Harmonikublaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 18

Fróðleiksspjall
HARMONIKUBLAÐIÐ
Hittu Brandoni á Ítalíu
í sumar fór þau hjónin Ásgeir og Messý
í langþráða heimsókn á eitt þekktasta
harmonikusafn heims í Castelfidardo á
Ítalíu, en safnið á um 300 harmonikur.
„Það var mjög fróðlegt að eiga viðræður
við safnvörðinn," segir Ásgeir þegar hann
rifjar upp þessa skemmtilegu ferð. „Hann
er aldraður maður sem áður smíðaði
harmonikur, heitir Brandoni. Hann tók
okkur þannig að maður hefði bara ekki átt
von á því að fá svona viðtökur, hann virtist
svo glaður að það kæmi fólk alla leið frá
íslandi til að skoða safnið. Einnig varð
hann mjög ánægður þegar Messíana
sagði honum að hún hefði átt harmonikur
sem hann hafði smíðað. Honum fannst
dálítið merkilegt þegarég sagði honum að
á íslandi væri til harmonikusafn með rúm-
lega 100 harmonikum, vegna þess að
hann sagði að þeir væru bara með 300
harmonikur á þessu safni og sýna reyndar
aldrei nema um þriðjung þeirra í einu eða
jafnvel minna, skipta bara um. Þó er þetta
geysistórt húsnæði sem þeir eru með. En
það var óskaplega gaman að hitta þennan
gamla mann og hann var svo höfðinglegur
við okkur að kalla á vin sinn, sem hélt fyr-
ir okkur hálftíma tónleika þarna á einn
safngripinn."
Mikil ábyrgð að taka við safngripum
„Ég vona að ég hafi áttað mig á þeirri
miklu ábyrgð sem ég tek á mig að taka við
harmonikum sem eru oft á tíðum mjög
hjartfólgnar þeim sem gefa. Annaðhvort
afkomendur eigendanna eða eigendurnir
sjálfir sem oft eru komnir á efri ár og vita
ekki hvað þeir eiga að gera við hljóðfærið
sitt. Ég er auðvitað ákaflega þakklátur fyr-
ir að þeir skuli trúa mér fyrir því. Ég er
náttúrulega óskaplega spenntur að fá
harmonikur og tek ailtaf við þeim," segir
Ásgeir.
Ásgeir er spurður hvaða hljóðfæri sé
það dýrmætasta í safninu.
„Það er voðalega erfitt að segja til um
hvert er verðmætasta hljóðfærið. Elstu
harmonikurnar eru frá 1830-1850 og þær
eru orðnar nokkuð fágætar, ég hef þurft að
kaupa þær erlendis, þær hafa trúlega
aldrei verið fluttar hingað til lands til að
spila á þær. Sú elsta sem ég hef fundið hér
á íslandi, ennþá allavega, er frá árinu
1910. Það er saga á bak við allar þessar ís-
lensku harmonikur en hinsvegar er ekkert
hægt að fá að vita um þær sem ég hef ver-
ið að kaupa erlendis. Þetta er dálítið
merkilegt að af þessum 109 harmonikum
eru bara tvær eins, hinar eru allar sín af
hverri gerðinni. Að vísu eru ýmsar af sömu
tegund en þær eru frábrugðnar í útliti og
af ýmsum árgerðum."
Sárvantar varanlegt húsnæði
„Ég hef tilkynnt það að ég vilji gefa ísa-
fjarðarbæ safnið svo framarlega sem hægt
er að útvega húsnæði fyrir það. Þessu hef-
ur verið tekið vel af bæjaryfirvöldum, þetta
er náttúrulega ekkert auðvelt, það er ekki
sama hvar þessu er komið fyrir, þetta þarf
að hafa gott húsnæði. Ég vona bara að ég
lifi það að áður en langt um líður finnist
húsnæði. Það væri mjög æskilegt að þetta
væri einhversstaðar nálægt miðbænum
hér eða nærri öðrum söfnum."
- En hvernig er hcegl að skoða safnið?
„Fólk hefur einfaldlega samband og við
ákveðum tíma þegar það vill skoða.
Stundum sýnir Messíana safnið eða dætur
mínar ef við hjónin erum ekki í bænum.
]á, ég held að það sé þannig hjá öllum
söfnurum að þetta verður ástríða. Ef mað-
ur fréttir af gamalli harmoniku þá kemur í
mann fiðringur. Þú spurðir áðan hvaða
harmoniku mér þyki vænst um, það er
mjög erfitt að segja það, en þær harmon-
ikur sem koma illa farnar og maður þarf
mikið að gera við, auðvitað verða þær
mjög tengdar manni. Sumar eru svo illa
farnar að það er ekki hægt að spila á þær,
ég hef fyrst og fremst lagt áherslu á að
koma þeim í sýningarhæft ástand, enda er
ekki reiknað með því á svona söfnum að
það sé spilað á hljóðfærin. Því hef ég látið
bíða með að gera við þær margar hverjar,
í stofunni á Ormarslóni í október 2001.
Jóhann Jósepsson afhendir safninu fyrstu har-
monikuna sína.
Ásgeir með harmoniku frá 1830-40. Er líklega
frönsk.
þannig að hægt verði að spila á þær og
sumar verður trúlega aldrei hægt að spila
á, vegna þess að það vantar jafnvel inn í
þær eitthvað, sem hefur tapast."
Ásgeir er spurður hvort Þjóðminjasafn-
ið hafi sýnt þessu áhuga og haft samband
við hann. „Nei, þjóðminjasafnið hefur ekki
haft samband en framkvæmdastjóri
Safnaráðs, Rakel Halldórsdóttir, kom í
heimsókn í sumar og mér þótti mjög gam-
an að því, hún sýndi þessu mikinn áhuga.
Fjárlaganefnd Alþingis hefur sýnt mér
þann heiður að styrkja þetta smávegis
nokkur undanfarin ár og ég er þeim af-
skaplega þakklátur fyrir það. Einnig hefur
Samband íslenskra harmonikuunnenda
veitt mér styrk og þetta er auðvitað mikil
uppörvun."
- Eh hvert skyldi markmiðið vera með þessu
safni?
„Það má segja að helsta markmiðið sé
að að sýna þróun hljóðfærisins frá upphafi
og til dagsins í dag. Einnig að safna og
skrá allar upplýsingar um sögu harmon-
ikunnar á íslandi. Ég legg líka mikla áher-
slu á að eignast hljóðfæri þekktra ís-
lenskra harmonikuleikara, því að hluti af
því sem ég er að gera með þessu safni er
að skrá sögu harmonikunnar í landinu og
harmonikuleikara. Þess vegna hef ég verið
að reyna að eignast hljóðfæri þekktra og
nafntogaðra harmonikuleikara. Ég er ekki
einungis með hljóðfæri því ég safna líka
tónleikaskrám, blaðagreinum, gömlum
auglýsingum og öllu því sem ég kemst yfir
sem tengist harmonikunni."
- Og nú vantar bara hús?
„)á, nú vantar bara húsið, en það kem-
ur," segir Ásgeir að lokum.
Þetta viðtal tók Sigríður G.
Ásgeirsdóttir fyrir Harmonikublaðið.