Morgunblaðið - 22.08.2012, Side 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. ÁGÚST 2012
FRÉTTASKÝRING
Ingvar P. Guðbjörnsson
ipg@mbl.is
Framleiðsla á matarolíu hefur verið
að ryðja sér til rúms á Íslandi und-
anfarin ár, en olían er unnin úr
repju- og nepjufræjum.
Í Meðallandi í Skaftárhreppi er
vaxandi bygg-, hveiti- og repjurækt.
Örn Karlsson, Björgvin Harðarson
og Hörður Björgvinsson stunda nú í
sameiningu ræktun á þremur jörð-
um og eru þessa dagana að reisa 300
fermetra þurrkunarstöð og geymslu
fyrir 450 tonn af þurrkuðu korni og
olíufræjum. Þeir hafa stundað til-
raunir og framleiðslu í þrjú ár og eru
nú með framleiðslu í 60 hekturum af
landi, þar af sáðu þeir nepju og repju
í 20 hektara en hveiti og byggi í rest.
Aukin áhætta með vetrarrepju
„Hér er mjög gott ræktunarland.
Eitt besta ræktunarland á landinu
held ég,“ sagði Örn. Þeir stefni að
framleiðslu á matarolíu úr repju- og
nepjuræktuninni. „Við erum smám
saman að prófa þetta og höfum verið
að prófa bæði einært og tvíært en
það er svo mikil áhætta með þetta
tvíæra. Það þarf að lifa veturinn.
Þessar umhleypingar á Suðurlandi
fara illa með það og bleytur virðast
skemma það svolítið. Það er upp-
skerumeira en við erum búnir að
finna nokkur einær yrki sem virðast
vera að koma vel út hjá okkur og við
erum að prófa nokkur yrki frá Nor-
egi, Svíþjóð og Finnlandi sem virðast
ætla að gefa flotta uppskeru í haust,“
sagði Örn sem gerir ráð fyrir að
þreskjun repju hjá þeim hefjist um
miðjan september.
Þriggja fasa rafmagn árið 2030
Ekki er til staðar þriggja fasa raf-
magn í Meðallandinu og því þarf að
koma fyrir dísilrafstöð á staðnum til
þurrkunar. Þeir félagar hafa einnig
áform um að koma sér upp olíu-
pressu til að vinna matarolíu og segir
Örn að hún verði líklega á Kirkju-
bæjarklaustri þar sem er þriggja
fasa rafmagn. Örn segir að þegar
leitað hafi verið til Rarik hafi fengist
þau svör að ekki væri ætlunin að
leggja þriggja fasa rafmagn í Með-
allandið fyrr en árið 2030.
„Ræktin er skemmtileg og gefandi
og ég held að þetta sé landbúnaðar-
starfsemi sem er hægt að hafa eitt-
hvað upp úr og lítur vel út. Það er
síðan hægt að nota hratið sem kemur
þegar fræið er pressað. Þá verða
tveir þriðju hrat. Próteinríkasta fæði
sem þú getur fengið úr jurtaríkinu
en það er 40% prótein í þessu. Það
hafa verið gerðar tilraunir og þetta
virðist henta mjög vel í fiskeldi. Það
er töluvert fiskeldi hérna í Skaftár-
hreppnum og fer vaxandi. Það eru
þrjú fyrirtæki í fiskeldi,“ segir Örn
og rannsóknir hafi sýnt að hægt sé
að fóðra eldisfisk að 20-30% leyti á
slíku hrati og hann vonar að það nýt-
ist á svæðinu.
„Þetta er ennþá tilraunastarfsemi.
Við þurfum að finna réttu yrkin og
læra á veðurfarið og það eiga eftir að
koma slæm haust og góð haust þann-
ig að við þurfum verulega mikið af
yrkjum, en ég sé alveg fyrir mér að
það sé hægt að vera með blómlega
starfsemi og við getum nánast, á Ís-
landi, uppfyllt allar þarfir okkar í
sambandi við matarolíu. Það er
óþarfi að flytja þetta inn,“ segir Örn.
Hann segir þá munu brjóta um 60
hektara til viðbótar í haust og tvö-
falda því ræktunina á næsta ári.
„Ekki hægt að læra allt úr bók“
„Við erum búnir að vera að heim-
sækja frændur okkar á Norðurlönd-
um þar sem komin er töluverð
reynsla og þar eru þeir með skipti-
ræktun. Í Danmörku og Noregi setja
þeir repju í akur fjórða hvert ár. Hin
árin setja þeir bygg, hveiti eða ann-
að,“ segir Örn og bætir við: „Ef það
er eitthvað sem ríkið ætti að gera
eru það rannsóknir á ræktun á Ís-
landi, við íslenskar aðstæður, af því
að við getum ekki bara keypt bækur
frá Norðurlöndum og farið eftir því.
Jónatan Hermannsson er eini mað-
urinn sem er að gera tilraunir með
þetta hér og það er ómetanlegt sem
hann er að gera.“
Tvöfalda ræktun 2013
 Bændur í Meðallandi reisa þurrkunarstöð og geymslu fyrir korn og olíufræ
 Sáðu í 60 hektara fyrir þetta ár og munu bæta 60 hekturum við fyrir næsta ár
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Matvælavinnsla Á Sandhól í Meðallandi rís nú 300 fermetra þurrkhús með geymslu fyrir 450 tonn af korni og olíufræjum í 21 gámi sambyggðum húsinu.
Helle Thorning-
Schmidt, for-
sætisráðherra
Danmerkur,
kemur til lands-
ins í opinbera
heimsókn mánu-
daginn 27. ágúst.
Jóhanna Sig-
urðardóttir for-
sætisráðherra
mun taka á móti
danska forsætisráðherranum á
Þingvöllum og verður fundur
þeirra haldinn í Þingvallabústaðn-
um. Forseti Alþingis tekur á móti
Thorning-Schmidt síðdegis sama
dag og sýnir henni húsakynni Al-
þingis. Kvöldverður í boði forsætis-
ráðherrahjóna verður í Þjóðmenn-
ingarhúsinu.
Helle Thorning-Schmidt heldur
af landi brott daginn eftir áleiðis til
Grænlands.
Forsætisráðherra
Dana í heimsókn
Helle Thorning-
Schmidt
Ríkissaksóknari
hefur gefið út
ákæru á hendur
Gunnari And-
ersen, fyrrver-
andi forstjóra
Fjármálaeftirlits-
ins, og starfs-
manni Lands-
bankans fyrir
brot á þagnar-
skyldu. Tilefnið
er öflun fjárhagslegra upplýsinga
um Guðlaug Þór Þórðarson, alþing-
ismanns. Þetta kom fram í Frétta-
blaðinu í gær.
Gunnar og starfsmaður Lands-
bankans eru ákærðir fyrir brot á
þagnarskyldu með því að brjóta
bankaleynd. Gunnar hefur auk þess
verið ákærður fyrir brot í opinberu
starfi. Ákæran var gefin út um
miðjan júlí síðastliðinn en að sögn
RÚV hefur ákæran hvorki verið
birt Gunnari né starfsmanni Lands-
bankans.
Ríkissaksóknari
ákærir Gunnar
Gunnar Þ.
Andersen
„Hún er bæði vetrar- og vor-
afbrigði og vetrarafbrigðunum
er sáð um mitt sumar. Þau lifa
veturinn ef vel tekst til en á því
getur orðið misbrestur,“ segir
Jónatan Hermannsson, lektor
við Landbúnaðarháskóla Ís-
lands sem er sérfróður á þessu
sviði. „Hún byrjar svo að
blómstra vorið eftir og þroskar
fræ oft um þetta leyti. Það er
ekki víða en á nokkrum stöðum,
sem vetrarrepja lifði, voru
blómlegir og gulir akrar strax
seint í maí. Miklu víðar sáðu
menn sumarrepju og -nepju,
sem eru skyldar tegundir. Það
er ekki sérstaklega áhættusöm
ræktun því það kemur alltaf upp
og af því næst fræ. Áhættan er
fólgin í því hvort sumarið verði
nógu langt,“ segir Jónatan.
Rannsóknir hafa sýnt að af
hektaranum af vetrarrepju má
ná 2-3 tonnum af þurrum fræj-
um en 1,5 tonnum af sumar-
repju. Hægt er að vinna olíu úr
35-40% fræjanna.
Sumarrepjan
algengari í ár
LEKTOR VIÐ LBHÍ
„Við töldum farsælast að koma dýrinu fyrir katt-
arnef og hringdum á meindýraeyði. Hann spurði
okkur hvernig við bærum okkur að og við sögð-
um honum að við værum að reyna ná honum með
kústi,“ segir Karólína Helga Símonardóttir, íbúi í
Hafnarfirði, en hún lenti í því að fá sprelllifandi
mink inn á heimili sitt síðastliðið föstudagskvöld.
Karólína Helga býr ásamt eiginmanni sínum,
Daða Garðarssyni, á jarðhæð í íbúðarhúsi sem
staðsett er í suðurhluta bæjarins. Á föstudags-
kvöld sat fjölskyldufaðirinn í stofunni þegar hann
sá eitthvað loðið skjótast inn um svaladyrnar. Í
fyrstu taldi hann að um kött væri að ræða en
þótti heimsóknin engu að síður fremur óvenjuleg.
Á heimili hjónanna búa einnig tveir hundar og
æstust þeir mjög þegar þeir urðu varir við mink-
inn sem hljóp beinustu leið undir sófa.
„Sófinn er ansi stór þannig að ekki var hægt
að sjá dýrið almennilega undir honum. Við náð-
um þá í vasaljós og Daði beindi því undir. Hann
leit og svo á mig og sagði: „Þetta er sko ekki
köttur,“ segir Karólína Helga og bætir við að
fljótlega hafi þau ákveðið að ná í myndavél í von
um að mynda dýrið.
Hjónin ákváðu að leita aðstoðar fagmanns við
að koma minknum út úr íbúð sinni og hringdu í
meindýraeyði. Hann vildi lítið aðstoða þau og því
hringdu þau í Neyðarlínuna. Þar fengust þau
svör að hægt væri að senda lögreglumenn á vett-
vang en vísast myndu þeir lítt geta gert.
Eftir um fjögurra klukkustunda baráttu við
minkinn hafði heimilisfólkið loks betur.
Konráð Magnússon hjá meindýraeftirlitinu
Firringu segir óvanalegt að minkur leiti inn í
hús. Minkum hafi þó fjölgað gríðarlega á
Straumsvíkursvæðinu og á þessum tíma eru full-
orðnu dýrin að reka yrðlingana burtu. Þeir dreifi
sér frá greninu og næsta bæjarfélag sé Hafn-
arfjörður.
Hann segir að ef stefna stjórnvalda verði
áfram að borga ekki fyrir eyðingu minks þá komi
dýrunum til með að fjölga. „Og þau þurfa að
borða. Þegar þau eru búin með fuglinn fara þau
á lömbin og kindurnar og svo fara þau inn í bæj-
arfélögin, í ruslið.“
Glímdu við mink inni í stofu í fjóra tíma
Ljósmynd/Karólína Helga Símonardóttir
Aflífaður Minkurinn beið lægri hlut.
 Fengu hvorki hjálp meindýraeyðis né Neyðarlínu
 Meindýraeyðir segir að minkum fjölgi að óbreyttu
Rekstur Seðlabankans kostaði rúm-
lega 2,3 milljarða króna á síðasta
ári. Rekstrarkostnaðurinn hækkaði
um 400 milljónir milli ára.
Þetta kemur fram í svari Stein-
gríms J. Sigfússonar, efnahags- og
viðskiptaráðherra við fyrirspurn
Guðlaugs Þórs Þórðarsonar, al-
þingismanns Sjálfstæðisflokksins,
sem birt var í gær.
Þar segir að rekstrarkostnaður
fyrir árið 2011 hafi numið 2.314
milljónum króna, árið 2010 hafi
kostnaðurinn verið 1,9 milljarðar
og árið 2009 hafi kostnaðurinn
verið 2.433,7 milljónir króna.
Ef tekinn er út kostnaður við
seðlaprentun og myntsláttu var
rekstrarkostnaður á síðasta ári
2.095,7 milljónir króna, árið 2010
var hann 1.900,7 milljónir króna og
árið 2009 nam rekstrarkostnaður
2.222,2 milljónum króna.
Starfsmönnum fjölgaði um þrjá
Í svarinu kemur einnig fram að
meðallaun starfsfólks Seðlabank-
ans námu 610.403 krónum á síðasta
ári. Þau hækkuðu um 9,34% frá
fyrra ári. Launin hækkuðu hins
vegar innan við 1% á árinu 2010.
Starfsmenn Seðlabankans voru
137 um síðustu áramót og fjölgaði
um þrjá á árinu.
Laun í Seðlabanka
Íslands hækkuðu
um 9,34% milli ára