Fréttablaðið - 04.01.2014, Side 82

4. janúar 2014 LAUGARDAGUR| MENNING | 54
Hin ýmsu matvæli hunsuð af
mismunandi prinsippástæðum
Mörg dæmi eru um að fólk breyti mataræði sínu af öðrum ástæðum en til þess að missa auka- eða aðal-
kíló. Hin ýmsu matvæli eru líka sniðgengin af margvíslegum siðferðisástæðum. Frétta blaðið fékk nokkra
viðmælendur til að tala um fæðutegundirnar sem þeir eru hættir að leggja sér til munns.
Ég get ómögulega talað
um af hverju maður á ekki
að borða dýr, það er bara
algjörlega augljóst. Af því að
dýr eru lifandi, þau finna til,
og þau hugsa. Þau hafa rétt
á sínu eigin lífi.
Ég tók svo mynd
af pastanu í rusla-
körfunni og setti á
netið til að sýna fram á
það að ég hafði ekki
miklar mætur á þessari
yfirlýsingu.
Nýlega hóf störf hjá
Táp ehf. sjúkraþjálfun,
Guðrún Magnúsdóttir
löggiltur sjúkraþjálfari.
Við bjóðum hana
velkomna til starfa.
Guðrún
„Ég ætlaði að verða grænmetisæta
fyrir um tíu árum þegar ég eignaðist
kött. Ég reyndi það í smástund, en
ég er mjög latur og mjög matvandur,
þannig að ég ákvað að ég myndi
borða kjúkling en ekkert annað kjöt
þangað til ég myndi finna eitthvað út
úr þessu. Ég er sem sagt ekki ennþá
búinn að finna neitt út úr þessu.
Ég er ennþá latur og matvandur. Ég
reyndi aftur fyrir um tveimur árum.
Ég hætti alveg að borða dýr. Það gekk
í nokkra mánuði, en ég var ekki alveg
nógu duglegur að fá næringarefnin
úr öðrum mat. Ég á mjög erfitt með
að borða kjúkling, og þarf eiginlega
bara að hugsa um eitthvað annað á
meðan ég borða. Þannig að jú, ég er
mjög óánægður með mig. Konan mín
borðar kjöt, en hún vill líka hætta. Við
tölum reglulega um að hætta bæði.
Það er mjög oft kjúklingur í matinn.
En mér finnst eiginlega frekar
augljóst að maður eigi ekki að borða
dýr. Ég skrifaði einu sinni ritgerð í
heimspeki um það hvernig maður
eigi að hjálpa fólki í fátækari löndum.
Kennaranum fannst vanta kaflann
sem útskýrði af hverju maður ætti að
hjálpa þessu fólki. Ég gat eiginlega
ekki skrifað þann kafla, af því að mér
fannst það svo augljóst. Ég get ómögu-
lega talað um af hverju maður á ekki
að borða dýr, það er bara algjörlega
augljóst. Af því að dýr eru lifandi, þau
finna til, og þau hugsa. Þau hafa rétt á
sínu eigin lífi.
Ég myndi vilja vera vegan. Dýra-
afurðir eru ekki mikið skárri heldur
en dýrakjöt. Þær verða til við ógeðs-
legar aðstæður. Mér finnst ekkert
ólíklegt að það verði vakning einhvern
tíma. Fólk er yfirleitt ansi lengi að
komast að augljósum sannindum.
Fyrir hundrað árum gátu konur ekki
kosið. Fyrir fimmtíu árum var stórum
hlutum Bandaríkjanna skipt í litaða og
hvíta. Fyrir tíu árum máttu hommar
á Íslandi ekki gifta sig. Ég held að
fæstum Íslendingum finnist eitthvað
eðlilegt við það hvernig ástandið var
í þessum málaflokkum fyrir mjög
stuttu, þannig að það getur alveg gerst
að fólk hætti almennt að borða kjöt á
frekar skömmum tíma, þótt ég sé ekki
endilega að spá því.“
„Á Slow Food-mataræðinu er ýtt undir
það sem heitir matur úr héraði. Það
er matur sem verður til í nágrenninu.
Það helst í hendur við árstíðabundið
mataræði. Maður borðar til dæmis ekki
jarðarber allt árið um kring. Þú neytir
þeirra á meðan þau er fersk, í sínu um-
hverfi. Um leið og þú kaupir jarðarber
utan árstíðar frá Suður-Ameríku þá er
kolefnisfótspor þitt orðið stórt út af
flutningunum. Allt fyrir eitt lítið box af
jarðarberjum.
Ég sniðgeng eins og ég get tilbúna
rétti. Líka svínakjöt, nema af dýrum
sem ég veit að hafa verið alin upp eftir
vistvænum leiðum. Ég get ekki borðað
kjöt úr verksmiðjubúum. Sama gildir um
kjúkling. Í verksmiðjubúum er eingöngu
litið á dýr sem matarbúr en ekki sem
lifandi verur. Fæðið sem dýrin fá er
óeðlilegt miðað við eðli þeirra, þar af
leiðandi tek ég ekki þátt í þessu.
Slow Food er ekki neitt ofstæki. Í stað
þess að taka neikvæðu leiðina og segja
„þetta er bannað“, þá er frekar verið að
ýta undir það sem vel er gert. Ég kaupi
svínakjötið af Arnheiði á Bjarteyjarsandi,
af því að ég veit hvernig hún fer með
dýrin. Svo vel ég lífrænt vegna þess að
vottun á matvælum úr lífrænni ræktun,
hvort sem það eru dýr eru plöntur, veitir
staðfestingu á því að siðfræðin á bak við
það er í lagi. Það er til dæmis ekki verið
að blanda erfðabreyttum matvælum út
í. Það er aðallega fyrir umhverfið sem
ég sniðgeng matvæli sem innihalda
erfðabreyttar plöntur.
Ég hitti vin minn um daginn sem var að koma frá Argentínu. Hann sagði mér að
í Argentínu, sem var þekkt fyrir mikla nautarækt, sé nú orðið erfitt að fá gott nauta-
kjöt. Búið er að leggja allt svæðið undir ræktun á erfðabreyttu soja fyrir dýrafóður
sem er sent til Evrópu. Þetta kemur niður á fólki sem býr þarna. Ég vil ekki taka þátt í
svona. Í dag er þetta nær eingöngu til að framleiða nægt fóður fyrir dýrin sem menn
borða þrisvar á dag til þess eins að verða of feitir, sem getur svo kostað líf fólks. Þess
í stað ættum við að hafa skynsemina að leiðarljósi frá upphafi, en við hugsum aldrei
svona langt. Kjötið er bara innpakkað frá súpermarkaði.“
Það er aðallega fyrir
umhverfið sem ég sniðgeng
matvæli sem innihalda
erfðabreyttar plöntur.
Haraldur Ingi Þorleifsson vefh önnuður
Ekkert kjöt nema kjúklingur
Stefán Ingi Stefánsson, formaður Unicef á Íslandi
Fólk á að borða það sem það vill
„Ég borða ekki kjöt og ekki fisk.
Það kemur til út af hugleiðslu sem
ég byrjaði í þegar ég var átján ára.
Mataræðið sem ég er á gengur út á
að borða hluti sem hafa mild áhrif
á mann. Ef maður ímyndar sér að
maður verði eins og ljón af því að
borða hrátt kjöt þá verður maður eins
og lamb af því að borða gras. Þetta
er ekki endilega spurning um hvað er
skaðlegt, heldur hvað styður það sem
þú ætlar að gera. Fólk borðar ákveðna
hluti til að ná ákveðnum markmiðum,
eins og íþróttamenn gera. Það eru
átján ár síðan ég hætti að borða kjöt
og fisk. Þá var ég átján ára. Þetta var
árið 1995. Það var minna um að fólk
væri í hugleiðslu eða grænmetisfæði
þá, en margir eru búnir að vera að
þessu miklu lengur en ég. Við erum í
hugleiðsluhóp sem heitir Sri Chinmoy-
miðstöðin. Þetta eru ekki eiginleg
trúarbrögð heldur andleg iðkun sem á
sterkar rætur á Indlandi.
Ég borða ost og mjólk og egg.
Aðeins í tengslum við þetta hef ég
farið að velta fyrir sér hvaðan hlutirnir
koma. Það er áhugavert að hugsa um
hvað er í unna matnum. Ég hef hins
vegar ekki hætt að borða hlaupbangsa
eða vítamíntöflur. Dýravernd var ekki
ástæðan fyrir því að ég fór af stað.
Það eru jákvæðari umhverfisáhrif af
því að vera grænmetisæta. Það þarf
minna land til þess að rækta ofan í
mig heldur en ofan í kjötætu. Þetta
eru samt ekki ástæðurnar fyrir því að
ég fór út í þetta. Þetta eru bónus-
ástæður.
Það hefur alltaf heillað mig
svolítið að velta fyrir mér að andlegar
leiðir og trúarbrögð hafa alltaf búið
til ákveðnar leiðir þar sem fólk reynir
að lifa eftir ákveðnum lífsstíl. Það
eru sosum mjög margar birtingar-
myndir af því hvernig mataræði getur
haft áhrif á andlega leit. Í sumum
afbrigðum af hindúisma reynir fólk
til dæmis að sleppa því að borða
ákveðnar tegundir grænmetis sem
eru taldar örvandi, til dæmis lauk og
hvítlauk. Mér finnst bara að fólk eigi
að borða það sem það vill. Það er
skemmtilegt að búa í fjölbreytilegu
samfélagi, og það er einhver fegurð í
því að hver borði eftir sínu höfði.“
Ef maður ímyndar sér að
maður verði eins og ljón af
því að borða hrátt kjöt þá
verður maður eins og lamb af
því að borða gras.
Dominique Plédel Jónsson, eigandi Vínskólans
Slow Food er ekki ofstæki
Guðrún Mobus Bernharðs
Barilla fór í ruslið
„Ég var fremur hissa þegar for-
stöðumaður stórfyrirtækis tók sig
til og málaði skrattann á vegginn
hjá mér. Það var forstjóri Barilla-
pastafyrirtækisins. Mér líkaði það
ekki þegar hann lýsti því yfir að
hann myndi aldrei sýna samkyn-
hneigða í auglýsingum sínum, og
að fyrirtækið aðhylltist hefðbundin
fjölskyldugildi.
Hann tók það fram að ef sam-
kynhneigðum líkaði það ekki gætu
þeir borðað pasta frá öðrum. Allt
pastað frá Barilla fékk að fara í
ruslið heima hjá mér eftir þessi
ummæli. Ég tók svo mynd af
pastanu í ruslakörfunni og setti á
netið til að sýna fram á það að ég
hafði ekki miklar mætur á þessari
yfirlýsingu.
Ég er svo oft búin að heyra
þessu tuggu um „fjölskyldugildi“,
eins og okkur sem erum ekki gagn-
kynhneigð hafi verið geislað inn
í „alvöru fjölskyldu“ eða eitthvað
álíka súrt. Vænst þótti mér um
þegar önnur fyrirtæki sem fram-
leiddu pasta gerðu auglýsingar til
að sýna samstöðu með samkyn-
hneigðum. Mest er ég fegin að
þarna fékk ég að sjá hverja ég á
ekki að styðja með því að kaupa
varning frá þeim. Enda er Barilla
ekki á innkaupalistanum hjá mér.“
■ Alicia Silverstone og Ellen De-
Generes eru grænmetisætur.
■ Victoria Beckham er á basísku
mataræði.
■ Sting, David Bowie og Demi
Moore eru á hráfæði.
Heimsfrægir gikkir
Save the Children á Íslandi