Morgunblaðið - 11.11.2013, Qupperneq 14

SUÐURLAND
DAGA
HRINGFERÐ
HVERAGERÐI
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2013
 Menntaselið er húsnæði í eigu
Menntaskólans í Reykjavík. Þangað
fóru menntaskólanemar árum sam-
an í kórferðir og aðrar ferðir til að
efla anda nemenda og hrista þá sam-
an. Selið var reist árið 1937 og var í
notkun til ársins 2001. Húsnæðið var
þá dæmt slysagildra og miklar við-
gerðir fyrirskipaðar. Selið var því lokað menntskælingum í rúman áratug.
Ragnar Arnalds, síðar ráðherra, fékk Ragnar Tómas Árnason, fréttaþul hjá
Ríkisútvarpinu, til liðs við sig til að hrekkja MR-inga í Selsferð árið 1956. Hinn
síðarnefndi flutti af kasettu fregnir af því að Sovétmenn hygðust varpa kjarn-
orkusprengju á Keflavíkurflugvöll, en nokkur ótti greip um sig meðal nemenda,
en eftirhermur léku Ólaf Thors og Einar Olgeirsson, þar sem þeir fluttu ávörp.
Hrekkur aldarinnar í Selinu
Selið Menntasel MR-inga við Hveragerði.
Endurnýjun þess tók rúman áratug.
Gunnar Dofri Ólafsson
gunnardofri@mbl.is
Flestir tengja Hveragerði við
hveri, gróðurhús, Eden og apa.
Færri vita hins vegar að á fyrri
hluta síðustu aldar var bærinn
nokkurs konar listamannanýlenda.
Frá árinu 2007 hafa verið sett
upp átta skilti á sögufrægum stöð-
um í Hveragerði, en það nýjasta
var sett upp 1. nóvember um
Kvennaskólann á Hverabökkum.
„Hugmyndin er að fólk geti
gengið á milli söguskiltanna á sín-
um eigin tíma og kynnt sér þannig
sögu Hveragerðis,“ sagði Njörður
Sigurðsson, sagnfræðingur, en
hann hefur staðið að uppsetningu
skiltanna í samvinnu við Hvera-
gerðisbæ.
Fyrsta skiltið var sett upp við
Skáldagötu, nú Frumskóg, en þar
var listamannahverfið í Hveragerði
á árunum frá 1940 og fram á átt-
unda áratug síðustu aldar, en upp-
haf byggðar í Hveragerði má rekja
til stofnunar Mjólkurbús Ölfusinga
árið 1928. Meðal þeirra listamanna
sem bjuggu í Hveragerði á þessum
árum má nefna Kristján frá Djúpa-
læk, sem bjó þar um ellefu ára
skeið frá 1950; Kristmann Guð-
mundsson sem bjó í Hveragerði í
tvo áratugi frá 1940 og Jóhannes
úr Kötlum sem bjó þar á sama
tíma og Kristmann, en þeir bjuggu
allir við Skáldagötu á einhverjum
tímapunkti.
Ódýrt og auðkynt húsnæði
Njörður sagði ástæður þess að
skáldin flykktust í þessum mæli til
þess staðar sem nú er Hveragerði
fyrst og fremst vera mikinn hús-
næðisskort í Reykjavík um 1940,
auk þess sem mun ódýrara væri að
kynda hús með jarðhita heldur en
kolum.
„Við Hvergerðingar trúum því
líka staðfastlega að þetta fallega
umhverfi hafi laðað þá að staðnum.
Í bænum varð til þessi lista-
mannanýlenda, en upp úr 1970 var
Skáldin settu svip á
Hveragerði í upphafi
 Fjöldi listamanna flutti úr borginni í Hveragerði um 1940
Morgunblaðið/Golli
Listamannanýlenda Á horni Heiðmerkur og Frumskóga, áður Skáldagötu, er einn átta söguskjalda í Hveragerði.
 „Við erum með 100 sæti innandyra og 70 úti, en
það er samt of lítið,“ sagði Ólafur Reynisson, eig-
andi og kokkur hjá Kjöti og kúnst. Veitingastaður
Ólafs er einstakur fyrir þær sakir að þar er allt
eldað með hverahita. „Núna er ég með í hvernum
bananabrauð, svampbotn og súkkulaðimús. Síðan
er þarna líka kjúklingur, fiskur og grjónagrautur.“
Veitingastaður Ólafs nýtur mikilla vinsælda og
hafa erlendar sjónvarpsstöðvar sótt hann heim
undanfarið. „Við erum búin að vera að þróa þessa
eldamennsku lengi. Nú er þetta komið á það plan
að ferðaskrifstofur koma hingað með hópa sem
vilja fá hveraeldaða máltíð.“
Eldar í hver
Morgunblaðið/Golli
Rjúkandi Ólafur við
útiaðstöðuna.
Gunnar Dofri Ólafsson
gunnardofri@mbl.is
„Þetta var allt á rólegu nótunum
hjá okkur, bæði í góðærinu og í
kreppunni,“ sagði Valdimar Haf-
steinsson, framkvæmdastjóri Kjör-
íss. Fyrirtækið er einn stærsti
vinnuveitandi í Hveragerði með um
48 starfsmenn yfir vetrartímann,
en vel yfir 70 manns á sumrin, sem
vinna um 53 ársverk.
„Við framleiðum svona tvær
milljónir lítra af ís á ári með nokkr-
um sveiflum milli sumars og vetrar
og erum með á að giska helmings
markaðshlutdeild í þessum geira,“
segir Valdimar. Hann segir Íslend-
inga líkari Bandaríkjamönnum í ís-
venjum sínum, og vilja ísblöndu
með alls konar „kruðeríi,“ á meðan
frændur okkar í Skandinavíu séu
meira fyrir ítalskan kúluís.
Fyrirtækið er orðið 44 ára, og
segir Valdimar engar stökkbreyt-
ingar hafa orðið á þessum tíma,
bara hæga og eðlileg þróun með
eðlilegum sveiflum, „helst út af veð-
urfari. Góð ár hjá okkur eru sól-
arár. Árið var mjög gott fyrir norð-
an og austan, en það vegur ekki
upp döpru árin hérna sunnan meg-
in. Eitt af betri árunum okkar var
árið 2009. Innflutningur á ís minnk-
aði lítillega, en það var líka óvenju-
gott veður og Íslendingar sennilega
meira heima hjá sér að borða ís.“
Byrjaði sem ostagerð
Það er einhver mótsögn í því
að framleiða ís á hverasvæði. Valdi-
mar segir það þó eiga sér eðlilegar
skýringar. „Pabbi lærði mjólk-
urfræði og langaði að kynna Íslend-
Fjölskyldufyrirtæki alla tíð
 Helmingur starfsmanna Kjöríss með 20 ára starfsreynslu
Morgunblaðið/Golli
Pakkað Hjá Kjörís vinna hátt í 50 manns yfir vetrartímann við að framleiða
ís ofan í ísþjóðina. Íslendingar líkjast Bandaríkjamönnum í ísháttum.
Við e
rum stolt
fyrirtæki í Hveragerði
Upplýsingamiðstöð Suðurlands
Verslunarmiðstöðinni Sunnumörk,
810 Hveragerði
Sími: 483 4601. Fax: 483 4604
Netfang: tourinfo@hveragerdi.is
Hverasvæðið í miðbænum
Hveramörk 13, 810 Hveragerði
Símar: 483 5062 & 660 3905
Netfang: tourinfo@hveragerdi.is
www.hveragerdi.is
Skjálftinn 2008
Sýning í Verslunarmiðstöðinni
Sunnumörk Hveragerði
Sundlaugin Laugaskarði
810 Hveragerði
Sími: 483 4113
Sími: 483 4601
Netfang: tourinfo@hveragerdi.is
www.hveragerdi.is