Harmoníkan - 30.05.1996, Side 16

sem er með, fyrir utan tvær fyrstu raðirn-
ar sem fyrr eru nefndar, röð moll-hljóma,
röð sjöundar-hljóma, röð dim-hljóma og
viðbótarröð af eintónanótum nefnd gagn-
stæð bassaröð. Einnig eru til 140 bassa
harmoníkur með auka eintónaröð. Til
viðbótar eru einnig til 160 bassa harm-
oníkur með röð stækkaðra sjöundar-
hljóma. Báðar þessar gerðir eru notaðar
af sumum fagmönnum, en 120 bassa er
algengust.
Það er greinilegt af framanrituðu að
fullkomin mynd af þróun harmoníku-
fjölskyldunnar væri gífurlegt fyrirtæki og
allt of yfirgripsmikið til að hægt sé að
gera grein fyrir í einni ritgerð. Jafnvel
enn í dag eru til mismunandi gerðir af
harmoníkum. í Evrópu er hnappaharm-
oníkan enn mikið notuð, þó svo að hún
muni láta undan síga fyrir píanóharm-
oníkunni. Núna eru píanóharmoníkur
vinsælastar, mest notaðar og mest fram-
leitt af þeim, og það er sú gerð sem við
munum einbeita okkur að.
[Athugasemdir bandaríska útgefand-
ans: Álit höfundar á vinsældum píanó-
harmoníkunnar fram yfir hnappaharm-
oníkuna var augljóst árið 1955 þegar
greinin var gefin út. Hún mundi senni-
lega hafa annað álit í dag, þar sem að
hnappaharmoníkan er ennþá vinsælust í
Evrópu.]
Þó svo að fyrsta píanóharmoníkan eigi
uppruna sinn í Evrópu á seinni hluta 19.
aldar, barst hún ekki til Ameríku fyrr
1909. Á þeim tíma kynnti Pietro Deiro
endurbætta píanóharmoníku sína og varð
fyrstur til að leika á hana fyrir áheyrend-
ur. Þessi sögulega stund varð í Was-
hington Square Theatre í San Francisco.
Árið 1910 fóru verksmiðjur að selja
harmoníkur en þær voru þó ekki fjölda-
framleiddar fyrr en 1918. Það er vel kunn
staðreynd að þróun píanóhljómborðsins
eins og það er í dag er að þakka Pietro
Deiro. Hann þróaði hljómborð píanó-
harmoníkunnar með því að stækka nót-
urnar í lengd og breidd. Upphaflega voru
nótumar afar grannar og um 2 og 1/2 til 3
tommur að lengd.
Ef við lítum á nútíma píanóharmoníku
sjáum við hvað hún er mjög frábrugðin
hinu frumstæða og grófa hljóðfæri sem
fyrst var gert og kallað harmoníka. Hún
er ekki lengur erfið og klunnaleg að leika
á. Harmoníkan í dag er sífellt að vinna á
og sem hljóðfæri, sífellt að sanna gildi
sitt, og við sjáum, sem niðurstöðu af ný-
fundnum forréttindum, að nokkur sam-
tímatónskáld hafa þegar ritað tónverk
fyrir harmoníku og hljómsveit, sem sum
hafa verið flutt af fjölda virtra sinfóníu-
hljómsveita. Hún er greinilega hljóðfæri
sem vert er að íhuga og þekkja eins og
við munum gera er við höldum áfram að
ræða gildi hennar og möguleika. (endir
kaflans)
Um höfundinn - Toni Charuhas
Toni Charuhas, sem hefur leikið á
harmoníku frá 12 ára aldri, varðfyrir
miklum vonbrigðum þegar henni var
neitað um að lœra tónlist með harmoníku
sem aðalhljóðfæri, þegar hún var í
menntaskóla. Eftirað hún í staðinn valdi
pípuorgel, gekk hún í Catholic University
of America, þar sem hún lauk kandídats-
prófi í tónlist. En það dugði henni ekki
og byrjaði hún því strax að vinna að
meistaragráðu. A þessum tíma jókst
áhugi hennar fyrir harmoníkunni og hún
gerði hana að sérstöku viðfangsefni. Við-
urkenningin og virðuleg umfjöllun ásamt
hœfileikum leiddi af sér þessa ritgerð,
tveim árum síðar. Meðan hún var í
menntaskóla lcerði hún einnig á harm-
í Sögu daganna eftir Áma Björnsson
segir um Jónsmessuna:
„Jónsmessa, messa Jóhannesar skír-
ara, er 24. júní. Hún leysti af hólmi foma
sól hvarfa háatíð í Róm og virðist einnig
á Norðurlöndum hafa komið í stað slíkrar
veislu. Suður í Evrópu var Jónsmessan
talin miðsumarsnótt og var mikil alþýðu-
hátíð með brennum, dansi og svokölluð-
um nomamessum. Hérlendis var hátíða-
hald mun minna en í grannlöndunum.
Kann að hafa ráðið nokkru að á þjóð-
veldisöld lenti dagurinn á miðjum alþing-
istímanum. Jónsmessunótt, aðfaranótt 24.
júní, er þó ein af mögnuðustu nóttum árs-
ins og fylgir ýmis þjóðtrú, meðal annars
að kýr tali og selir fari úr hömum sínum.
Þessa nótt á einnig að vera gott að leita
töfragrasa og náttúrusteina og Jóns-
messudöggin þykir heilnæm til lækninga
ef menn velta sér í henni allsberir.“
Toni Charuhas Meekins, höfundur greinar-
innar „Harmoníkan “.
oníku í einkatímum hjá mörgum þekktum
harmoníkuleikurum, bæði í Bandaríkjun-
um og á Italíu, jafnframt því að koma oft
fram á tónleikum.
Þýtt og birt með leyfi útgefanda
Þ.Þ.
Grös áttu að hafa mun meiri áhrif ef
tínd væru á Jónsmessunótt og vom ýmsar
tegundir grasa tilteknar í því sambandi.
Má nefna brönugras sem talið var að
„vekti losta og ástir milli karla og kvenna
og stillti ófrjósemi hjóna ef þau svæfu á
því. Það heitir líka hjónagras, elskugras,
Friggjargras, graðrót og vinagras." Þær
fjórar nætur sem magnaðastar þykja,
Jónsmessunótt, jólanótt, nýársnótt og
þrettándanótt tengjast allar sólhvörfum
sumars og veturs.“ Við Jónsmessunótt
tengist meðal annars hin fræga saga um
selkonuna sem bóndi stal haminum af.
Hún bjó síðan með honum mörg ár og
átti börn og buru. Loks fann hún ham
sinn aftur og steypti sér í sjóinn en mælti
áður.:
Mér er um og ó
ég á sjö börn í sjó
og sjö böm á landi.
Hin árlega fjölskylduútilega F.H.U.E. og H.F.Þ. verður
áb Breiöamýri, Reykjadal helgina 20.-21. júlí.
Allir velkomnir.
Góð aðstaöa á svæðinu.
Undirbúningsnefndin
JÓNSMESSA
16