Hafnarfjörður - Garðabær - 28.11.2014, Blaðsíða 8

8 28. Nóvember 2014
Íslenska kokka-
landsliðið slær í gegn!
Um liðna helgi var blásið til
heimsmeistaramóts í matreiðslu
í Lúxemborg. Mótið er haldið á
fjögurra ára fresti, stendur í nokkra
daga og vekur jafnan mikla athygli
víða um lönd. Flestir sem til þekkja
reiknuðu fyrir fram með því að
íslenska kokkalandsliðið mundi
standa sig vel í harðri keppni við
færustu matreiðslumenn heims. Til
þess að komast á pall þarf margt
að koma til og flest að ganga upp.
Gerð er krafa um útlit rétta og
frumleika, ekki síður en bragð og
áferð. Íslenska kokkalandsliðið
leggur áherslu á íslenskt hráefni
og rammíslenskur barðbúnaður úr
rekaviði gefur kalda borðinu enn
íslenskara yfirbragð. Athygli kokka,
annarra fagmanna, matgæðinga og
matarblaðamanna var á Lúxem-
borg þessa daga – ekki síst á hinu
frábæra íslenska liði.
Sendiherrar Íslands
Ekki var að vonum að spyrja, íslenska
kokkalandsliðið var landi og þjóð til
sóma. Okkar fólk rakaði inn verð-
launum. Gullverðlaun fyrir heitt og
kalt borð, persónulegir sigrar og met
í stigafjölda. María Shramko sykur-
skreytingarmeistari íslenska kokka-
landsliðsins vann tvenn gullverðlaun í
einstaklingskeppni á sínu sérsviði með
jólainnblásnum og listrænum sykur-
skúlptúrum! Þessi glæsilegi flokkur
íslenskra karla og kvenna (aðallega
karla þó) var í hlutverki nokkurs konar
sendiherra fyrir Ísland, íslenskan mat
og íslenska matarmenningu . . . og allt
saman er þetta gert í sjálfboðavinnu.
Eins og áður hefur verið farið yfir á
þessum síðum væri þetta ómögulegt
nema með dyggum fjárhagslegum
stuðningi nokkurra íslenskra fyr-
irtækja. Ríkið leggur nú reyndar til
dálítið fé í gegnum Íslandsstofu, en
annars hefur stuðningur hins opin-
bera við kokkalandsliðið í gegnum árin
verið í mýflugumynd.
Afreksfólk og
frumkvöðlar
Á þessum síðum hefur líka verið bent á
að aðrar þjóðir sjá bein og sterk tengsl
á milli útbreiðslu eigin matarmenn-
ingar og aukins útflutnings á mat-
vælum, fjölgun ferðamanna og meiri
efnahagslegrar velsældar. En það er
svosem ekkert skrítið að stuðningur
hins opinbera við íslenska matarfrum-
kvöðla eða afreksfólk í matreiðslu sé
lítill, fálmkenndur og ómarkviss. Hér
er reyndar rétt að halda því til haga
að MATÍS hefur staðið sína vakt af
ótrúlegri seiglu - að segja má ein ís-
lenskra stofnanna. Ástæður þessa
er ekki að finna í fjandskap eða for-
dómum, heldur snýst miklu frekar um
stefnuleysi. Þjóð sem hefur komist til
manns, ef svo má segja, með því að
framleiða matvæli, hefur ekki sett sér
neina heildstæða matarstefnu. Hvað þá
að til sé framtíðarsýn í þessum málum.
Skýrslur . . .
Hvoru tveggja er hins vegar hægt
að finna hjá nágrannaþjóðunum,
t.d. Svíum, sem áttu titil að verja í
heimsmeistarakeppni í matreiðslu í
Lúxemborg. Eins og áður hefur verið
drepið á í þessum pistlum hafa Svíar
mótað sér sérstaka víðtæka matar-
stefnu og að fenginni nokkurra ára
reynslu telja þeir ávinninginn ótví-
ræðan – jafnvel þegar talið er í bein-
hörðum krónum og aurum. En af
hverju ætli þessi sofandaháttur stafi?
Hefur engum hér á landi dottið í hug
að móta íslenska matarstefnu, setja
markmið eða forgangsraða í þágu
matarmenningar? Jú, svo merkilegt
sem það er, þá er búið að benda ítrekað
á þetta, gera úttektir og skrifa skýrslur.
. . . og stólar
Ein þessara skýrslna kom út á haust-
mánuðum 2002 og ber yfirskriftina
„Íslenska eldhúsið, þróun og markaðs-
setning íslenskrar matargerðarlistar.“
Hún var afrakstur margra mánaða
vinnu sérstaks starfshóps sem stofn-
aður var að frumkvæði Tómasar Inga
Olrich, sem þá var alþingismaður
og formaður Ferðamálaráðs. Enginn
þeirra sérfróðu manna eða kvenna sem
matarblaðamaður leitaði til kannast
við að skipulegt framhald hafi orðið á
þessari vinnu. Skýrslan er þó forvitni-
leg lesning. Í henni má í senn skynja
stórhug og vanmáttarkennd okkar Ís-
lendinga þegar kemur að menningu
okkar og siðum. Fátt íslenskt virð-
ist nógu gott í okkar augum nema
útlendingar segi það.
Ísland hefur (næstum)
allt sem þarf
Í skýrslunni er fyrst farið yfir stöðu
mála en svo eru lagðar fram ítar-
legar tillögur um hvað má betur fara.
Eitthvað af þessum tillögum virðast
mögulega hafa orðið innblástur til af-
markaðra breytinga eða aðgerða. En
betur má ef duga skal. Kostir Íslands
sem matarlands eru miklir og ótví-
ræðir. Við eigum fagmenn á heims-
vísu, a.m.k. í matreiðslu, svo miklu
komumst við að í Lúxemborg. Fáar
þjóðir er jafn vel í sveit settar hvað
varðar fiskimið og íslenskur sjávar-
útvegur er í farabroddi þegar kemur
að nútímalegum aðferðum við veiðar
og vinnslu sem skilar sér í einstaklega
góðri vöru. Landbúnaðurinn okkar
hefur líka þróast gríðarlega á síðustu
árum, við búum orðið að fjölbreyttri
grænmetisflóru og íslenska lambakjöt
er einstakt hvað varðar mýkt og bragð-
gæði. Matartengd nýsköpun kraumar
um allar koppagrundir eins og berlega
má sjá, m.a. á sívaxandi vöruúrvali og
ekki síður því hversu Matarmarkaði
Búrsins í Hörpunni hefur vaxið fiskur
um hrygg.
Orðstír deyr aldregi
Áhugi almennings og þorsti eftir
matartengdum nýjungum og góðum
mat fer vaxandi í stórum stökkum,
samhliða aukinni fagmennsku og meiri
vörugæðum. Þetta byggir hins vegar
að stórum hluta á einstaklingsbundnu
frumkvæði, ósérhlífni og gríðarlegri
vinnu fjölda fólks. Þessi þróun er auð-
vitað frábær, sjómenn, bændur, kokkar
og frumkvöðlar af ýsmu tagi standa sig
með eindæmum vel. Allt saman án þess
að hér sé til nokkur sameiginleg mat-
arstefna eða markmið fyrir matarþóð-
ina. En hvaða máli skiptir það okkur
hin? Ja, þetta skiptir okkur máli því
öll erum við að vinna undir merkjum
íslensks matar og matarmenningar. Í
öllu sem gert er í matargeiranum, rétt
eins og í ferðaþjónustunni, er vöru-
merkið Ísland í húfi, svo gripið sé til
leiðinda frasa. Kokkarnir okkar vörp-
uðu jákvæðu ljósi á þetta vörumerki
í Luxemborg. Væri Ísland fyrirtæki á
markaði hefðu hlutabréfin hækkað í
verði. Við vitum af biturri reynslu að
fáeinir menn geta líka haft þveröfug
áhrif á orðspor landsins. Þess vegna
þurfum við matarstefnu. Þeir einu sem
ekki virðast skilja þetta eru leiðtogar
þjóðarinnar. Sjómennnirnir veiða,
bændurnir rækta, kokkarnir kokka –
ættu ekki leiðtogarnir að leiða?
Svavar
Halldórsson
Matarsíða svavars svavar@islenskurmatur.is
Öflugur hópur. Íslenska liðið hefur fengið gull fyrir bæði heita og kalda borðið.
maría Shramko sem hér sést ásamt
sykurlistaverki sínu, rakar inn verð-
launum.