Morgunblaðið - 20.09.2012, Síða 6

Sókn í fiskeldi á
Dýrfiskur
Seiðaeldi á Tálknafirði, Sjókvíar í Dýrafirði og
vinnsla á Flateyri
Leyfi: 2.000 tonn
Staða: Slátra tæpum 400 tonnum árlega
Framtíðaráform: Slátra 2.000 tonnum árið 2015
FRÉTTASKÝRING
Kristján Torfi Einarsson
kristjantorfi@gmail.com
Í
fyrsta skipti í nær tvo áratugi eru
merki um uppgang í atvinnulífinu á
sunnanverðum Vestfjörðum. Rætt er
um húsnæðisskort og ef áætlanir
ganga eftir mun störfum fjölga um-
talsvert á svæðinu á næstu árum. Ástæðan
fyrir uppganginum er mikil sókn í fiskeldi.
Viðskiptablað Morgunblaðsins ræddi við
nokkra af frumkvöðlum þessarar uppbygg-
ingar.
Fiskeldi er atvinnugrein sem hefur glímt
við fremur neikvæða ímynd. Hrun grein-
arinnar fyrir um tveimur áratugum er fólki
enn í fersku minni og sagan oft höfð til
marks um æðibunuhátt Íslendinga. Eftir um
fimm ára lægð er fiskeldi hins vegar aftur
farið að sækja í sig veðrið og hefur helsti
vaxtarbroddurinn verið á Vestfjörðum. Þeir
sem lagt hafa leið sína akandi vestur á firði
hafa eflaust tekið eftir því að komnar eru sjó-
eldiskvíar í annan hvern fjörð. Þessi þróun
hefur ekki farið hátt og því ekki nema von að
ferðalangar spyrji sig hvort sagan sé að end-
urtaka sig eða hvort um nýtt upphaf sé að
ræða.
Fiskeldið sem nú er komið nokkuð á veg á
Vestfjörðum er þó um margt ólíkt því sem
keyrði í strand á níunda og tíunda áratugn-
um. Það sem vekur til dæmis athygli er
hversu fjölbreytt eldið er. Áður voru allir í
laxeldi, en nú er auk laxeldisins verið að
framleiða bleikju, regnbogasilung, þorsk og
krækling. Miklu meiri áhersla er lögð á
markaðssetningu og hvert fyrirtæki vinnur
að því að skapa sér sérstöðu á markaðinum.
Annað sem einkennir nokkur af stærri fyr-
irtækjunum í greininni á Vestfjörðum er að
erlendir fjárfestar standa á bak við fyr-
irtækin. Stærsta fiskeldið á Vestfjörðum,
Fjarðarlax á Tálknafirði, er í eigu bandaríska
fyrirtækisins North Landing LLC, sem er að
þriðjungi í eigu Arnórs Björnssonar en aðrir
eigendur eru danskir. Dýrfiskur er með regn-
bogasilung í sjóeldiskvíum í Dýrafirði, seiða-
framleiðslu á Tálknafirði og fullvinnslu á
Flateyri. Dýrfiskur er að stærstum hluta í
eigu pólskra aðila sem hafa mikla reynslu af
fiskeldi. Þá standa einnig erlendir fjárfestar
á bak við Arnarlax sem vinnur að því að fá
leyfi fyrir 3.000 tonnum í Arnarfirði og stefn-
ir á að hefja framleiðslu á næsta ári.
Lax í sókn eftir djúpa lægð
Síðastliðin fimm ár hefur ríkt nær alger
stöðnun í framleiðslu á eldisfiski á Íslandi, en
frá árinu 2006 hefur um 5.000 tonnum verið
slátrað árlega. Á þessu ári tekur fiskeldið
hins vegar stóran kipp upp á við og er reikn-
að með að tæplega 7.500 tonnum verði slátr-
að í ár. Nær öll aukningin er í eldi á laxi en á
síðustu fimm árum hefur laxeldið verið í mik-
illi lægð. Á árabilinu 2006 og 2007 varð nær
algjört hrun í greininni þegar framleiðsla á
eldislaxi fór úr 7.500 tonnum í um 1.000 tonn
og hefur hún ekki náð sér á strik þar til í ár.
Í ár er áætlað að slátrun á eldislaxi verði ríf-
lega 3.000 tonn.
Þessa aukningu í laxeldi má að stærstum
hluta rekja til aukinna umsvifa fyrirtækisins
Fjarðarlax á Tálknafirði sem hefur verið í
mikilli sókn að undanförnu. Fyrirtækið er í
fararbroddi í þeirri uppbyggingu sem hefur
verið í fiskeldi á Vestfjörðum og er lengst á
veg komið í framleiðslunni. Síðasta vetur var
fyrstu kynslóð laxa slátrað í Tálknafirði eða
um 700 tonnum. Núna í ágúst hófst svo slátr-
un á annarri kynslóð úr Fossafirði í Arn-
arfirði og er reiknað með að framleiðslan
muni nema tæpum 2.000 tonnum í vetur.
„Við erum í raun heppnir að hafa byrjað
svona seint,“ segir Jón Örn Pálsson, svæð-
isstjóri Fjarðarlax á Vestfjörðum, en fyr-
irtækið starfrækir einnig seiðaeldi í Þorláks-
höfn. „Við erum þess vegna í stöðu til að geta
lært af mistökum forvera okkar bæði innan-
lands og erlendis og tökum mið af þeim í
framleiðsluferli okkar.“
Fjarðarlax er með eldiskvíar í þremur
fjörðum; Patreksfirði, Tálknafirði og Foss-
firði í Arnarfirði. Aðeins er slátrað úr einum
firði á hverju ári og hann svo hvíldur í a.m.k.
hálft ár.
„Ástæðan fyrir þessu fyrirkomulagi er að
fást hjá stjórnvöldum,“ segir Jón Örn, en
þess má geta að 10.000 tonn eru tvöföld heild-
arframleiðsla Íslands í fiskeldi á síðasta ári.
„Ef þessar áætlanir ganga eftir þá erum við
að tala um útflutningstekjur upp á sex til átta
milljarða,“ bætir Jón Örn við.
„Miðað við reynslu nágrannaþjóða okkar af
sjókvíaeldi þá skapar 1.000 tonna ársfram-
leiðsla um 15 bein störf við slátrun og pökk-
un. Afleidd störf í strandnýtingargreinum
hafa verið áætluð rúmlega tvö fyrir hvert
beint starf í greininni og því erum við að tala
um nær 300 störf ef áætlunin gengur eftir,“
segir Jón Örn.
Þorskur og lax í Djúpinu
Hraðfrystihúsið Gunnvör (HG) er stærsta
gerir það að verkum að hægt er að markaðs-
setja afurðina sem lífrænt ræktaða. Allur
fiskurinn er seldur á Bandaríkjamarkað en
töluvert hærra verð fæst fyrir afurðina á hin-
um sértæka markaði fyrir lífrænt ræktaðar
afurðir.
Stefna á tíu þúsund tonn
Jón Örn segir að fjárfesting félagsins frá því
að það var stofnað í byrjun árs 2010 sé á
þriðja milljarð króna. „Þetta er að stærstum
hluta erlend fjárfesting og framkvæmdirnar
ekki nema að litlum hluta fjármagnaðar með
innlendu lánsfé,“ segir Jón.
„Áætlanir okkar hafa staðist hingað til en
markmið okkar er að laxeldið skili af sér allt
að 10.000 tonnum árið 2017 ef öll tilskilin leyfi
koma í veg fyrir ýmsa sjúkdóma og lús sem
hefur hingað til leikið fiskeldi grátt í gegnum
tíðina. Með þessari aðferð er eldið kyn-
slóðaskipt og þannig komum við í veg fyrir að
sýking berist milli kynslóða. Ef seiðum er til
dæmis sleppt í nágrenni við fullorðna fiska
eru miklar líkur á að lúsin berist snemma í
seiðin og fjölgi sér hratt sökum þéttleika. Þá
er einnig mikilvægt að hvíla botninn því tölu-
verður úrgangur gengur af fiskinum. Ef úr-
ganginum er leyft að safnast upp í mörg ár
verður botninn súrefnislaus og brennisteins-
vetni getur myndast sem hefur skaðleg áhrif
á fiskinn þegar það leitar upp á yfirborðið.
Með þessari aðferð komum við alfarið í veg
fyrir slíka uppsöfnun,“ segir Jón Örn.
Þessi kynslóðaskiptaaðferð í eldi Fjarðarlax
Vor í fiskeldi á Vestfjö
 Uppgangur í atvinnulífinu á sunnanverðum Vestfjörðum vegna sóknar í fiskeldi  Ólíkt því sem fór í strand á níunda og tíunda áratugnum  Meiri fjölb
frá ársbyrjun 2010  Stefna á 10.00 tonna framleiðslu sem þýddi 6-8 milljarða útflutningstekjur  Samkeppnishæfni svæðisins góð, en atvinnugreinin e
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Laxeldi Frá 2007 hefur framleiðsla á eldislaxi margfaldast - úr 1.000 tonnum í 7.500 tonn á þessu ári.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2012
6 VIÐSKIPTI
Sviðsmynd - þróun framleiðs
1995-2050 í tonnum
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
1995 2005 2015
Háspá það sem er í pípunum, síðan 4,5
Miðspá (miðtala)
Lágspá 4,5%, svo 2,5% vöxtur eftir 20
3.765
8.419