Morgunblaðið - 22.08.2012, Síða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. ÁGÚST 2012
Það er áhugavert
að sjá hve umhugað
Brynjari Níelssyni er
um einkaréttarlega
samninga, skuldbind-
ingargildi þeirra og
framsetningu. Ég fyr-
ir mitt leyti fagna
áhuga lögmanna á
slíku, enda um grund-
völl farsæls rétt-
arríkis að ræða.
Það sem hins vegar
stingur er þegar fræðimenn skilja
við fræðin í þeim tilgangi að þjóna
hagsmunum. Við könnumst öll vel
við þá áráttu. Þurfum ekki annað
en að lesa greinar eftir menn eins
og prófessora Stefán Ólafsson og
Hannes Hólmstein Gissurarson,
en þeim eru hugsjónir svo heil-
agar að viðurkennd fræði eru títt
beygð til að aðlaga rannsókn að
skoðun.
Það hryggir mig því svolítið að
sjá Brynjar dansa við þessháttar,
því oftar en ekki finnst mér hann
rökfastur og fræðilegur í skrifum
sínum, jafnvel þó ég sé ekki alltaf
sammála honum.
Í júní árið 2010 var erlend
gengistrygging skuldbindinga í ís-
lenskum krónum dæmd ólögleg og
henni þá um leið vikið til hliðar í
þeim samningum þar sem hana
var að finna. Um það er tæpast
deilt.
Í september 2010 féll síðan
dómur í Hæstarétti um meðferð
vaxta í máli er varðaði gjaldfallna
skuld. Hvergi í þeim dómi var tal-
að um afturvirkni vaxta.
Um það er tæpast deilt.
Sama dag og framangreindur
vaxtadómur féll kynntu þáverandi
efnahags- og viðskiptaráðherra,
þáverandi forstjóri FME og að-
stoðarbankastjóri Seðlabankans
lagasetningu sem byggjast skyldi
á dóminum.
Og um þá aðgerð er deilt enn
þann dag í dag.
Þar erum við Brynjar svo sem
sammála. Auðvitað átti ríkið ekki
að koma nálægt þessum málum.
En ríkið gerði það og
við það búum við –
ennþá.
Margir dómar hafa
fallið frá haustinu
2010 og flestir eftir
að lög um málin tóku
gildi, svokölluð Árna
Páls lög. Flestum
sæmilega greindum
aðilum sem lesa þá
dóma má ljóst vera
að engin forsvaranleg
leið er til þess að
breyta vaxta-
ákvæðum einkarétt-
arlegra samninga með aft-
urvirkum hætti, líkt og lögin
kveða á um. Sé skoðuð niðurstaða
í dómi Hæstaréttar nr. 600/2011,
þá er þetta býsna skýrt:
„Með almennum lögum er ekki
unnt, með svo íþyngjandi hætti
sem á reynir í málinu, að hrófla
með afturvirkum hætti við rétt-
arreglum um efni skuldbindinga
og greiðslur skulda frá því sem
gilti þegar til þeirra var stofnað
og af þeim greitt. Færi slíkt í
bága við þá vernd eignarréttinda
sem leiðir af 72. gr. stjórn-
arskrárinnar.“
Í dómum Hæstaréttar nr. 603/
2010 og 604/2010, sem kalla má
undanfara dóms 600/2011, er
einnig skýrt á um þetta kveðið:
„Er þegar af þessum ástæðum
ekkert í kröfugerð málsaðila sem
lýtur að viðurkenningu á ætluðum
rétti varnaraðila til greiðslu úr
hendi sóknaraðila vegna liðins
tíma.“
Engin leið er að sjá út úr þess-
um tilvitnuðu dæmum þann vilja
dómenda að breyta skuli einka-
réttarlegum samningum til for-
tíðar, hinum brotlega til hags-
bóta. Og þar skilur á milli í
greiningu minni og lögfræðings-
ins Brynjars.
Ástæða þess að fjármálafyr-
irtæki innheimta ennþá sína
einkaréttarlegu samninga með
skilmálum sem breytt var með
afturvirkum hætti er sú að lög
um afturvirka vexti hafa ekki enn
verið leiðrétt til samræmis við
niðurstöðu Hæstaréttar.
Það er því ekki við fjármálafyr-
irtækin að sakast, þeim ber að
innheimta lán til samræmis við lög
ásamt því að þeim ber að sjálf-
sögðu að hámarka hag sinn og
hluthafa sinna með lögmætum
hætti.
Stjórnvöldum, það er löggjaf-
anum, ber aftur á móti skylda til
að uppfæra lög til samræmis við
skýrar ábendingar dómenda. Það
hafa stjórnvöld ekki gert.
Það er rangt hjá Brynjari að
lánþegar séu að biðja stjórnvöld
að skipta sér af málinu með laga-
setningu. Við erum að biðja
stjórnvöld að leiðrétta fyrri af-
skipti með því að fella brott það
ákvæði Árna Páls laganna, sem
Hæstiréttur hefur sagt stangast á
við stjórnarskrá.
Slík leiðrétting tæki á brott lög-
boðna heimild lánveitenda til að
innheimta afturvirkar breytingar
á einkaréttarlegum samningum.
Það eru því stjórnvöld sem með
beinu aðgerðaleysi koma í veg fyr-
ir að stjórnarskrárbundin réttindi
lánþega um uppgjör einkarétt-
arlegra samninga nái fram að
ganga. Slíkt er að sjálfsögðu bóta-
skyld framkoma.
Lánþegar telja fjármálafyr-
irtækin ekki standa í vegi fyrir
slíku, enda tæplega á þeirra færi
að segja löggjafanum fyrir verk-
um. – Allavega ekki ef fulltrúar
löggjafans hafa nægjanleg bein í
leggjunum til að standa á eigin
fótum.
Það er hin einfalda og auðleysta
staða myntkörfulánanna.
Vandamál lánþega er á ábyrgð
stjórnvalda, ekki banka
Eftir Guðmund
Andra Skúlason »Engin leið er að sjá
út úr þessum til-
vitnuðu dæmum þann
vilja dómenda að
breyta skuli einkarétt-
arlegum samningum
til fortíðar.
Guðmundur Andri
Skúlason
Höfundur er formaður
Samtaka lánþega.
Bæjarlind 16 I 201 Kópavogur I sími 553 7100 I linan.is
Opið mánudaga til föstudaga 12 - 18 I laugardaga 11 - 16
Jazz leðursófi 3ja sæta áður kr. 321.000 nú kr. 239.900
ÚTSALA
Vintage púðar áður kr. 8.900
nú kr. 4.450
Puzzle svefnsófi 120x200
áður kr. 119.800
nú kr. 95.800
50%
afsláttur
25%
afsláttur
Jazz sófi
Takmarkað magn af hverri vöru
20%
afsláttur
Góður vinur sagði
við mig á dögunum,
að vegir guðs væru
órannsakanlegir en
vegir fréttastofu rík-
isútvarpsins ekki.
Tilefnið var, að
fréttastofan er þeirr-
ar skoðunar, að rétt
sé að rúmlega þre-
falda virðisaukaskatt
á ferðaþjónustu og
hefur það eftir fjármálaráðherra,
að 7% virðisaukaskattur sé
„undanþáguskattþrep“, hugtak
sem ekki hefur áður heyrst.
Þegar fjármálaráðherra varpar
því fram að 7% virðisaukaskattur
í alþjóðlegri samkeppnisgrein
jafngildi ríkisstyrk opinberar
hún um leið að hún skilur ekki
eðli alþjóðlegra viðskipta og
þann grundvallarmun sem er á
virðisaukaskatti og söluskatti.
Það er bágt í hennar stöðu. Og
þegar farið er með talnarunu í
fréttum ríkisútvarpsins til að
sýna fram á að ekki hafi verið
greiddur virðisaukaskattur af
gistingu í sjö ár er það auðvitað
þvættingur og í besta falli mis-
skilningur.
Rétt er að íhuga eftirfarandi:
1. Þessi 17,5% hækkun lendir
að sjálfsögðu ekki á þeim fyr-
irtækjum, sem kaupa gistingu.
Þau fá virðisaukaskattinn end-
urgreiddan sem innskatt hvort
sem hann er 7% eða 25,5%, en
síðan fer það eftir eðli atvinnu-
starfseminnar hver virðis-
aukaskatturinn verður að lokum.
2. Þessi 17,5% hækkun á gisti-
rými lendir með fullum þunga á
erlendum ferðamönnum og
þrengir af þeim sökum að öllum
greinum ferðaþjónustunnar, sem
er í alþjóðlegri samkeppni. Þegar
ferðamaðurinn ákveður hvaða
land hann heimsækir horfir hann
til fasta kostnaðarins fyrst af
öllu. Þar vegur gistikostnaðurinn
þungt. Afleiðingarnar verða
óhjákvæmilega þær, að erlendum
ferðamönnum fækkar og þar
með minnka gjaldeyr-
istekjur okkar af þess-
ari atvinnugrein og at-
vinnulausum fjölgar
með tilheyrandi upp-
sögnum. Á hinn bóg-
inn liggur fyrir, að
hvergi eru skattsvik
og undanskot meiri en
í hinum ýmsu greinum
ferðaþjónustunnar.
Með því að hækka
virðisaukaskattinn er
verið að gera þvílíkri
atvinnustarfsemi léttara fyrir.
3. Á vegum íþróttahreyfing-
arinnar er mikið um ferðalög og
getur orðið þung byrði á barn-
mörgum eða efnalitlum fjöl-
skyldum og að sjálfsögðu á
íþróttafélögunum sjálfum
4. Fólk utan af landi á leið til
Reykjavíkur þarf að leita sér gist-
ingar. Þá er gott að vera ekki upp
á aðra kominn. Og með sama
hætti fjölgar þeim á höfuðborg-
arsvæðinu sem betur fer sem
ferðast um landið til að kynnast
náttúru þess, fólkinu og atvinnu-
háttum.
5. Og svo er það gamla fólkið,
ég og mínir líkar. Okkur Krist-
rúnu þykir gott að skreppa norður
og heimsækja vini og kunningja
og svo er um fleiri. Og ekki má
gleyma því, að félög eldri borgara
skipuleggja ferðir um landið sem
er ekki síður holl tilbreyting en
fara til sólarlanda.
Það er sama hvernig þessu
virðisaukaskattsdæmi er velt upp:
Allir tapa og þjóðin að sjálfsögðu
mestu.
Undanþáguskatt-
þrep – hvað er það?
Eftir Halldór
Blöndal
Halldór Blöndal
» Það er sama
hvernig þessu
virðisaukaskatt-
sdæmi er velt upp:
Allir tapa og þjóðin
að sjálfsögðu mestu.
Höfundur var
ráðherra ferðamála.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| norir@mbl.is
Frá eldri borgurum
í Hafnarfirði
Föstudaginn 17. ágúst var spilað á
14 borðum.
Úrslit urðu þessi í N/S:
Óli Gíslason – Sverrir Jónsson 386
Ásgeir Sölvason – Helgi Sigurðsson 54
Oliver Kristóferss. – Magnús Oddss. 347
Ólafur Ingvarss. – Þorsteinn Sveinss. 321
A/V
Oddur Jónss. – Sæmundur Björnsson 357
Tómas Sigurjss. – Björn Svavarss. 368
Sigurður Herlufsen – Stígur Herlufsen 356
Sverrir Gunnarss. – Kristrún Stefánsd. 336
- nýr auglýsingamiðill
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið nóg að slá inn kennitölu not-
anda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.