Fréttir - Eyjafréttir - 05.11.1998, Blaðsíða 8

8
Fréttir
Fiinmtudagur5. nóvember 1998
Karlmenn að
verða með-
vitaðri um rétt
sinn og skyldur
-segir Þóra B. Guðmundsdóttir, formaður
Félags einstæðra foreldra, en hún var hér á
ferð í síðustu viku. Tilgangurinn er að efla
samstarf við fólk á landsbyggðinni
Þóra B. Guðmundsdóttir formaður Félags einstæðra foreldra uar í
Vestmannaeyjum í síðustu viku.
W ^»1 T' -W

Þóra B. Guðmundsdóttir, fonnaður Félags einstæðra foreldra, var
í Vestmannaeyjum í síðustu viku. Félag einstæðra foreldra var
stofnað 1969 og verður því 30 ára á næsta ári, en tilgangur
félagsins er að vinna að framgangi mála einstæðra foreldra og
barna þeirra, og gæta réttar þeirra gagnvart stjórnvöldum og á allan
hátt vinna að því að bæta uppeldisaðstöðu þeirra barna sem ekki
njóta samvista við báða foreldra, eins og segir í lögum félagsins.
Þóra hefur verið einstæð móðir í tólf ár og á sex börn með
tveimur mönnum. Hún var gift og eignaðist þrjú börn í því
hjónabandi. Hún skildi og fór í samabúð og átti þrjú börn til, þar
af eina tvíbura. Hún segir að kannski sé það vegna þessa sem hún
er formaður félagsins, en hún hefur gegnt formennsku í félaginu
síðastliðin sjö ár.
Mikil liörf á að koma upp-
lýsingum tíl fólks í Eyjum
Félag einstæðra foreldra er félag fyrir
allt landið og segir Þóra að aðal-
markmið félagins sé að gæta hags-
muna barna einstæðra foreldra, sent
ekki eru í samvistum við báða foreldra
sína. Þóra átti fund með einstæðum
foreldrum í Vestmannaeyjum síðast-
liðinn fimmtudag til þess að kanna
viðhorf einstæðra foreldra til þeirrar
stöðu sent þau búa við í Eyjum í dag.
Að afloknum þeim fundi segir Þóra að
mikil þörf sé á upplýsingastreymi til
þessa fólks í Eyjum.
Þóra segir að ástæða heimsóknar
sinnar sé að frumkvæði heimamanna
og að markmiðið með heimsókninnni
sé að tengja félagið betur við fólkið á
landbyggðinni. „Við höfum sinnt við-
tölum og aðstoð við landsbyggðina í
gegnum síma en ætlum að tengja
okkur betur við hana með því að koma
og ræða við þetta fólk um réttindi
þeirra og þá jafnt réttarstöðu foreldra
og bama, en miðað við þær hringingar
sem við höfum fengið frá Vestmanna-
eyjum virðist töluverð þörf á því.“
Hvað brann helst á fólki á fundinum?
„Það eru fyrst og fremst forsjár- og
umgengnismálin, þau virðast alltaf
vera erfiðust. Einnig spurði fólk mik-
ið um framfærslumálin. í Eyjum virð-
ist vera nokkuð erfitt að fá þessa fé-
lagslegu framfærsluaðstoð. Fólki á að
standa hjálp til boða til þess að geta
verið sjálfstætt og geta séð fyrir sér.
Einnig virðist vera skortur á til-
sjónarfjölskyldum. Til dæmis var
ekkjumaður á fundinum, en það urðu
miklar breytingar á þegar hann missti
konu sína. Hann hafði alla tíð stundað
sjó, en varð að koma í land til þess að
geta sinnt fjölskyldu sinni. Hann
kvartaði um að hafa ekki fengið þá
félagslegu aðstoð sem hann taldi sig
þurfa að fá.“
Tilsjónarfjölskyldur
Hvað er tilsjónarfjölskylda?
„Tilsjónarmaður eða tilsjónarfjöl-
skylda eru aðilar senr fengnir eru til
þess að hjálpa þeim einstæðu for-
eldrum sem eru algerlega einir með
bömin sín og njóta engrar aðstoðar til
þess að fá frí, eins og allir foreldrar,
þar sem báðir eru geta tekið sér frí.
Þar sem eitt foreldri ber alltaf alla
ábyrgðina og allar áhyggjumar og
gleðina að sjálfsögðu líka. Til þess að
létta undir með slíku foreldri hafa
þessir stuðningsaðilar komið í staðinn.
Kannski einn dag, eða eina helgi. Það
hefur ekki gengið vel hjá einstæðum
foreldrum að fá þessa þjónustu, nenta
til komi veikindi eða bæklun hjá bami.
Við hjá félaginu teljum þetta hins
vegar mjög nauðsynlega þjónustu
vegna þessa að margt þessara foreldra,
sér í lagi mæðra, em orðnar dauð
þreyttar. í flestum tilfellum eru það
bæjarfélögin sem útvega þennan aðila.
Leiðin er sú að leitað er til fé-
lagsmálaráðgjafa á hverjum stað fyrir
sig eftir þessari aðstoð, en í fæstum
tilfellum eru þessir tilsjónarmenn
ættingjar, þó að þess þekkist dæmi.
Oftast eru þetta þó starfsmenn
félagsmálastofnana á hverjum stað,
sem vinna að þessu.“
Þóra segir að til séu lög sem Alþingi
hafi samþykkt um félagslega þjónustu
í sveitarfélögum. Sveitarfélögin hafi
hins vegar ákveðið svigrúm, hversu
mikil aðstoð þeirra er. „Sveitarfélögin
geta til dæmis ákveðið sjálf hversu
mikil framfærslan er og hvernig hún
er veitt. Þetta er því misjafnt milli
sveitarfélaga hvemig þetta gerist.
Reykjavík er með ákveðna framfærslu
upphæð á mánuði fyrir fjölskyldur.
Þetta eru 53.000 kr. á mánuði, ef fólk
hefur engar tekjur eða atvinnuleys-
isbætur. Sumstaðar er framfærslan
hærri, en þá kemur frádráttur á bæði
barnabætur, meðlagsgreiðslur og
mæðralaun, svo að útkoman gæti
orðið 10.000 kr. á mánuði."
Forræóiö oftast hjá
móðurinni
Hvert er algengasta form framfærslu
eftir að foreldrar hafa slitið sam-
vistum?
„Algengast er að móðirin fari með
forsjána, eða í 96% tilfella, en í 4%
tilfella eru það feður. Hins vegar
hefur orðið aukning í því sem kallað er
sameiginlega forsjá og að feður sæki
rétt sinn. Það er ekki vitað hvemig
þessi sameiginlega forsjá hefur reynst,
en það hefur verið ítarleg könnun í
gangi á því. Niðurstöður þeirrar könn-
unar liggja hins vegar ekki fyrir enn
þá. Það er ráðgjafaþjónustan Tengsl í
Reykjavík sem hefur verið að gera
þessa könnun."
Hvað er sameiginleg forsjá?
„I sameiginlegri forsjá fara báðir
foreldrar með forsjá bamsins og verða
að gera það í algerri einingu og sam-
einingu gagnvart öllu sem snýr að
barninu, ef svo er ekki gengur sam-
eiginleg forsjá ekki upp.“
Þóra segir þó að þegar sameiginleg
forsjá sé tekin upp vilji rnargir ein-
stæðir foreldrar meina að skilnaður
hafi aldrei átt sér stað. „En auðvitað
eru foreldramir skildir, það er barnið
sem tengir þau alltaf saman. Þaðsem
oft er erfitt varðandi sameiginlega
forsjá er þegar bamið er komið á
skólaaldur og foreldrar búa í sitt
hvorum landshlutanum. Foreldramir
hafajafn mikinn umgengnisrétt. hins
vegar hefur maður séð skiptingu þar
sem bamið dvelur viku í senn hjá sitt
hvoru foreldri og það virðist vera
nokkuð sama fyrir bamið hversu
mikill þvælingur þess er á milli
foreldra sé, ef alger eining og sam-
staða er milli foreldra. En árekstrar
geta kornið upp ef foreldrar búa ekki í
sama bæjarfélaginu."
Nú er það bamið yfirleitt sem flest
snýst um þegar foreldrar skilja, en oft
virðast börnin vera látin sæta ábyrgð
og þau stundum gerð að blóra-
bögglum við þessar kringunrstæður.
„Þegar hjónaskilnaðir verða, verður
að ganga frá því hvemig forsjáin á að
vera, en það verður lílca að ganga frá
umgengnissamningi. I flestunr tilfell-
um gengur þetta vel, en það eru líka til
dæmi þar sem miklir erfiðleikar eiga
sér stað. Þá er verið að bítast og kljást
um bamið, senr hlýtur að gera baminu
mjög erfitt fyrir að lenda þama á nrilli.
Þau fara jafnvel að taka ábyrgðina á
sig og leysa vandanrálin sjálf. Það eru
líka dænri um að foreldrar hafa engin
afskipti af bömum sr'num. Það verður
bara skilnaður en í flestunr tilfellunr
fer faðirinn og bömin hvorki sjá hann
né heyra síðan og engar skyldur
ræktaðar við bamið. Þetta eru við-
kvænr mál og það þarf að standa
miklu betur að þessu gagnvart baminu
svo það upplifi sig ekki sem þann seka
í nrálinu. Bamið er þá notað af öðu
foreldrinu til þess að ná sér niðri á
hinu og mæður banna jafnvel feðrunr
að unrgangast bamið sitt.“
Feður takí meiri ábyrgð
Er það eitt af nrarkmiðunr Félags
einstæðra foreldra að fá feður til þess
að taka meiri ábyrgð?
,,Já. Okkar markmið er að horfa
algerlega á bamið og reyna að fá fólk
til þess að koma og fá faglega ráðgjöf.
Féíagið er nreð bæði lögfræðinga og
félagsráðgjafa, sem veita mjög góða
faglega ráðgjöf í þessum málum, þar
sem markmiðið er að bömin geti
konrist óskemmd frá skilnuðum. Frá
því snemma á níunda áratugnunr hefur
Félag einstæðra foreldra boðið fé-
lagsmönnunr sínum aðgang að lög-
fræðiráðgjöf og árið 1995 var
þjónustan bætt með því að ráðin var
félagsráðgjafi til félagsins. Sérfræð-
ingamir eru til viðtals á skrifstofu
félagsins einu sinni í viku, en um
helmingur allra þeirra mála, sem koma
inn á borð félagsins, eru forsjár- og
umgengnismál."
Þóra segir að fljótlega hafi konrið í
ljós að þörf væri á endurgjaldslausri
aðstoð fyrir báða foreldra til þess að
ganga frá svo mikilvægunr málum
sem þessunr til frambúðar. „Vönduð
ráðgjöf á þessu stigi getur komið í veg
fyrir mikil átök innan tjölskyldunnar
síðarnreir. Fyrir rúnrlega ári vartekin
upp ráðgjöf og viðtalstímar fyrir báða
foreldra vegna ágreinings varðandi
umgengnismál. Dæmi eru um að nýr
nraki foreldris komi með í slíkt viðtal.
Lögfræðingur félagsins og félagsráð-
gjafi fara þá yfir ágreiningsnrálin með
foreldrununr. Eitt slíkt viðtal getur
verið mjög árangursríkt því oft snúast
deilur foreldra um óuppgerðar tilfinn-
ingar þeirra á milli frekar en velferð
sameiginlegra bama. Foreldrar geta
því komið í fleiri viðtöl, ef þeir telja
þess þörf. Þegar sanrsetning hópsins
sem leitar ráðgjafar hjá okkur er
skoðaður kemur í ljós að hlutfall karla
sem leitar eftir aðstoð hefur aukist um
14% þrjú síðustu ár. Forsjár- og
umgengnismál em u.þ.b. helmingur
allra þeirra erinda sem berast. Mikil
aukning hefur orðið síðustu þrjú ár hjá
karlmönnunr sem leita aðstoðar vegna
þessara mála en hlutfall þeirra hækkar
úr 22% árið 1994 í 63% árið 1996 og
það ár er mikill meirihluti þeirra sem
leitar aðstoðar félagsins í umgengnis-
og forsjármálum karlmenn."
Þóra segir að fyrir mörg skiln-
aðarböm séu jól og aðrar hátíðir
kvíðvænlegur tími. ,Jig og formaður
Félags ábyrgra feðra skrifuðum grein
fyrir jólin í fyrra, þar sem við báðum
einstæða foreldra að leyfa bömunum
sínum að njóta gleðilegra jóla. Allir
vilja hafa bamið á jólunum, en það
getur ekki verið nema á einum stað,
þess vegnaer það mjög mikið atriði að
foreldrar nái góðu samkomulagi um
þetta. Bestværiefhægtværiaðskipt-
ast á milli ára. Foreldrar verða að
sætta sig við einhverja úrlausn fyrir
barnið. Það er hópur bama sem er
kannski hálft árið að kvíða fyrir jól-
unum og það hlýtur að vera hræðilegt
ástand.“