Fréttir - Eyjafréttir - 12.11.1998, Qupperneq 11

Fimmtudagur 12. nóvember 1998
Fréttir
11
Foreldrar Helgu með systurnar Gyðu og Kristínu.
Systurnar Gyða, Kristín og Helga.
ég var sjö ára. Þá fór ég í fyrsta skipti
á Þjóðhátíð. Það var skemmtileg
lífsreynsla. Alli leiddi mig um þama á
Þjóðhátíðinni að sýna mér mannlífið
um kvöldið. Það var fjöldasöngur og
lagið sem var sungið var „Hann kyssti
hana kossinn einn, kossinn einn og
hann kyssti hana kossa tvo, kossa tvo
og svo framvegis og þegar komið var
í kossa átta, fórum við Alli. Einnig
man ég eftir að ég bar út blöð í Eyjum,
þetta sumar, Eyjablaðið eða eitthvað
álíka blað. Ég tók hjólið mitt og páfa-
gaukinn minn með mér til Eyja þannig
að Sína fékk mig ekki alveg eina. Það
sem gerðist svo var að ég fór með
Sínu og Alla í mikið ferðalag upp á
land. í því ferðalagi heimsótti Sína
vinkonu sína í Deild í Fljótshlíð og
næsta sumar var ég komin þangað í
sveit og var þar mörg sumur eftir
það.“
Dauft í leikhúsinu en fjör á
ballinu
Helga kom einu sinni sem leikari í
leikferð til Eyja með Alþýðuleik-
húsinu árið 1981, en þar setti hópurinn
upp Blómarósir eftir Ólaf Hauk Sím-
onarson og Þórhildur Þorleifsdóttir
leikstýrði. „Ég hafði verið í Leik-
listarskóla leikhúsanna, sem starfaði
bara í eitt ár, því í kjölfar hans kom
Leiklistarskóli ríkisins sem ég fór í og
þar var skólabróðir minn, Andrés
Sigurvinsson, einn góður Eyjapeyi.
Ég man að Vestmannaeyingar voru
ekki duglegir að koma á þessa
sýningu, þrátt fyrir frábæra aðstöðu
sem þeir höfðu í Samkomuhúsinu og
að í leikarahópnunt var ein Eyjapæja.
Þarna var eitthvað Verkamannasam-
bandsþing, leiðinlegt veður og fátt
fólk í leikhúsinu, en það var fjör á
ballinu. Við sigldum með Herjólfí frá
Eyjum í leiðindaveðri og við þurftum
að mæta klukkutíma fyrr vegna þess
að við vorum með mikinn farangur,
heilt bílhlass af leikmynd og leik-
munum og það varð að festa bílinn
niður - því spáin var slæm. Það var
líka hlegið að okkur að vera borða
áður en við lögðum af stað, því fólk
varð mjög sjóveikt um borð og ég ein
af þeim. Ég man það líka að ein
leikkonan kallaði á mömmu sína, en
ekki manninn sinn þegar henni leið
hvað verst. Þetta eru svona brot sem
koma upp í hugann.“
Sterkarí litir í Eyjum
Eru Vestmannaeyjar eitthvað alveg
sérstakar fyrir þér í minningunni?
„Já. Mér finnst grasið og allir litir
miklu sterkari og fallegri í Eyjum.
Sérstaklega græni liturinn. Hann er
miklu grænni. Ég veit ekki hvort þetta
er einhver innri ljómi frá manni
sjálfum, sem endurspeglast í nátt-
úrunni. En þetta er að minnsta kosti
partur af mér. Ég kom frá þessum
stað. En það er nú svo með minnið
þegar verið er að rifja upp æskuna að
maður man ekki hvað maður man í
alvörunni, eða hvað maður man
vegna þess að maður hefur haldið því
við í minningunni með því að skoða
myndir og þess háttar frá fyrri tímum.
Ég get samt ekki sagt að ég muni eftir
mér sem lítilli stelpu í Eyjum.“
KuikmyndagerðíEyjum
Nú komstu til Eyja í sumar í tengslum
við sjónvarpsverkefni, sem bandarísk
sjónvarpsstöð stóð fyrir hér á landi.
Segðu mér aðeins frá því.
„Einn ágætur maður, Einar Gúst-
afsson, sem er starfsmaður Ferða-
málaráðs í New York, þurfti að finna
tvo unglinga í unglingasjónvarpsþátt.
Þar sem Einar og Sigmar B. Hauks-
son, eiginmaður Helgu, höfðu unnið
náið saman í sambandi við verkefnið
„Good moming America" komst hann
ekki hjá því að kynnast syni okkar.
Hann sá að þar var peyi á réttum aldri
og ófeiminn og skikkanlegur í ensku.
í gegnum hans vina- og kunningjahóp
fundum við stúlkuna. Eitt af því sem
ákveðið var að gera var að fara til
Eyja, þar sem mynda átti einn þessara
þátta og sýna hvers konar ævin-
týraland ísland væri og hvað æskufólk
gerði sér til dægrastyttingar og væri
einkennandi fyrir fyrir viðkomandi
stað. Hins vegar hafði ég ekkert með
val á tökustöðum að gera. En af því
að þetta unga fólk þurfti að gista, þótti
ekki annað við hæfi en að einhver
fullorðinn færi með þeim og þar sem
mér rann blóðið til skyldunnar og
veitti ekki af því að fara í frí, fór ég
með.“
Sérðu fyrir þér að þú munir verða í
nánari tengslum við Vestmannaeyinga
í framtíðinn?
„Aður en ég gerðist blóma-
kaupkona var ég í alls konar upp-
setningum, leikstjóm og sá um
árshátíðir. Kannski ég eigi eftir að
koma til Eyja í tengslum við eitthvað
slíkt. Með Blómálfarekstrinum hef ég
verið aðeins í því að skipuleggja og
leikstýra atriðum á árshátfðum. En
mér finnst mjög skemmtilegt að stýra
öðrum og vinna með fólki sem hefur
undirbúið skemmtiatriði sem það
hefur samið fyrir árshátíðir. En þetta
hefur verið mjög vinsælt, sérstaklega
hjá stærri fyrirtækjum. Þetta getur
stundum verið þriggja mánaða undir-
búningstími fyrir eina árshátíð. En oft
eru best lukkuðustu árshátíðimar þar
sem starfsfólkið sjálft sér um
skemmtiatriðin. Svo þegar tíminn
kemur þá er rétti tíminn fyrir Eyjar.“
Kvenréttindabaráttan
Þú hefur komið að mörgu um ævina,
en hvemig stendur á því að þú ferð að
hella þér út í kvenréttindabaráttu?
„Kvenréttindabarátta, það er ég.
Mér finnst svo eðlilegt að opna
munninn og tala, ef mér finnst ástæða
til. Það hefur ýmsu orðið ágengt í
málefnum kvenna, en þó er talsvert
langt í land að staða karla og kvenna
sé jöfn í samfélaginu. Þá þarf sam-
félagið á því að halda að til séu konur,
sem tilbúnar eru að opna ntunninn og
tala, og berjast íýrir því að jafn gott sé
að vera kona og karl í þessu
þjóðfélagi. Það kemst aldrei á neinn
endanlegur jöfnuður. Kvennabarátta
þarf að vera sífellt á verði og vakandi.
Það þýðir ekkert að leggjast á
koddann og segja að nú sé allt í lagi.“
Hvemig finnst þér staðan í dag?
„Hún er voða leiðinleg. Það er
ekkert spennandi að gerast. Þetta er
líklega gerjunartími og það er ekki
mikill æsingur í gangi. Mér finnst
hins vegar að veita þurfí konum
persónulegt sjálfstæði til þess að þær
geti fari þá leið sem þær vilja. Hver
kona á að skynja og fínna þá leið sem
hún vill fara. Það eru ótal leiðir og
engin réttari en önnur. Bara að konur
séu vakandi, og opni munninn, þegar
þeim finnst ástæða til. Það er fúll þörf
fyrir kvennabaráttu og hún á fullan rétt
á sér.“
Er eitthvað sem heitir karlabarátta í
þínunt huga?
„Það skemmtilegasta sem ég hef
orðið vitni að lengi var þegar karlar
tóku sig saman undir merkinu „Karlar
gegn ofbeldi" þar sem þeir vom að
hjálpa hver öðrum til að vinna bug á
ofbeldishneigð karla. I skólunum em
komnir pabbahópar, því auðvitað er
þetta spurning um að fá karlana með
inn í þennan dásamlega uppeldisheim.
Ég segi kannski ekki mýkri mál, en
þetta er svo mannbætandi og karlar
þurfa á því að halda, auk þess sem
samfélagið þarf á hæfileikum og
hugmyndum kvenna að halda á þeirra
forsendum. Við komumst ekki af
nema konur fái líka að stjóma."
Karl-kerlingar
Eru ekki komnar tvær konur á
heimilið og karlmennskan og karl-
mennskuímyndin fyrir róða?
Helga hlær.
Er þetta ekki andstætt öllum nátt-
úrulögmálum ef svo má segja?
„Náttúran fínnur sér alltaf farveg,
svo að ég held að við þurfum ekki að
hafa áhyggjur af því. Það er stundum
sagt að fólk verði að byrja heima hjá
sér. Kvennabaráttan gengur ekki út á
það hver vaskar upp á heimilinu og
hefur ekkert með það að gera.“
En hver verður vitund barnanna um
kynin ef karlinn verður svona kvenleg
týpa?
„Ég get ekki séð að það sé neitt
kvenlegt að klæða og fæða bamið sitt.
Karlinn getur farið á sínar veiðar fyrir
því. Fjölskyldan hlýtur náttúrulega
líka að standa körlunum næst, að
minnsta kosti nær en veiðistöngin.“
Hvemig plumar Blómálfurinn sig með
öllu öðru sem þú hefur verið að fást
við?
„Hann hefur það mjög gott. Hann
flytur inn blóm og selur, auk ýmis
konar gjafavöm. I því sambandi get
ég nefnt að ég er í óbeinu sambandi
við Eyjar, vegna þess að verslunin
Róma í Eyjum er í góðum viðskiptum
við Blómálfinn. Héma er ég sjálfs
míns frú innan um aila blómálfana og
á mig sjálf. I þessu starfi þarf listræna
hæfileika við blómaskreytingarnar.
Það þarf að tjá og túlka samúð, gleði
og allan skalann. Hémaerulíkamiki!
samskipti við fólk og fjölbreytileikinn
mikill. Alveg eins og ég vil hafa það,“
segir Helga og snarar sér fram í
verslunina til hennar Petru að selja
viðskiptavinunum blóm.
Benedikt Gestsson
Minna, engin
venjuleg mamma
Árið 1988 kom út bókin Minna „engin venjuleg mamma“ eftir Helgu
Thorberg. Þessi bók er byggð á minningarbrotum Guðfinnu Breiðfjörð
eða Minnu, eins og hún var kölluð, móðir Helgu. Bókin er skrifuð í
kringum þessi brot, þar sem höfundur ávarpar móður sína í 2. persónu.
Þannig verður sagan eins og samtal kringum brotin sem móðir hennar
skildi eftir. Helga kom til Eyja á sínuni tíma til þess að vinna að þessari
bók og afla efnis um þann tíma sem fjölskyldan var í Eyjum. Við
grípum aðcins niður í bókina þar sem Minna segir frá fyrstu ferð sinni
til Eyja þá 17 ára:
„I fýrsta skipti sem ég heimsótti Eyjamar var ég 17 ára unglingsstúlka. Ég
fór þangað sem hárgreiðslunemi með meistara mínum að setja pennanent í
Eyjakonur. Veðrið var vont. Skipið sem við komum með gat ekki lagst að
bryggju heldur varð að hala okkur niður í lóðsbátinn sem valt svo mikið að
ofsahræðsla ætlaði að ná tökum á mér. Ég þorði ekki að fara niður í koju,
kaus heldur að sjórinn skvettist yfir mig þegar báturinn klauf öldurnar. En
Heimaklettur fannst mér stórkostlegur og landslagið hreif mig. Mér datt ekki
í hug að þama ætti ég síðar eftir að eiga heima."
Minna var mjög virk í leiklistarlífinu í Eyjum og stofnaði meðal annars
leikfélag sem hún kallaði Halastjömuna. Én fyrsta sýningin í Eyjum sem
hún tók þátt í með LV, var Lénharður fógeti, sem leikstýrt var af Arndísi
Björnsdóttur. „Þú lékst þama eitt af aðalhlutverkunum, Guðnýju
bóndadóttur á Selfossi. Um framistöðu þína má lesa: „Hefur frúin ekki sést
hér á sviði áður, en mun hafa leikið annars staðar. Tekst frúnni vel að sýna
geðþrif og svipbrigði, auk þess sem hún hefur góða söngrödd og er
frjálsmannleg á leiksviðinu. Fer hún vel með hlutverk sitt.“
Siðar á ævinni brotnar Minna ándlega undan því álagi sem hún lifir við og
er langdvölum á geðsjúkrahúsum og undir handleiðslu lækna. „Mínar
síðustu minningar um þig em um einstaklega lítilláta og óeigingjama móður
sem sagði þegar hún sá að ég sat enn hjá ^enni: „Elskan mín, ertu þarna
ennþá.“
Þú verður áfram hjá mér í huga mínum, þó að ég ljúki hér með þessari
sögu þinni. Ég verð bara að vona að ein kona, hún Minna, sé sátt við hana.
Saga þín er hér með komin á bók og vonandi verður henni tekið eins og
þú væntir, hún á að vera innlegg í umræðuna unt breytt viðhorf til fólk nteð
geðræn vandamál. Saga þín er verðugt framlag til þessa málstaðar."