Morgunblaðið - 01.04.2014, Qupperneq 1

Á
síðustu árum eða áratug-
um hefur ferðum fólks
um hálendið og á jökla
fjölgað gríðarlega, ekki
síst á breyttum jeppum og vél-
sleðum. Á sama tíma hafa jöklar
hins vegar verið að breytast mikið
samfara hlýnun loftslags, að sögn
Jónasar Guðmundssonar en hann
er ferðamálafræðingur og starfar
sem verkefnastjóri hjá Slysavarna-
félaginu Landsbjörg. „Jöklarnir
hafa rýrnað og hörfað ört síðan um
miðjan 10. áratug 20. aldar. Þetta
hefur leitt til mikilla breytinga á yf-
irborði, ekki síst í grennd við jafn-
vægislínu. Safnsvæði jöklanna
hafa minnkað að flatarmáli eftir því
sem jafnvægislína hefur hækkað,
það bráðna burtu hjarnbrýr sem
áður brúuðu gamlar sprungur. Af-
leiðingin er sú að sífellt víðfeðmari
svæði á jöklum eru sprungin. Auk
þess er þykkt fyrninga á safnsvæði
að jafnaði minni og snjó- og hjarn-
brýr yfir nýmyndaðar eða virkar
sprungur því þynnri en ella. Hætta
vegna sprungna í jöklaferðum hef-
ur aukist af þessum ástæðum,“ út-
skýrir Jónas.
Banaslys á Langjökli
Nokkur slys, sum alvarleg, hafa
orðið á jöklum landsins á síðustu
áratugum. Eitt slíkt, banaslys, varð
á Langjökli fyrir um fjórum árum
þegar mæðgin féllu í sprungu. Lést
móðirin en tókst að bjarga ungum
syni hennar. „Ferðafélögum kon-
unnar datt í hug að til að minnka
líkur á slysum sem þessum þyrfti
að kortleggja sprungusvæði á jökl-
um,“ segir Jónas um aðdragand-
ann. „Fáum hefði líklega þótt það
gerlegt enda verkefnið gríðarlega
stórt og metnaðarfullt. En ferða-
félagarnir hófu fjársöfnum hjá hin-
um ýmsu útivistarfélögum og
stofnunum, fengu Slysavarna-
félagið Landsbjörg til samstarfs og
á örfáum árum hefur þetta tekist.“
Finna má kortin á vefsíðunni sa-
fetravel.is. Þar má skoða þau í vef-
bók, á pdf-formi og hlaða þeim nið-
ur til notkunar í GPS-tæki. Einnig
hefur hópurinn sem stendur að
verkefninu útbúið leiðarpunkta yfir
nokkra jökla sem saman mynda
„þekktar, hættuminni leiðir“.
Jónas bendir á að mikilvægt sé
að hér komi fram að tilgangurinn
með kortlagningu sprungusvæða
og útgáfu leiða er ekki að skil-
greina hvar má ferðast og hvar
ekki, né að banna fólki á nokkurn
hátt að fara inn á sprungusvæði.
„Ekki er heldur ætlunin að vekja
falskt öryggi. Ferðalög á jöklum eru
og verða á ábyrgð þeirra sem taka
sér þau fyrir hendur. Sprungukort-
in ætti því einungis að nota til við-
miðs en ekki taka bókstaflega.“
Víða leitað fanga við gerðina
Snævarr Guðmundsson, land-
fræðingur og jöklavísindamaður,
vann kortin með stuðningi fjölda
aðila og stofnana. „Eins og fyrr
sagði var gríðarlega mikil vinna
lögð í að hafa kortin sem réttust.
Fengin voru gögn frá Veðurstofu
og Jarðvísindastofnun svo ein-
hverjir séu nefndir. Nýtt var lands-
upplýsingakerfið ArcGIS, loft-
myndir, gervitunglamyndir,
LidDAR-gögn svo eitthvað sé nefnt
auk þess sem flogið var yfir jökl-
ana, ljósmyndir teknar til sam-
anburðar,“ segir Jónas. „Ljóst er
að aldrei hefði tekist að vinna
þetta verkefni á jafnskömmum
tíma ef ekki hefði komið til sam-
starf margra sem að verkefninu
komu.“
jonagnar@mbl.is
Með fjölgun ferðamanna á jöklum eykst hætta á slysum
Sprungusvæði jökla á Íslandi kortlögð
Litirnir á sprungukortunum segja til um hættusvæði þar sem búast má
við sprungum, eins og sést á meðfylgjandi korti af Vatnajökli.
Morgunblaðið/RAX
Kortin yfir sprungu-
svæði jökla hér á
landi voru kynnt
í síðustu viku í
Garmin-búðinni
við Ögurhvarf.
Jónas Guðmundsson hjá Slysa-
varnafélaginu Landsbjörg.
ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 2014
BÍLAR
Reynsluakstur Volvo S60 D4
er sportlegur og neyslugrannur
fjölskyldubíll með hugvitsam-
lega hönnuðu farangursrými,
hljóðlátri vél og mengar
varla á við
smábíl. »4
Síðumúla 19 • Sími 581 1118 • nesradio.is
NÝ
TT
Tryllitæki