Vikublaðið Gestur - 27.11.1955, Síða 12

12
G E S T U R
HJÁ MANNÆTUM Á NÝJU-GUINEU
Eftir ANDRÉ DUPEYRAT.
Góður sonur.
Dag nokkurn kom Golopui óvænt í heimsókn. Ég sá strax, að
honum lá eitthvað mikið á hjarta. Hann lagði örvar sínar og
boga frá sér við innganginn á kofa mínum. Síðan benti hann
mér að koma út fyrir, tók í liönd mína og leiddi mig til kofa
síus. Ég hafði aldrei áður komið þangað. Honum svipaði mjög
til annara kofa livað bíkúpuútlitið snerti. Hann fór fyrst inn
göngin, sem ógreið voru, nema maður kynni að snúa sig og
skríða inn þau. Honum sóttist leiðin vel, en öll byggingin lék
á reiðiskjálfi meðan ég tróðst inn.
Þegar innfyrir kom, ætlaði ég að standa á fætur, en rak mig
þá upp í greinarnar, sem héldu loftinu uppi. Inni var nærri
almyrkt, mér lá við köfnun. Svækjan var ógurleg, samþefur
sóts, tóbaksreyks, rotnunarfýlu og raka.
Golopui sagði eitthvað, sem ég heyrði ekki, því að ég átti
nóg með að ná einhverju lofti í lungun og mjaka mér áfram
eftir ruggandi gólfinu. Skyndilega blossaði logi upp. Höfðinginn
hafði kveikt í nokkrum blöðum með glóð frá eldinum. Blossinn
lýsti að vísu híbýlin up^J, en fyllti þau jafnframt kæfandi reyk.
En maður venst öllu, og innan skamms kom ég auga á Golopui,
sem sat á hækjum sínum fyrir framan haug af blöðum og rusli.
Hann rótaði virðulega í liaugnum, og dró loks upp tvær haus-
kúpur og nokkur mannabein, gljáandí eins og þau hefðu verið
fægð. En maurarnir þyrptust í stórhópum skelfdir upp úr dyngj-
unni.
„Sérðu þetta?“ spurði höfðinginn og sneri sér að mér. „Þú
spurðir mig nýlega, hvar foreldrar mínir væru . .. hérna eru
þau. Þetta er faðir minn ...“ og hann benti á aðra hauskúpuna
með stórutánni, „... og þetta er móðir mín“.
Ég kunni orðið það mikið í máli hans, að ég gat spurt hann,
hvernig þetta fólk hefði dáið. Og hann útskýrði málið ósköp
hispurslaust fyrir mér.
„Þau voru orðin of gömul. Þú veizt hvernig það er. Faðir
minn var orðinn svo máttvana, að hann gat ekki lengur sveiflað
spjóti. Hann liafði ekki lengur neinar tennur eftir í munninum
og borðaði eins og smábarn. Og hvað móður minni viðvíkur,
þá var liörund hennar orðið hrukkótt og skorpið, svart og slappt
eins og leðurblökuvængir. Hún var ekki lengur fær um að fara
út í garðinn. Augu hennar voru full af óhreinindum. Og þá
gerði ég mér ljóst, að þeirra tími var kominn".
„Golopui, vinur minn, við hvað áttu með því?“
„Veiztu það ekki? Ég sneri mér til Ghívéna-ættbálksins, sem
eru okkar albeztu vinir. Ég bað þá að gera mér þann greiða.
Þeir sendu nefnd manna til okkar til þess að bjóða gamla fólk-
inu í veizlu til sín. Á leiðinni rotuðu þeir þau með kylfunum
sínum, festu þau upp á steglur og báru til þorpsins. Þar voru
þau skorin sundur, steikt á steinunum og étin. Síðan voru mér
send beinin, hrein og fáguð. Og hérna geturðu séð, hvað ég varð-
veiti þau vel ... en ég er nú líka sérlega góður sonur!"
Hjónadeilur,
Líl papúans er fábrotið — frá sjónarhóli annara. Honurn er
það líka hreinasta ráðgáta — og okkur raunar líka, þrátt fyrir
sálfræðirannsóknir, sem við þekkjum.
í papúalandi eru þorpin lítil, kofarnir standa í þyrpingum
og veggir þeirra eru búnir til úr blöðum. Allt, sem gerist innan
veggja kofans, er á samri stundu á vitorði allra þorpsbúa, liversu
mikið einkamál, sem það kann að vera. Fólk veit alh, sem
gerist. Það talar um J:>að. Og oft er hlegið að því. Hérna finnast
hvorki blöð né útvarp, 'og takmörk veraldarinnar er sjóndeild-
arhringurinn. Um hvað annað er hægt að tala en náungann?
Og alltaf er nóg um slúður. Hjónabandsörðugleikar — sem er
eitt algengasta fyrirbærið á leikvangi lífsins — fara því fram
fyrir opnum tjöldum og verða fyrir bragðið áhrifameiri og ofsa-
fengnari.
Oftar en einu sinni hef ég verið viðstaddur slíkar hjóna-
deilur, ekki síður í þorpi Golopui en annars staðar.
Venjulegast hófust þær um kvöldmatarleytið. Fyrst heyrðist
maðurinn kalla frá ráðhúsinu í konu sína, ’sem sat r fýlu heima
í kofa þeirra hjóna.
„Hvenær er kvöldmaturinn tilbúinn, ónytjungurinn þinn?“
segir maðurinn.
Ekkert svar. Þögnin er sígild.
„Skammast þú þín ekki fyrir að láta mig bíða? Hef ég þá
borgað foreldrum þínum fyrir ekki neitt? Hvað hefur þú að-
hafst allan daginn, afstyrmið þitt? Hversu margar sykurkartöfl-
ur hefur þú tekið upp? Þú ert máske of veik í bakinu til þess
að geta beygt þig, eða hvað?“
Ekkert svar. Allt þorpið leggur eyrun við. Nú fer að verða
gaman að þessu!
Maðurinn hækkar röddina.
„Ætlarðu að fara að koma með matinn minn? Maginn í mér
grenjar af sulti. Ætla fæturnir á þér ekki að fara að hreyfa
sig?“
Öskuvondur eiginmaðurinn stendur nú úti á svalaganginum.
Hann styður sig við eina stoðina og þrumar út yfir flötina:
„Þú ert ef til vill eins og kólibríufuglinn, sem flögrar um
allan daginn og gerii ekki handarvik?“
Ulyrðin fara að skjóta upp kollinum. Brátt fer að draga til
tíðinda. í síðustu lýsingu mannsins á konu sinni, brigzlar hann
henni iðulega um lauslæti, og nú snýr hann máli sínu að þorps-
búum í heild, sem eru stórhrifnir af rás viðburðanna.
„Til þess að eignazt hana, borgaði ég foreldrum liennar tvö
svín, handfylli af hundstönnum, fjóra stóra kufunga, sex para-
dísarfugla, og sjáið þið nú bara, hvernig hún meðhöndlar mig!“
í rauninni nefnir hann ekki þessar tölur, því að enginn
kann að telja lengia en upp að þrem. En fjöldann gefur hann
til kynna með fingrunum.
Loksins stekkur hann niður af svalaganginum og æðir, trylltur
af reiði yfir þessum ónýta kvenmanni, sem hefur kostað liann
svo mikið, heim í kofann til hennar. Þegar þangað kemur,
hendist hann inn eins og hvirfilvindur og birtist aftur skömmu
síðar með kvenmanninn í eftirdragi. Hún hylur andlitið með
þeim handleggnum, sem laus er, en gætir þess þó að hafa augun
opin og bíða þess, að mannfjöldinn umhverfis verði hæfilega