Skessuhorn - 14.07.2010, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚLÍ
Um miðja næst síð­
ustu öld bjó á Glett­
inga nesi í Borg ar­
firði eystra mað ur
sem Ben óný hét og var Guð laugs­
son. Hann var al inn upp á sveit en
var tal inn greind ur mað ur og at­
hug ull en sér vit ur nokk uð. Byggði
með al ann ars vind myllu og smíð­
aði sér róðr ar karl á bát sinn og vafa­
laust fleira. Brand þrúð ur hét dótt­
ir Ben ón ýs en Magn ús son ur hans
og bjó hann eft ir föð ur sinn á Glett­
inga nesi. Eft ir Brand þrúði munu
vera eft ir far andi tvær vís ur en önn­
ur þeirra kom í síð asta þætti eitt­
hvað lít ils hátt ar öðru vísi:
Koma fló ann kaf andi
sem krít að líta er flýt ur,
hrakn ing sjóa haf andi
hvít ar, nýt ar spýt ur.
Hoppa ber um básn um á,
brjót ast hljóta í grjóti.
Magn ús fer og fet ar þá
fóta skjót ur móti.
Bend ir þetta til að Magn úsi hafi
þótt viss ara að bjarga trjám und­
an reka áður en þau hnjösk uð ust í
brim inu á Glett inga nesi. En svo við
snú um okk ur að öðru. Veit nokk­
ur hver yrk ir svo? Mig minn ir að
þessi vísa sé höf und ar laus í Skruddu
Ragn ars Ás geirs son ar en vel get ur
ver ið að ein hver viti um höf und inn
fyr ir því:
Eitt sinn þeytt ust út um nótt
átta kett ir hratt og létt,
tutt ugu rott ur títt og ótt
tættu og reyttu á sléttri stétt.
Á líka rím þraut er sögð eft ir séra
Jón Guð munds son er síð ast var
prest ur á Hjalta stað:
Kepp inn Lepp ur kropp ar hupp,
krapp ur vappi stapp ar.
Hepp inn seppi hopp ar upp,
happi í lapp ir klapp ar.
Svo væri líka gam an ef ein hver
vissi hver yrk ir þetta:
Ást í mein um brenn ur best.
Bjart ar von ir svíkja mest.
Ást in sanna um ber flest.
Eng in rós án þyrna sést.
Lengi var þóttu góð ar kaupa­
kon ur eitt mesta hnoss sem ein um
bónda gat hlotn ast og um góð bónda
nokkurn sem réði sér eina slíka kvað
Eyjólf ur í Hvammi:
Kom að aust an kven mað ur,
kvikn aði bros á vanga.
Lengi er Þor steinn láns sam ur. ­
­ Leigð ist hon um Manga.
Björn St. Guð munds son frá
Reyni keldu sá konu á heilsu bót­
ar göngu að morgni dags og kom
þá fljótt í ljós hvað hesta menn líta
hlut ina jafn an frá að eins öðru sjón­
ar horni:
Þokka feng in það ég tel,
þeyr inn lék um hár ið.
Mér sýn ist hún vök ur vel
vera í morg unsár ið.
Þó marg ir séu snill ing ar stök­
unn ar og erfitt að gera upp á milli
held ég að þeir Rós berg Snæ dal og
Bjarni frá Gröf hljóti alltaf að lenda
of ar lega á blaði. Á sjö tugs af mæli
Bjarna fékk hann þessa kveðju frá
Rós berg:
Létt ar stök ur láttu hvína,
langt í burtu elli fældu.
Aldrei bastu bagga þína
bönd um þeim sem aðr ir mældu.
Ekki veit ég hvort eft ir far andi vísa
Bjarna er svar við þess ari en trú lega
er hún ort á seinni árum hans:
Á okk ar landi all ir menn
eru síst til þrifa.
Af skömm um mín um eitt hvað enn
ætla ég samt að lifa.
Lengi vel þótti það hið versta
mál að fólk byggi sam an ó gift enda
misstu prest ar þá af púss un ar toll in­
um sem var nátt úr lega kjara skerð­
ing og þyk ir ekki gott enn í dag.
Vænt an lega hef ur það ver ið fyr­
ir miðja næst síð ustu öld að rætt var
um sam bönd fólks og þar til heyr­
andi kirkju lega bless un sem Run ólf­
ur Sig urðs son á Skag nesi í Mýr dal
rök studdi sitt mál með þess ari vísu:
Adam hafði eng an prest
utan sjálfa nátt úr una
Evu þeg ar fékk sér fest,
frjáls að njóta sinna muna.
Lár us Lár us son hét mað ur og var
dótt ur son ur Bólu Hjálm ars. Seinni
ár sín að minnsta kosti var hann í
Skaga firði og var tölu vert hafð ur í
sendi ferð um enda var hann fljót ur
í för um og hlaut af því við ur nefn­
ið ,,flug póst ur.“ Fengu menn hon­
um stunda seð il þar sem færð ar voru
inn upp lýs ing ar um ferða lög hans
og tíma setn ing ar svo hann gæti
sann að ferða hraða sinn. Auk þess
ýmis kveð skap ur. Sjálf ur fékkst Lár­
us nokk uð við að yrkja eins og gert
hafði afi hans en minna skeytti hann
um brag regl ur. Um eina mat móð ur
sína kvað hann:
Starf söm þyk ist Vig dís vera,
von er þó að hún sé ljót.
Alla myrð ir hún í hungri.
Myl ur bæði torf og grjót.

Eitt og ann að starf aði Lár us milli
sendi ferða og eitt sinn er hann ók
skarni á hóla svo sem góð ir bænd­
ur og vask ir vinnu menn hafa gert
frá alda öðli kvað Agn ar Bald vins­
son í Litla dal:
Burtu ýtir ólund manns
oft með nýt um svör um.
Ekki er lít il í þrótt hans
­ ekur skíta bör um.

Við ur álma syng ur sæll,
sjald an tálm ar mæði.
Bólu Hjálm ars er af ætt
­ yrk ir sálma og kvæði.
Í sjáv ar þorpi sunn an lands bjuggu
á fyrri hluta síð ustu ald ar hjón ein
sam an í litlu húsi. Voru þau hæg­
læt is­ og geð spekt ar mann eskj ur
og gjarn an raulaði hús freyja fyr­
ir munni sér hend ing ar úr ,,Þar
eru blessuð börn in frönsk“ og
,, Heims um ból“ og þá jafnt þó há­
sum ar væri. Nú bar svo við að til
þeirra kom gam all kunn ingi seint
um kvöld. Var hann alldrukk inn og
villt ist upp í rúm hús freyju. Varð
af því mis skiln ing ur og stíma brak
nokk uð og þóttu tíð indi í þorp inu.
Jó hann es frá Skjögra stöð um var bú­
sett ur þar í ná grenni um það leyti
og orti í orða stað hús freyju:
,,Þar eru blessuð börn in frönsk,“
hér braust inn fyllisvín.
,,Og yf ir völd in illa dönsk,“
hann uppí fór til mín.
Og þarna bylt ist þetta fól
­ og þar fór rúm gafl inn!
Smellt´onum Högni ­ ,, Heims um
ból“­
á hrygg inn vin ur minn.
Skammt aust an við Gatna brún­
ir í Reyn is hverfi í Mýr dal var býl­
ið Rof sem mun hafa far ið í eyði um
næst síð ustu alda mót. Síð asti bóndi
þar hét Yngvi en kona hans Elín
og komust þau þokka lega af. Yngvi
þótti nokk uð ein kenni leg ur í tali og
eitt sinn er kona hans veikt ist þurfti
hann að vitja lækn is til Vík ur. Var
hon um mik ið niðri fyr ir er hann
hitti lækn inn og sagt að sum ar setn­
ing arn ar hefðu orð ið eitt hvað ein­
kenni leg ar í það sinn ið. Einn Mýr­
dæl ing ur inn batt ræðu hans sam an
svohljóð andi:
Kom ið þér sæl ir séra lækn ir góð ur!
Sjá ið þér til, nú er Yngvi gamli
hljóð ur.
Á Rofa bæn um er aura nóg ur sjóð­
ur,
en Elín skelf ur líkt og vis inn skrjóð­
ur.
Það hef ur lengi vilj að loða við
þá sem eiga eitt hvað af pen ing um
að þeir eyða þeim ekki í ein hverja
bölv aða vit leysu enda verða menn
ekki rík ir af mikl um tekj um held­
ur af lít illi eyðslu. Á Aust ur landi var
bóndi nokk ur sem var tal inn all vel
stæð ur á þeirra tíma mæli kvarða en
ekki þótti höfð ings skap ur hans vera
í réttu hlut falli þar við. Sig finn ur
Mika els son orti:
Leið og stirð er lund in hans,
lít ið gildi sann leik ans.
Lít il mennsk an leik ur dans
í lúsa kolli ó þokk ans.
Bóndi heyrði vís una og spurði
Sig finn hvort þessi kveðling ur væri
um sig. Sig finn ur svar aði; ,,Ef þér
finnst hann passa máttu eiga hann.“
Lát um það verða loka orð in að
sinni en kæra þökk fyr ir lest ur inn.
Dag bjart ur Dag bjarts son,
Hrís um, 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Smellt´onum Högni - ,, Heims um ból“- á hrygg inn vin ur minn!
Nú er unn ið að því að gera upp
gamla ís hús ið sem nefn ist Hvíta
hús ið í Krossa vík við Hell issand. Á
Sand ara­ og Rifs ara gleði sl. föstu­
dags kvöld opn aði Stein gerð ur Jó­
hanns dótt ir í Ár túni ljós mynda sýn­
ingu í hús inu. Þar sýn ir hún ljós­
mynd ir sem tekn ar eru í fjöru borð­
inu í Krossa vík og prent að ar á plexí­
gler. Stein gerð ur hélt ljós mynd sýn­
ingu í hús inu á Sand ara gleði fyr ir
tveim ur árum og varð það hvat inn
að því að hún fal að ist eft ir að kaupa
hús ið af Snæ fells bæ og hefja end ur­
bygg ingu þess. Hvíta hús ið er það
eina sem eft ir er
af minj um sem
tengj ast gömlu
höfn inni í Kross­
vík sem áður var
að al höfn Hell­
issands búa áður
en hafn ar gerð
hófst í Rifi.
Sýn ing Stein­
gerð ar er opin
klukk an 14:00 til 17:00 til 25. júlí
nk. Heima síða Hvíta húss ins er:
http://minsyn.is
mm
Sýn ing á verk um Helgu Sig urð­
ar dótt ur lista konu var opn uð sl.
laug ar dag í nýju kaffi húsi í safn að­
ar heim il inu Skemm unni á Hvann­
eyri. Skemm an er í elsta húsi á
Hvann eyri reistu 1896. Sýnd eru
val in verk úr smiðju Helgu og nefn­
ist sýn ing in List sál ar inn ar. Þema
henn ar er innri vídd ir nátt úru og
manns og eru verk in unn in með
pastel á velour. Flest verk in á sýn­
ing unni verða til sölu og eins verða
eft ir prent an ir úr álfa­ og ljós ber a­
ser í um Helgu fá an leg ar. „List Helgu
lýt ur að innri upp lif un manns ins,
skynj un and ar taks ins og teng ingu
hans við kjarn ann sinn, sál ina, æðra
Sjálf ið og ein ing ar vit und ina,“ seg­
ir í til kynn ingu. Helga hef ur hald ið
fjöl marg­
ar einka­
sýn ing ar
og tek ið
þátt í fjöl­
breytt um
sam sýn­
i n g u m .
Á sum ar­
só l s töð­
um opn­
aði hún
vef síð una
www.artofthesoul.is þar sem hægt
er að skoða verk frá 1986 til dags­
ins í dag. Sýn ing in List sál ar inn ar
á Hvann eyri verð ur opin fram eft ir
sumri og eru all ir vel komn ir.
mm
Um miðj an síð asta mán uð opn­
aði nýtt gisti heim ili á Stein dórs­
stöð um í Reyk holts dal. Það eru
hjón in Guð finna Guðna dótt ir og
Þór ar inn Skúla son sem búa á Stein­
dórs stöð um með um 30 kýr, ann­
að eins af geld neyt um, 60 kind ur og
10 hross. Jörð in er með þeim land­
stærri í hér að inu, um 2900 hekt ar­
ar og auk þess um 1500 ha sem eru
hálft af rétt ar land Búr fells. Und an­
far ið ár hafa þau unn ið við að gera
upp gamla í búð ar hús ið á bæn um en
það er að stofni til frá 1936, var þá
byggt eft ir að torf bær brann síðla
mik ils þurrka sum ars. Jörð in hef ur
ver ið í eigu sömu fjöl skyldu síð an
1828 en hús ið byggði Ein ar Páls­
son stór bóndi og móð ur bróð ir hús­
freyju á sinni tíð og byggði hann
auk þess tví veg is við hús ið. Þetta
er reisu legt tví lyft hús sem stend ur
efst á bæj ar hóln um og er út sýni því
gott til allra átta.
„Það má segja að við höf um gert
hús ið upp að öllu leyti að inn an
og byggð um auk þess stór an pall
við það með heit um potti. Inni
eru síð an sjö her bergi og rúm fyr­
ir 11 gesti. Við opn uð um 15. júní
sl. Þetta fór ró lega af stað í fyrstu
en er nú að aukast dag frá degi. Við
bjóð um upp á bú in rúm og morg un­
mat en fólk get ur einnig val ið að
kaupa svefn pokag ist ingu og að gang
að eld húsi. Enn þá eru það í meiri­
hluta út lend ing ar sem hafa kom­
ið,“ seg ir Guð finna. Hún seg ir að
gisti heim il ið verði opið allt árið og
hún sjái sjálf um alla vinnu enn sem
kom ið er. „ Þetta er nú mest hobby
hjá mér sam hliða bú skapn um hjá
okk ur. Auð vit að von um við samt að
fjár fest ing in í við gerð á hús inu og
öll um breyt ing um muni skila sér
til baka,“ seg ir Guð finna Guðna­
dótt ir.
Gisti heim il ið er að ili að Ferða­
þjón ustu bænda. Hægt er að sjá ít­
ar legri upp lýs ing ar á heima síð unni
www.steindorsstadir.is
mm
Stein gerð ur Jó­
hanns dótt ir.
Ljós mynda sýn ing í Hvíta
hús inu í Krossa vík
List sál ar inn ar í Skemm­
unni á Hvann eyri
Gisti heim il ið Stein dórs stöð um.
Gisti heim ili opn að á Stein dórs stöð um
Guð finna Guðna dótt ir í vel búnu eld hús inu í gamla hús inu á Stein dórs stöð um.