsreyndur og víðLesinn.
Tillögunni var almennt fagnað, og
Stúfur var nógu hygginn til að setja
s*g ekki upp á móti óskum meiri-
hlutans. Hinn uppdubbaði læknir
gekk inn í kofann, dyrnar lokuðust,
°g félagar hans settust í grasið og
bJðu eftir lyktum þessa „mikla at
burðar“.
íbúar gullbúðanna voru hundrað
karlmenn. Af ytra útliti þeirra gat
uraður ekki getið sér til um fyrra iíf
beirra og starf. Mesti þrjóturinn
þeirra allra hafði ósvikið Rafaels-
aUdlit, vafið ljósum lokkum. og
bktist allra sízt þrælmenni. Eikholt,
fjárhættuspilari og gæfuspanari að
bfsstarfi, hefði fallið vel í gcrvi
Kamlets með sína fögru, raunalegu
andlitsdrætti og sinn djúpsæja og
draumlynda svip. Og fífldjarfasti
angurgapinn í öllum búðunum var
aðeins 150 sentimetrar á hæð, hafði
milda rödd og var feimnislegur og
hlédrægur í framgöngu. . . .
Hvað smáairiðum viðvíkur — svo
sem eyrum, fingrum. augum, — íbú-
arnir voru heldur fátækir að þeirn.
En það dró þó ekki úr sameiginleg-
um krafti þeirra. Sá sterkasti þeirra
hafði bara þrjá fingur á hægri hendi,
bezta skyttan var eineygð. ...
Þannig voru mennirnir, sem biðu
fyrir utan kofann.
Þeir máttu lengi bíða. Það var
kveikt myndarlegt bál í haug af
þurrum grenigreinum. Og það var
byrjað að veðja um úrslitin. Þrír á
móti einum, að Salla myndi snúa
sig út úr þessu“!
Þá allt í cinu!
Mitt undir fjörugum samræðum
heyrðust mennirnir næst dyrunum
hrópa eitthvað. Allir þögnuðu. Allir
lögðu við hlustir.
Gegnum þyt greintrjánna, fljóts-
niðinn og gnestina í bálinu heyrðist
veikt, mergsmjúgandi óp. Það var
gerólíkt öðrum hljóðum, sem heyrzt
höfðu í gullbúðunum. Grátur ný-
fædds barns.
Þy turinn í grenitrjánum snögg-
hætti, fljótsniðurinn hljóðnaði. Það
gnast ekki lengur í eldinum. Það var
eins og sjálf . náttúran héldi niðri í
sér andanum til að hlusta.
í tilefni þessarar hátíðlegu stundar
risu allir gullgrafararnir á fæ’tur.
Einn þeirra lagði til. að púður-
tunna skyldi sprengd í loft upp til
hátíðabrigðis. En líðan móðurinnar
var slæm, þessari Lokkandi tillögu
var hafnað, og þeir létu sér nægja að
hleypa af . nokkrum skammbyssu-
skotum.
Klukkustund síðar haföi Salla —
hvort sem það var afleiðing harð-
hentrar þjónustu búðamanna eða
einhvers annars — klifið hinn bratta
veg til stjarnanna. Hún skildi við
Öskurstaði fyrir fullt og allt — og
alla synd þairra og smán.
Gullgrafararnir tóku tíðindunum
um dauða Söllu fremur kuldalega. En
þeir voru órólegir af einni ástæðu:
myndi dauði hennar hafa áhrif á ör-
lög barnsins?
— Getur nú þessi ögn lifað? spurðu
menn Stúf.
— Það er vandséð, svaraði Stúfur.
Efasemdir Stúfs voru mjög eðlileg-
ar, því þegar Salla var dáin var
ekki nema ein lífvera kvenkyns í
búðunum — asna. Og hvort hún var
fær um að ganga reifabarninu í
móðurstað, það efaði jafnvel hinn
lífsreyndi Stúfur. En nauðsyn brýtur
lög, að minnsta kosti að Öskurstöð-
um. Það var ákvcðið að reyna ösn-
una.
Þegar þcssi vandkvæði voru leyst,
voru kofadyrnar opnaðar almenn-
ingi. Við breiða bekkinn (þar sem
Indíána-Salla lá) stóð grófgert borð
af tilhöggnu greni. Á því stóð lítil
tréskúffa. Og í henni hvíldi — rcif-
aður eldrauðri flónelsskyrtu —
yngsti gullgrafarinn að Öskurstöðum.
— Ilerrarnir, sagði Stúfur með
blendingi af hátíðleik og góðvild,
herrarnir vildu kannske vera svo
vænir að fara inn um aðaldyrnar,
ganga umhverfis borðið og síðan út
um bakdyrnar. Þeir, sem vilja láta
eitthvað af hendi rakna til munaöar-
Lsysingjans, geta lagt það í hattinn
við hliðina á skúffunni.
Fyrsti gullgrafarinn gekk inn í
L;ofann. Hann var með hattinn á
höfðinu. Ilann lilaðist um — hikandi,
svo þreif hann af sér hattinn. Hinir
fóru að dæmi hans. Gott og illt var
jafn smitandi í þessu samfélagi lög-
leysingjanna.
Skrúðgangan þokaðist kringum
borðið mcð skúffunni. Stúfur gegndi
hlutverki siðameistara og leiðbein-
anda. I’að féllu ýmsar setningar, scm
einkennandi voru fyrir gullgrafar-
ana:
— Hvílíkur vesalingur!
— Hvað hann er skrítinn á Litinn!
— Ekki stærri en skammbyssa!
Gjafirnar voru álíka sérkcnnilcg
ar. Silfurtóbaksdósis. spænskur gull-
peningur, gullklumpur, knipplings-
vasaklútur (frá Eikholt), silfurte-
skeið, biblía . . .
Aðeins eitt lítilf jörlegt atvik
raskaði þessari tilbreytin^arlausu
göngu.
Þegar Kentuckarinn laut forvitn-
islega niður að skúffunni, sneri barn.