Alþýðuhelgin - 30.04.1949, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUHELGIN
127
FRÁ STAÐARHÓLS-PÁLI.
20. Þár var á skálir skenkt
skært vínið og áfengt,
borðdúkar breiddir fagrir
og bornir inn fiskar magrir
bjóð tók sig þar að næra,
þá mátti siði læra.
21. Sveinn einn hjá seggjum þar
sérdeilis nettur var,
að opna fisk ei nam haga,
en áræddi þó að draga
skötu út skjótt hjá kviðnum,
skar þar S burðarliðnum.
^2. Mælskan býr mér ei hjá
SVo megi ég greina frá
borðsiðum borðsmannanna,
brúðgumans og klerkanna,
því er betra að þegja
en þar af óskýrt áegja.
^3. Brauð kom á borðið þar,
í betra lagi það var,
ÍÖnguleg ferðakaka,
fáir urðu á haka,
sérn hana ei smakka fengi,
sver ég hún entist lengi.
24. Hér næst kom hangið ket
bvörs næsta lítið get,
þvi erindis bögu eina
óg lét þar fyrr um greina;
spað saddi seggi rjóða,
sem var af kroppnum góða.
t>4 fúik þannin fékk sér mat
fram kom eitt grautarfat,
þar voru niðrí vænir
Vel þrír ólekju spænir,
snótum varð sízt úr vöndu
öð smíða þar úr blöndu.
Máltíð var enda á
Öldungis komin þá,
siðan var seggur valinn
°g sendur í brúðarsalinn
með skálir og skírar kveðjur,
skínandi bar hann keðjur.
27
• Hann kunni að leita lags
°g lokka brúðir strax,
Velbúnar, vel tilreiddar
Voru þær þá útleiddar,
þó ei gerði öðrum muna
mn 1 drykkjustofuna.
• virtist þegnum mál
þör gengi hjónaskál,
brúðhjón fyr’ borðum stóðu
°S bikar af vini hlóðu,
síðan nam sinn hvör rekka
sltt staup þar af að drekka.
Einhver einkennilegasti og stór-
brotnasti íslendingur á 16. öld var
Páll Jónsson á Staðarhóli. Hann var
gáfumaður mikill og skáld gott, en
skapið með’ afbrigðum erfitt og ó-
tamið, svb að helzt virðist sem hon-
um hafi eigi verið með öllu sjálfrátt
í því efni. Eigi var Páli um það, að
láta hlut sinn fyrir neinum, hvorki
kóngi né karli, og eru til um ákafa
hans og stríðlyndi ýmsar sögur. Hér
munu tvær einar sagðar.
Sonur Páls, Pétur að nafni, var
einnig stríðlundaður og skapstór og
líkur föður sínum í mörgu. Vildi því
oft kastast heldur en ekki í kekki
milli þeirra feðga. Eitt sinn fór Páll
út á Snæfellsnes og mætti þá syni
sínum á Búlandshöfða. Svo háttar til
í Búlandshöfðaskriðu, að stígurinn er
liarla tæpur, svo að ógerningur þótti
fyrir ríðandi menn að mætast þar,
því hengiflug er fyrir neðan, allt í sjó
fram. Þeir feðgar sáu hvor til ann-
ars á höfðanum, en hvorugur vildi
víkja fyrir hinum. Hleyptu þeir báðir
á götuna, þótt tæp væri, og varð
Páll neðar er þeir mættust. Komust
báðir lifandi úr raun þessari, en svo
fast nerust hestarnir saman, að reið-
stígvél þeirra feðga voru öll nugguð
og rispuð á þeirri hlið, sem að vissi.
Páll var eitt sinn á ferð á sjó til
Bjarneyja að sækja föng sína á nýju
skipi. Samhliða honum sigldi óvild-
armaður hans einn, sem ekki er
29. Þau horfðu ei í allt,
á því það marka skalt
að veizlunnar fólkið vottar
voru tveir brennivínspottar,
sem í hófinu hafði upp gengið,
hvar af ölvaðist mengið.
30. Ung hjón et oaeterá
í eina sæng stigu þá,
múkurinn ómálstaði
mikils góðs þeim árnaði
og búskapar beztu þrifa,
bað þau svo vel að lifa.
31. Um fólkið þá fækka réð,
fékk það brúðurin séð,
sinni lund snót nam þjóna
og settist þá upp að prjóna,
þó barnsbrók sumir segi,
sannleik þann veit ég eigi.
greindur, og kom til kappsiglingar
með þeim. Sker var á vegi, sem
beita þurfti fyrir. Einn liáseta Páls
varaði hann við, en Páli þótti krók-
ur að sneiða fyrir skerið og kvað:
Ýtar sigla austur um sjó
öldujónum káta;
skipið er nýtt, en skerið hró,
skal því undan láta.
Litlu síðar bar þá á skerið. Brutu
þeir skipið og fórust menn nokkrir,
einn eða fleiri. Þá kom þar að hitt
skipið, og spurði formaður Pál:
„Viltu þiggja líf, Páll bóndi?“ Páll
svaraði: „Gerðu hvort sem þér þykir
sóma betur“. Voru þeir þá teknir
af skerinu, en Páll settist aftur á
hnýfil, sneri baki fram, hafði báða
fætur útbyrðis og sat svo til lands.
Þegar á land var komið, gekk Páll að
formanni, laust hann kinnhest og gaf
honum 20 hundruð í jörðu, með þeim
orðum, að hið fyrra væri fyrir spurn-
inguna, en jörðin fyrir björgunina.
Skerið nefna sumir Tindastól, aðrir
Pálsflögu, nyrzt í GassaskQrjum.
Til er lýsing á Staðarhóls-Páli eftir
Jón lærða, og mun hún eigi fjarri
sanni. Þar segir: Páll var „ofbjóðan
legur í orðum og lét fátt ótalað, allra
manna ófalskastur". En' Jón lærði
bætir við: „Hans náttúra var miklu
betri en stór orð“, og mun það eiga
að merkja, að liann liafi verið betri
maður en stóryrði hans þóttu benda
til.
32. Að því var fljóðið frótt
fram til þess mið var nótt,
heyri ég hyggna ræða:
að hún hafi bent til kvæða
manninum, með þeim hætti,
að minnast, hvað vinná ætti.
33. Historían sýnir sig
sem hún kom fyrir mig;
eigi vildi ég hana
auka, né nokkuð vana,
en haga þó helzt svo orðum
að hún mætti blífa í skorðum.
34. Ljóð þannig lykta ég
lítil og einfaldleg,
hróðrinum því ég hneyti
hér eftir einhver breyti;
læt ég svo lyktað þetta,
lofsvert er það að frétta.