Alþýðuhelgin - 30.04.1949, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUHELGIN
125
Hreinlætiskröfur Stúfs til þeirra,
sem heimsóttu kofann, urðu Kentuck-
aranum mikið áfall; honum var
hirðuleysið svo rílct í blóði, að liann
'eit á fatnað sinn sem eins konar
húð sem hann þyrfti engu að sinna
fyrr en hún tæki að falla af lionum
af sjálfu sér. En svo sterk voru
hin leyndardómsfullu áhrif endur-
vakningarinnar á gullbúðarmenn, að
frá og með þeim degi, sem Kentuck-
^ranurn var meinuð innganga í kof-
ann, kom hann þangað síðdegis dag
hvern — klæddur hreinni skyrtu og
með andlit og hendur, sem ljómuðu
af sápuþvotti.
Það varð á önnur jafn merkileg
breyting að Öskurstöðum. Tumi varð
að hafa svefnfrið. Það mátti undiif
engum kringumstæðum halda fyrir
honum vöku. Allur liávaði og ærsl
voru bönnuð í nógrenni kofans. Gull-
Srafararnir yrtu hver á annan í
hálfum hljóðum og skiptust á bend-
ingum. Það *var fólgin indíánsk al-
vara í hinum nýja samtalstóni. Og
loks hættu menn einnig að bölva
innan hins friðlýsta svæðis. Öskur-
staðir voru sannarlega endurfæddir.
Það voru gullnir sumardagar í
húðunum. Aldrei óður hafði vinnan
við gullþvottinn og gullgröftinn ver-
ið eins arðbær. Gæfan fylgdi þeim —
bað var þeim öllum ijóst.
Það tók að bóla ó djörfum áform-
um.
Einn búðarmanna lagði til að
hyggt yrði hótel og nokkrum hefðar-
fjölskyldum boðið að dvelja þar um
sumartímann. Það yrði Tuma til
Eóðs, áleit hann. — Að umgangast
fínt fóllc og kynnast heiðarlegum
stúlkum.
Svo kom veturinn 1851. ...
Hjúpur snjór lijúpaði hálendið.
Eannkyngið var meira en gamlir
u>enn mundu.
Vorið kom. ..
Hver lækjarsytra varð að fljóti,
hvert fljót að stöðuvatni. Hvert gil
°K skorningur breyttist í drynjandi
fossa, sem hentust niður fjallshlíðina
°K dreifðu ógn og eyðileggingu yfir
hyggðina.
Rauðhundur hafði tvisvar áður
staðið undir flóðum. Að Öskurstöð-
um byrjuðu menn að ugga um hag
sinn.
■— Það var vatn, sem bar gullið
hingað, sagði Stúfur. Landið hefur
flætt áður. Flóðið kemur áreiðanlega
aftur.
Sömu nótt sprengdi fljótið flóð-
garðana og sendi vígreifa herskara
sína yfir brosandi dalinn.
Um morguninn var kofi Stúfs
horfinn. Síðar um daginn fannst lík
Slúfs ofar í dalnum. En stolt öskur-
staða, von þeirra og gæfa — Tumi
— var horfinn.
Það ríkti almenn sorg í gullbúðun.
um. Menn gáfu upp alla von. Allt í
einu heyrðist hrópaö neðan frá fljóts-
bakkanum.
Þar var kominn björgunarbátur
frá þorpi neðar við fljótið. Bátsverj-
ar höfðu fundið mann og lítinn dreng
— báða hálfdauða af kulda og þreytu
— um tveim milum neðar á fljótinu.
Kannaðist nokkur við þá? Voru
þeir héðan?
Það var auðvelt að þekkja hverjir
það voru.
Eftir Jón Sigurðs8on,
Höfundur eftirfarandi kvæðis, Jón
Sigurðsson sýslumaður Dalasýslu, oft
nefndur Jón Dalaskáld, var í betri
skálda röð á sinni tíð, byrjun 18. ald-
ar. Var hann talinn gáfumaður mik-
ill og ýmsum hæfileikum gæddur,
en á honum sannaðist sem fleirum,
að sitt er hvort, gæfa og gjörfuleiki,
Var Jón drykkfelldur mjög og staf-
aði þaðan flest ólán hans.
Faðir Jóns Sigurðssonar var Sig-
urður Gíslason lögsagnari, er um
skeið hafði sýsluvöld í Dölum. Hann
var einnig skáldmæltur vel en
drykkjumaður mikill. Átti hann í ill-
deilum við Leirulækjar-Fúsa, eins og
frá er greint í íslenzkum þjóðsögum.
Sigurður drukknaði og skýrir síra
Jón Halldórsson svo frá drukknun
hans (í ættatölum sínum): „1688 nó-
lægt fardögum fór hann með farm
inn eftir firðinum (Breiðafirði)
steyptist úr skutnum útbyrðis, þar
hann stýrði með órinni, svo að hó-
setar hans fram á skipinu vissu ekki
fyrr en hann var sokkinn, fannst ei
aftur“.
Jón Sigurðsson er fæddur um
Það var Kentuckarinn með Gæfu-
Tuma í faðminum.
Gullgrafararnir lutu niður að
þessum kynlegu lagsbræðrum. Barn-
ið var kalt og stirðnaö.
— Gæfu-Tumi er dáinn! hrópaði
cinn þeirra.
Kentuckarinn opnaði hálfbrostin
augun.
— Dáinn? sagði hann. Röddin var
eins og veikt hvískur.
— Já, kunningi, þú átt lieldur ekki
langt etftir sagði Sandi Tipton.
Bros ljómaði á stórskornu andliti
Kentuckarans.
— Ég er að deyja! sagði hann. —
Hann tekur mig með sér — segið það
öllum — að ég fari með Gæfu-Tuma
í fanginu. ...
Og Kentuckarinn, þessi hrausti
maður tók þéttingsfast um grannan
líkama Gæfu-Tuma og hóf ferðina
um fljótlð myrka, sem streymir að
eilífu út í hið ókunna haf. ...
1685 og réðist ungur í þjónustu Odds
lögmanns Sigurðssonar. Árið 1712
gerðist hann sýslumaður Stranda-
sýslu, en lét af því starfi óri síðar og
varð lögsagnari í Dalasýslu. Um þær
mundir er mælt, að hann hafi beðið
Katrínar Björnsdóttur á Staðarfelli.
Segir sagan, að hann hafi „látið þang-
að flytja tunnu brennivíns, farið svo
að Staðarfelli og verið þar einn,
sumir segja tvo mánuði, meðan hann
saup upp af tunnunni, hafi Katrín þá
ei viljað hann vegna drykkjuskapar“.
Jón bjó í Bæ í Dölum. Hann gift-
ist ekki né átti börn. Allmjög kast-
aðist stundum í kekki með Jóni og
Oddi lögmanni, enda var lögmaður
óróagjarn og ofstopafullur. Hin al-
kunna Tímaríma Jóns sýslumanns, er
fyrst og fremst háð og níð um Odd
og móður hgns, ógætlega kveðin, en
vafalaust mjög ranglát í garð Odds.
Tímaríma hefur orðið afar vinsæl
með alþýðu. Hefur hún komið út í
fimm útgáfum. Ríman (mansöngur-
inn) hefst á þessum alkunnu vísum:
Oft eru kvæða efnin rýr,
ekki á stundum parið;
ég á skrítið ævintýr,
í þó lítið varið.
B RV LL A U P S K V ÆÐI