Morgunblaðið - 21.08.2012, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. ÁGÚST 2012
Sveppir Sveppatíminn er um þessar mundir og ætla má að margir hugsi sér gott til glóðarinnar en ekki er víst að þessir risasveppir á Seltjarnarnesi bráðni undir tönn eins og bestu sveppir gera.
Ómar
Skattlagningu er ekki
einvörðungu stillt í hóf
með því að skatthlutföll
séu lág, þótt það sé að
sjálfsögðu nauðsynleg
forsenda. Í hóflegri
skattheimtu felst einnig
að jafnræði sé með
skattgreiðendum, þeir
greiði sambærilega
skatta af sambæri-
legum tekjum, neyslu
eða starfsemi. Til að
skattheimta teljist hófstillt þarf að
lokum að gefa skattgreiðendum eðli-
legt svigrúm til að laga sig að íþyngj-
andi breytingum. Stundum vegast á
þessi tvö síðarnefndu sjónarmið um
jafnræði og svigrúm. En þegar svig-
rúminu sleppir tekur jafnræðið við.
Nú virðast stjórnvöld vera að átta
sig á því að misháir skattar eru
ósanngjarnir. Veitingahús á hóteli
innheimtir 7% virðisaukaskatt (vsk.)
af ferðamönnum sem þar borða líkt
og hótelið sjálft innheimtir í dag af
gistingunni. Verslun á hótelinu sem
nánast eingöngu selur ferðamönnum
íslenskar lopapeysur og útskorna
lunda þarf að leggja 25,5% vsk. ofan á
vörurnar. Önnur verslun á sama stað
sem selur sömu ferðamönnum bækur
og blöð þarf hins vegar ekki að inn-
heimta nema 7% vsk. ofan á sína sölu.
Öll þessi fyrirtæki sinna ferðaþjón-
ustu með einum eða öðrum hætti en
með þeim er þó ekki jafnræði. Önnur
dæmi má einnig nefna. Sá sem selur
hljómdiska leggur 7% vsk. á sína
verslun en sá sem selur mynddiska
25,5%.
Mikilvægt er að hafa í huga að
jafnræði má ekki aðeins ná fram með
því að hækka skatta á þá sem minnst
greiða heldur – þingmenn, ekki hætta
að lesa – einnig með því að lækka
skattana á þá sem hæst greiða. Árið
2007 var 14% vsk. þrepið lagt niður
og margt af því sem áður bar 14%
vsk. fellt í 7% þrepið. Með því var
ekki aðeins afnumið verulegt ójafn-
ræði meðal skattgreiðenda í
ákveðnum greinum, eftirminnilegar
voru t.d. flóknar reglur um sölu veit-
inga og þjónustu á veit-
ingahúsum, heldur var
einfaldað til muna allt
eftirlit með skattheimt-
unni. Þessi fækkun vsk.
þrepanna árið 2007 var
jákvætt skref sem slíkt
þótt vissulega megi
halda því fram að með
breikkun bilsins á milli
skattþrepanna sem eft-
ir stóðu hafi ójafnræði
aukist almennt.
Ríkisstjórnin hefur
hins vegar nú boðað að
vsk. á gistingu hækki í 25,5%. Er um
það vísað til þess að ósanngjarnt sé
að þessi þáttur ferðaþjónustu beri
ekki sama skatt og t.d. leiðsögn í
rútu. Undir þetta sjónarmið rík-
isstjórnarinnar má vissulega taka.
En verða menn þá ekki að líta til allra
annarra þátta ferðaþjónustunnar? Og
af hverju að einskorða sig við ferða-
þjónustuna? Stefnir ríkisstjórnin að
frekari samræmingu virðisauka-
skattsins? Það væri þá fagnaðarefni.
Hins vegar, fyrir utan vankanta á
tæknilegri útfærslu ríkisstjórn-
arinnar á þessari tilteknu skatta-
hækkun, þá er það einfaldlega rangt
að samræma allt á hinn versta veg.
Það á að lækka hið almenna vsk. þrep
úr 25,5% í t.d. 15% og hækka um leið
7% þrepið í það sama. Það er raun-
hæf tekjuöflun fyrir ríkissjóð og við-
ráðanleg skattbyrði sem hvetur ekki
til undanskota. Í framhaldinu yrði
það svo verðugt verkefni stjórnmála-
manna að færa það skatthlutfall nið-
ur. Fátt kæmi ferðaþjónustunni bet-
ur. Og það sem mest er um vert er að
jafnræði meðal allra skattgreiðenda
verður ekki betur náð.
Eftir Sigríði
Ásthildi Andersen
» Það á að lækka
hinn almenna vsk.
úr 25,5% í t.d. 15% og
hækka um leið 7%
þrepið í það sama.
Sigríður Ásthildur
Andersen
Höfundur er héraðsdóms-
lögmaður og varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Hóf í skattheimtu
Þann 16. júlí sl. voru
liðin þrjú ár síðan al-
þingi samþykkti álykt-
un þess efnis að sækja
um aðild að Evrópu-
sambandinu (ESB).
Aðdragandi þess og
þróun mála síðan eru á
margan hátt ráðgáta
sem fræðimenn munu
eflaust liggja yfir í
náinni framtíð.
Staðan nú er sú að
búið er að opna viðræður um 18
samningskafla af 35 (eiginlegur
fjöldi samningskafla er 33) og við-
ræðum er lokið að svo stöddu um 10
þeirra. Engum kafla er þó lokið end-
anlega fyrr en viðræðunum er lokið í
heild sinni. Viðræður eru hins vegar
enn ekki hafnar í mörgum mik-
ilvægum málaflokkum. Af þeim má
nefna samningskaflana um land-
búnað, sjávarútveg, matvælaöryggi
og dýra- og plöntuheilbrigði, fjár-
málaþjónustu, frjálsa fjármagns-
flutninga, byggðastefnu og samræm-
ingu uppbyggingarsjóða og síðast en
ekki síst umhverfismál. Allt eru
þetta gríðarlega mikilvægir mála-
flokkar og í mörgum þeirra er haldið
fram mikilvægri sérstöðu Íslands.
En hvernig stendur á að staðan er
sú sem raun ber vitni, ekki bara hvað
tæknilega hlið á stöðu viðræðnanna
varðar heldur einnig hina pólitísku?
Undanfarna daga hefur hver silki-
húfan ofan á aðra stigið fram í fjöl-
miðlum og látið í ljós skoðanir sínar á
stöðu viðræðnanna og hvert beri að
stefna. Í þeirri umræðu eru þó stórar
eyður. Nánast allt sem sagt er lýtur
að pólitískri tilurð aðildarumsókn-
arinnar, pólitísku baklandi hennar í
dag og hvernig stjórnmálamenn eigi
að klóra sig út úr stöðunni. Þorsteinn
Gunnarsson, varaformaður samn-
inganefndar Íslands, sagði til dæmis
í kvöldfréttum sjónvarps þann 15.
ágúst sl., að formenn stjórnarflokk-
anna þyrftu að setjast niður og
hreinsa andrúmsloftið.
En á hverju er svo sem
von þegar atkvæði
greidd þingsályktun
um að sækja um aðild
að ESB voru rökstudd
eins og t.d. Svandís
Svavarsdóttir gerði
þann 16. júlí 2009.
„Frú forseti. Ég hef
þá sannfæringu að Ís-
landi sé betur borgið
utan Evrópusambands-
ins en innan þess. Ég
hef þá sannfæringu að
bandalagið sé á kross-
götum eins og heimurinn allur og
þurfi á endurmati að halda. Þar þurfi
að efast um mælikvarða, grundvöll
og forsendur þess samfélags sem við
höfum byggt á Vesturlöndum und-
anfarinna áratuga. Ég hef þá sann-
færingu að lýðræðið sé fyrir borð
borið í Evrópusambandinu vegna
þess að valdið er of langt frá fólkinu.
Ég hef þá sannfæringu að markmið
Evrópusambandsins sé að verða
stórt og sterkt og hugsanlega sjálf-
stæður gerandi í stríði á forsendum
valdbeitingar og yfirgangs eins og
um hernaðarbandalag væri að ræða.
Ég hef þá sannfæringu að
Evrópusambandið snúist um forrétt-
indi Vesturlanda umfram fátækustu
ríki heims og það orki tvímælis að
keppast við að koma okkur í slíkan
félagsskap nú þegar fátæktin í heim-
inum verður sífellt alvarlegri og leið-
rétting á misskiptingunni sífellt
meira aðkallandi.
Ég hef þá sannfæringu að
Evrópusambandið snúist um hags-
muni á forsendum 20. aldarinnar en
ekki þeirrar 21. Ég hef líka sannfær-
ingu fyrir því að það séu breyttir
tímar á Íslandi. Ég hef þá sannfær-
ingu að í svo stóru máli eigi almenn-
ingur allur milliliðalaust (Forseti
hringir.) að fá aðkomu að aðild-
arsamningi Íslands og Evrópusam-
bandsins og segi já.“
Þennan rökstuðning höfum við
síðan hlustað á aftur og aftur síðan
ummælin féllu fyrst, þó hann hafi
verið færður fram í mismunandi
búningi. „Plat“ stuðningsmenn að-
ildarumsóknarinnar tala hvað eftir
annað í hring um málið og fjölmiðlar
hafa það gagnrýnislaust eftir þeim.
Hins vegar ber lítið á málefna-
legum röksemdum fyrir því að halda
beri viðræðunum áfram. Ekki man
ég t.d. eftir því að utanríkisráðherra
hafi haldið því fram síðustu daga að
vegna framtíðarhagsmuna Íslands
sé aðild að ESB nauðsynleg. Einn
þingmanna Samfylkingarinnar, Sig-
ríður Ingibjörg Ingadóttir, steig
hins vegar fram þann 13. ágúst sl. og
sagði í samtali við Morgunblaðið:
„Það er í gildi stjórnarsáttmáli og ef
VG vill breyta honum þarf að fara
formlega fram á það.“
Óþarft er að rekja allt annað sem
sagt hefur verið undanfarna daga.
Hótanir stuðningsmanna ESB um-
sóknarinnar í garð efasemdaradda í
stjórnarliðinu eru augljós áminning
um að ákvörðunin um að sækja um
aðild að ESB var málið sem lagði
grunninn að því að koma VG og
Samfylkingunni í ríkisstjórn vorið
2009. Á sama hátt mun ákvörðun um
að stöðva viðræður um aðild Íslands
að ESB verða til þess að ríkis-
stjórnin liðast í sundur. Hingað til
hefur þetta lím haldið vegna þess að
Samfylkingin og Vinstri græn eru
sammála um að halda Sjálfstæðis-
flokknum frá völdum. Niðurstaða
mín er því sú að þetta mál snúist
ekki um langtímahagsmuni Íslands
heldur það hverjir sitja í stjórnar-
ráðinu á Íslandi.
Eftir Ernu
Bjarnadóttur »Niðurstaða mín er
því sú að þetta mál
snúist ekki um lang-
tímahagsmuni Íslands
heldur það hverjir
sitja í stjórnarráðinu
á Íslandi.
Erna
Bjarnadóttir
Höfundur er hagfræðingur
og bóndadóttir.
Staða umsóknar Íslands
um aðild að Evrópusambandinu