Morgunblaðið - 04.09.2014, Blaðsíða 12

Eins og greint var frá í síðustu viku,
komst EFTA-dómstóllinn að þeirri
niðurstöðu að verðtryggingarákvæði
í lánasamningum við neytendur
væru ekki andstæð tilskipun ESB
um óréttmæta skilmála í neytenda-
samningum. Sú niðurstaða kom í
raun ekki á óvart. Öllu ófyr-
irsjáanlegra er álit EFTA-dómstóls-
ins á síðara verðtryggingarmálinu
sem hann hefur tekið til meðferðar,
sem fjallar um þá framkvæmd að til-
greina 0% verðbólgu í greiðsluáætl-
un en ekki þekkt verðbólgustig á
lánsdegi. Málið var flutt fyrir EFTA-
dómstólnum þann 11. júní síðastlið-
inn en ekki er vitað hvenær vænta
megi álitsins.
Talið er að yfir 90% verðtryggðra
lánasamninga hér á landi tilgreini 0%
verðbólgu. Kann það því að hafa
miklar afleiðingar ef EFTA-
dómstóllinn og svo íslenskir dóm-
stólar gera athugasemdir við þessa
framkvæmd.
Í málinu er EFTA-dómstóllinn
spurður hvort það samræmist til-
skipun nr. 87/102/EBE um neyt-
endalán, að við gerð lánssamnings
sem bundinn er vísitölu neysluverðs
sé miðað við útreikning á heild-
arlántökukostnaði og árlegri hlut-
fallstölu kostnaðar, sem birtur er
lántaka við samningsgerðina, miðað
við 0% verðbólgu í stað verðbólgu-
stigs á lántökudegi.
Sækjandi vísar meðal annars í
málflutningi sínum til dóms dómstóls
Er 0% verðbólga
misvísandi?
Brynja Björg Halldórsdóttir
brynja@mbl.is
DÓMSMÁL Ekki er víst að lánasamningur
verði talinn ógildur, þó svo að talið verði misvís-
andi að tiltaka 0% verðbólgu í greiðsluáætlun.
12 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 2014SJÓNARHÓLL
Smiðjuvegi 9 · 200 Kópavogi · Sími 535 4300 · axis.is
Opnunartími: mán. - fös. 9:00 - 18:00
Lauf
Fjölnota skeljastóll
Sturla Már Jónsson
Húsgagna- og
innanhússarkitekt
hannaði LAUF
Í umræðu og skrifum um stefnumótun hefur lítiðfarið fyrir því sem einkennir slæma stefnu. Þaðeru hins vegar fjölmörg dæmi um að stjórnendur
misstígi sig í þeirri vegferð sem stefnumótunin er og
endað uppi með haldlitlar lýsingar sem lítið gera. En
hvað er það sem helst einkennir slæma stefnu?
Of mikil froða; alltaf er sú hætta fyrir hendi að
kjarni málsins týnist í æfingum um þá jákvæðu þætti
og fallegu framtíð sem stjórnendur vilja stefna að, án
þess að fram komi hvað það sé sem skapi samkeppn-
isforskot fyrirtækisins. Á hvern hátt það forskot eigi
að leiða til heilla og hamingju fyrir viðskiptavini,
starfsfólk og eigendur.
Hætta er á að stjórnendur
láti staðar numið við upp-
hafna lýsingu á hinu aug-
ljósa og þannig leynist froða
í formi óljósra sérfræði-
hugtaka og almennra óska
um bjarta framtíð. Hér þarf
því að draga fram það sem
skiptir máli en ekki láta
nægja falleg almenn orð,
dulbúin sem djúpa visku.
Mistök við að mæta vand-
anum; lykillinn að öflugri
stefnu, og þá um leið hern-
aðaráætlun fyrirtækis, er að
fyrir liggi mat á þeirri
áskorun sem stefnan á að taka á. Ef sú áskorun er
ekki skilgreind er erfitt að stilla upp skýrum
áherslum til að vinna eftir. Niðurstaðan verður þá
safn sundurlausra markmiða og óskalisti um það sem
stjórnendur vilja að gerist.
Erfiðleikinn við að velja og hafna; stefnumótun fel-
ur í sér val. Hvað fyrirtækið ætlar sér að gera, en
ekki síður hvað fyrirtækið ætlar sér ekki að gera. Oft
er sú hlið málsins erfiðari við að eiga. Stjórnendur
óttast að í því sem látið er eiga sig felist glatað tæki-
færi. En til þess að öðlast sterka stöðu og viðhalda
skörpum fókus á það viðskiptatækifæri sem fyr-
irtækið telur vænlegt til árangurs, þá verður að gefa
eftir aðra hluti. Ef stjórnendur taka ekki afstöðu
verður afurðin oft almennar óskir um jákvæða stöðu
sem allir geta fallist á en hjálpar fyrirtækinu ekkert í
baráttu á markaði.
Ekki er greinarmunur á áherslum og stefnu; eitt af
því sem flækir umræðuna um stefnu og stefnumótun
er ólíkur skilningur manna á þeim hugtökum sem
notuð eru. Það sem sérstaklega þvælist fyrir er rugl-
ingur milli þeirra áherslna sem stjórnendur vilja
fylgja og þeirrar hernaðaráætlunar – strategíu – sem
á að beita til að ná árangri og æskilegri stöðu. Svo-
kallaðar stefnumótandi áætlanir eru oft ekki annað
en 3-5 ára fjárhagsspár og óskir
um aukna markaðshlutdeild, fjár-
hagslegan vöxt og hamingju. Skýr
strategía til að ná árangri skiptir
því öllu máli.
Ómarkvissar aðgerðir; við mót-
un stefnu skipta í raun öllu mál
þær stefnumarkandi aðgerðir sem
hún leiðir af sér. Hér er strategí-
an bundin í aðgerðir og þeim for-
gangsraðað í ljósi þess sem stefn-
an segir til um. Og hér verða
gjarnan mistök. Aðgerðir eru ekki
í skýru sambandi við stefnu-
áherslur og sýna aðeins verk-
efnalista um margvísleg tækifæri
til úrbóta. Niðurstaðan verður
upptalning verkefna sem síðan fjara oft út vegna
þess að það skortir fókus og skýran skilning stjórn-
enda og annarra starfsmanna á það sem skiptir máli
fyrir samkeppnisstöðu fyrirtækisins.
Kjarni málsins er sá að stjórnendur verða að nálg-
ast vinnu við stefnumótun á hreinskiptan og agaðan
hátt. Að móta skýra stefnu til framtíðar er í raun
mikilvægasta viðfangsefni stjórnenda og í því verk-
efni þarf að beita opnum huga og gagnrýninni nálgun
til að tryggja niðurstöðu sem er nothæf. Niðurstöðu
sem þjónar því hlutverki að vera leiðarljós fyrirtækis
fyrir áherslur, fókus, skipulag og aðgerðir sem skapa
eiga verjanlega stöðu í samkeppni.
STEFNUMÓTUN
Þórður Sverrisson
ráðgjafi í stjórnun og stefnumótun
hjá Capacent
Hvað einkennir
slæma stefnu?
”
Alltaf er sú hætta fyrir
hendi að kjarni málsins
týnist í æfingum um þá
jákvæðu þætti og
fallegu framtíð sem
stjórnendur vilja stefna
að, án þess að fram
komi hvað það sé sem
skapi samkeppnis-
forskot fyrirtækisins
VEFSÍÐAN
Bæði stjórnandinn og starfsmað-
urinn standa frammi fyrir ótalmörg-
um erfiðum spurningum í vinnunni.
Hvað má ég og hvað ekki? Hvað ætti
ég að færa í tal við yfirmanninn og
hvað myndi
þykja óvið-
eigandi að
ræða um?
Hvernig er
best að glíma
við alls kyns
vandamál
sem komið
geta upp á
milli vinnu-
félaga.
Vefurinn
Ask a Mana-
ger (www.askamanager.org) ætti að
eiga svarið.
Að baki síðunni stendur ung kona
að nafni Alison Green, með mikla
ástríðu fyrir mannauðsmálum og
stjórnun. Hún vinnur í dag fyrir sér
sem ráðgjafi en var áður starfs-
mannastjóri í meðalstóru fyrirtæki
og kynntist þar af eigin raun því
hversu erfitt það getur verið að halda
öllu í horfinu þar sem margar mann-
eskjur vinna saman.
Fyrirkomulagið á Ask a Manager
er þannig að lesendur senda inn fyr-
irspurnir, sem er svo svarað, stund-
um í stuttu máli en á ítarlegri hátt
þegar ástæða er til. Daglega koma
inn svör við
nýjum spurn-
ingum og í
hvert skipti
virðist eitt-
hvað mega
læra af þeim
ráðum sem
Alison veitir.
Und-
anfarna daga
hefur hún
svarað spurn-
ingum á borð
við hvort það er eðlilegt að klippa
neglurnar í vinnunni eða hvort er
óviðeigandi að hreinsa brjóstapumpu
í vaskinum á kaffistofunni. Er það
ekki góðs viti í atvinnuviðtali ef spyrj-
andinn spyr ekki um meðmælendur
eða gefur ekki nafnspjaldið sitt? Og
hvernig stóð á því að manneskjan
sem ég þjálfaði í starfi er núna orðin
yfirmaður minn? ai@mbl.is
Leiðsögn um vinnu-
staða-frumskóginn