Skessuhorn - 13.04.2011, Blaðsíða 15

15MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL
Yfir 400
0 noten
dur
á Ísland
i síðan
1999
Sími 856 3451 • www.vilji.is
Stuðnin
gs
stöngin
Stuðningsstöngin er hjálpar- og öryggistæki sem auðveldar fólki að vera virkt og athafnasamt við daglegt líf án þess
að þurfa að reiða sig á aðra. Margir Iðjuþjálfara, sjúkraþjálfarar og læknar hafa mælt með stuðningsstöngunum fyrir sína skjólstæðinga.
• Auðveld í uppsetningu.
• Engar skrúfur eða boltar.
• Tjakkast milli lofts og gólfs.
• Hægt að nota við hallandi loft,
timbur/gifsloft og mikla lofthæð.
Stuðningsstangirnar hafa fengið verðlaun fyrir notagildi, öryggi og hönnun á alþjóðlegum hjálpartækjasýningum í USA.
• Margir aukahlutir í boði.
• Falleg og nútímanleg hönnun.
• Passar allstaðar og tekur lítið pláss.
• Viðurkennd af Sjúkratryggingum
Íslands, hjálpartækjamiðstöð.
vilji.is
...léttir þér lífið
Bifreiðaverkstæði
Dekkja- og smurþjónusta
Verslun með varahluti og
landbúnaðarvörur
Vöruflutningar • Dráttarbíll
Vesturbraut 20 • Búðardal • 434 1611 • www.km.is
ur ætl aði sér tíu daga til að vinna
stað hátta lýs ing una, en reynd­
in varð sú að fjór ir mán uð ir fóru í
vinnslu texta, ljós mynd un og korta­
gerð. Hann seg ir þetta að eins eitt
dæmi af mörg um um hversu erfitt
sé að á ætla fyr ir fram ein staka þætti
í svona rit verki.
Gunn laugi til halds og trausts við
ör nefna kort in var ráð inn Hans H.
Han sen, einn fær asti korta gerð ar­
mað ur lands ins. Gunn laug ur seg­
ir að sam vinn an við Hans hafi ver­
ið ein stak lega á nægju leg. „Að stoð
stað kunn ugra gerði mér kleift að
stað setja hvert kenni leiti og færa
á mynd kort (loft mynd ir) í sam­
vinnu við Hans. Sér þekk ing hans
og ná kvæmni kom mér ekki síð ur
að góðu haldi við frá gang á fjölda
ann arra korta og skýr ing ar mynda,“
seg ir Gunn laug ur. Með al ann arra
korta af sögu svið inu megi nefna
upp drætti af byggð inni á mis mun­
andi tím um, svo sem í Skipa skaga
um miðja 16. öld, 1650 og 1706,
þar sem leit ast er við að gera sér í
hug ar lund á sýnd byggð ar inn ar út
frá til tæk um heim ild um.
Glopp ur í
at vinnu sög unni
Hall grím ur í Guð rún ar koti
kvart aði und an því að hafa úr litlu
að moða þeg ar hann rit aði fyr ir lest­
ur inn sem áður er vitn að til. Gunn­
laug ur hef ur svip aða sögu að segja,
því að fram an af öld um sé við afar
fá tæk leg ar heim ild ir að styðj ast, svo
sem varð andi at vinnu­ og bú skap­
ar hætti. Sá heim ilda skort ur eigi
raun ar við um allt land ið á mið öld­
um og í þeim efn um sé mörg um
spurn ing um ó svar að.
„Eitt af því sem ég lagði mig sér­
stak lega eft ir við rit un sög unn ar var
að reyna að ná átt um í vægi sjó sókn­
ar og fisk verk un ar í lífi fólks á fyrstu
öld um, bæði til að versla með á inn­
an lands mark aði og til út flutn ings.
Ég hef grun um, er þess reynd ar
full viss, að sjáv ar út veg ur inn gegndi
miklu þýð ing ar meira hlut verki í
hag kerfi lands manna á mið öld um
en menn hafa al mennt talið hing að
til, þ.e. allt frá land náms tíð. Skipu­
leg ar forn leifa rann sókn ir, sem
gerð ar hafa ver ið á Vest fjörð um og
víð ar um land á síð ustu árum, stað­
festa raun ar mikla fiskneyslu lands­
manna, þar sem verk uð skreið og
ann að fisk meti var flutt í stór um
stíl frá sjáv ar byggð um til af skektra
heið ar býla.“
Gunn laug ur seg ir að bolla legg­
ing ar um þetta efni hafi orð ið sér
sér stak ur hvati til að graf ast fyr ir
um þró un eign ar halds á ein stök um
jörð um í hreppn um, þ.e. hvern ig
auð ug ar höfð ingja ætt ir, kirkj ur og
Skál holts stóll náðu tang ar haldi á
út vegs að stöðu á Akra nesi snemma á
öld um. „Skipa skagi var ein af þess­
um verð mætu jörð um, þar sem ekki
er efa mál að mjög snemma mynd­
að ist öfl ug ver stöð og þyrp ing smá­
býla.“ Gunn laug ur tel ur að svo­
nefnd ir Garða höfð ingj ar hafi átt
Skag ann fram á of an verða 15. öld
og að ver stöð in hafi ver ið kjöl fest an
í veldi þeirra. „Aðr ir slík ir byggða­
kjarn ar eða sæ býla hverfi mynd uð­
ust við stór býl in Innra­Hólm, Hey­
nes, Ytra­Hólm og jafn vel Innsta­
Vog, enda voru þau öll kirkju stað­
ir á samt Görð um.“
„Sterk ítök Skál holts stóls á Akra­
nesi og um svif Hey nes um boðs eru
eink ar á huga verð í þessu sam hengi,“
seg ir Gunn laug ur. „ Gleggstu heim­
ild irn ar um að komu bisk ups stóls ins
eru bréfa bæk ur Brynj ólfs bisk ups
Sveins son ar frá 1652­1674. Þær
gefa ein stæða mynd af út vegi bisk­
ups á Akra nesi, þótt ég telji að um­
svif hans hafi ver ið snöggt um minni
en ýms ir hafa áður talið. Á hinn
bóg inn er á stæðu laust að ætla ann­
að en að eldri bisk upar, svo sem sá
harð drægi fjár afla mað ur Ög mund­
ur Páls son, hafi ekki síð ur nýtt sér
út vegs að stöð una á Akra nesi, bæði
á eig in jörð um og stóls ins. Gall inn
er hins veg ar sá að bréfa bæk ur hans
og önn ur skjal leg gögn eru löngu
glöt uð.“
Írska teng ing in
við Akra nes
Í rann sókn um sín um hef ur Gunn­
laug ur m.a. leit ast við að kanna
upp runa Bresa sona og teng ingu
land náms á Akra nesi við nor rænu
ný lend urn ar á Ír landi og skosku
eyj un um á 8. og 9. öld. „Í þessu
sam hengi finnst mér teng ing in við
Suð ur eyj ar af skap lega for vitni leg,
bæði vegna Akra ness og ná lægra
byggða beggja vegna Hval fjarð ar.
Skýrt dæmi er hin nána sam vör un
ör nefna á eyj unni Lew is, eða Ljóð­
hús um, við ör nefni á svæð inu frá
Mos fells sveit að Hafn ar fjalli. Ljóð­
hús er stærst hinna fjöl mörgu eyja í
klas an um vest ur af Skotlandi, en á
af mörk uðu svæði við höf uð stað inn
Stjórn ar vog (Storn oway) raða sér
á þekk ör nefni og gef ur að líta hér
við Faxa flóa. Af þess ari sam svör un
og ýmsu öðru finnst mér að megi
draga þá á lykt un að frum byggjarn ir
hér um slóð ir hafi kom ið frá þessu
nor ræna­gel íska menn ing ar svæði
og flutt með sér ör nefni af heima­
slóð líkt og þeir Ís lend ing ar gerðu
sem flutt ust til Vest ur heims und ir
lok 19. ald ar.“
Í við tali sem þessu verð ur að­
eins tæpt á ör litlu broti af því gíf­
ur lega mikla efni, sem Gunn laug ur
hef ur dreg ið sam an á rúm lega 1100
blað síð ur í firna stóru broti og brátt
mun birt ast les end um í tveim ur
bind um af Sögu Akra ness. Full yrða
má að mörg um mun þykja mik ill
feng ur af þeim fróð leik og von andi
að skammt verði að bíða út gáfu á
seinni bind un um báð um.
þá
Laxá
Gröf Laxá
Kjós
Esja
Leirá
Melar
Melar
BakkiKross
Tunga
Garðar
Sandvík
Esjuberg
Kirkjuból
Leirvogur
ÞaravellirYtri-Hólmur
Skeggjastaðir
Akranes
Breiðavik
Galtarvík
Innri-Hólmur
Tyrfingsstaðir
Vík
Leirárvogar
Bakki
Vogar
Sandvík
Kví
1:400000
Laxá
Laxá
Bakki
Tunga
Hólmur
Leira
Kvíar
Kjós
Kross
AkurnesSandvík
Grafir
Breiðvík
Leirvogur
Galtsund
Esjufjall
Lax(ár)dalur
Melbólstaðr
Torfastaðir
Þaravogur ?
Garðabólstaður
Krossabólstaður
Kirkjubólstaður
Skeggárstaðir ?
Stjórnarvogur
B.6.1 Uppruni Bresasona
Ljóðhús á Suðureyjum
0 10 km
Handrit 21. júlí 2008
0 10 km
Akranes - Kjalarnes
Tvö kort í bók inni sem sýna fram á hversu lík ar nafn gift ir eru á Akra nesi og ná grenni og í Ljóð hús um, eyj unni Lew is á Suð ur­
eyj um við Skotland.
Fermingarúr
Framtíðargjöf
Úrval af
stálkrossum og
armböndum fyrir
dömur og herra