Skessuhorn - 13.04.2011, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL
Þótt hún hefði ver ið með ann­
an fót inn í sveit fyr ir aust an fjall
fannst henni myrkrið mik ið þeg ar
hún kom í Borg ar fjörð inn í fyrsta
sinn rétt eft ir 1960. Það var samt
kom ið raf magn á suma bæi en skýr­
ing una var kannski að finna í því
að á vetr um hafði við mæl andi okk­
ar búið í Reykja vík og þar var auð­
vit að meira upp lýst en gerð ist til
sveita. „Það var allt systr un um á
Úlfs stöð um að kenna að ég kom og
í lengd ist í Borg ar firði,“ seg ir Ingi­
björg Jóns dótt ir, bet ur þekkt sem
Imba á Rauðs gili, og hlær um leið
þess um sér staka hlátri sem flest­
ir Borg firð ing ar þekkja. „Þær plöt­
uðu mig hing að upp eft ir því það
vant aði kaupa konu að Rauðs gili.
Síð an varð ekki aft ur snú ið og þótt
ég verði aldrei tal in Borg firð ing ur
verð ég samt aldrei neitt ann að en
Imba á Rauðs gili. Og veistu! Mér
þyk ir bara vænt um það.“
Föð ur miss ir og bú ferla­
flutn ing ar
Imba er fædd og upp al in í Bisk­
ups tung um vor ið 1940, hrein rækt­
uð úr Hauka daln um, eins og hún
seg ir sjálf. Fað ir henn ar var í lög­
regl unni en fékk síð an þá hug mynd
að fara að rækta æti sveppi og keypti
því smá land skika fyr ir aust an und­
ir svepp a rækt un. „Upp sker an varð
aldrei nema ein því hann dó bless­
að ur áður en meira varð af rækt un.
Ég sé svo sem ekki fyr ir mér að Ís­
lend ing ar hafi vilj að éta gorkúl ur í
stór um stíl þarna árið 1943,“ seg­
ir Imba hlæj andi og held ur á fram,
„en öll þessi upp skera fór á Hót­
el Borg og svo urð um við að flytja.
Mamma var nú orð in ein með þrjú
börn og tók á það ráð að flytja með
okk ur til Reykja vík ur. Til að byrja
með bjugg um við ná lægt brögg um
sem girt var í kring um. Og veistu,
þessi girð ing varð til þess að við
syst ur vor um flengd ar al veg rosa­
lega, þannig að við mun um það
enn. Það var nefni lega svo freist­
andi að hanga þarna og sníkja sér
tyggjó hjá her mönn un um og við
vor um napp að ar í land helgi,“ og nú
hlær Imba dátt. „En þetta kom auð­
vit að af gefnu til efni. Við höfð um
leg ið nokkru fyrr, veik ar í misl ing­
um. Þeg ar okk ur fór að batna höfð­
um við ekk ert betra að gera en að
hanga úti í glugga, því við mátt um
ekki fara út al veg strax. Á hverj um
degi gekk sami her mað ur inn fram
hjá glugg an um og henti þá gjarn an
til okk ar epli eða app el sínu, stund­
um hvoru tveggja. Þú get ur nú rétt
í mynd að þér hvort ekki hafi ver ið
jafnt skipt, upp á milli metra enda
ekki oft sem ís lensk ir krakk ar fengju
svona góð gæti á þess um tíma.“
Pils, bux ur og sveit in
á sumr in
Eins og oft hef ur ver ið hjá þeim
sem minna máttu sín flutti fjöl­
skyld an nokk uð oft inn an Reykja­
vík ur. Að stæð ur voru mis mun andi,
eins og geng ur. „Á ein um stað var
það t.d. svo að það var vatn í í búð­
inni okk ar en ekk ert nið ur fall. Við
pissuð um ekk ert í fötu, ef þú held ur
það, held ur fór um upp á loft í í búð­
ina þar þeg ar við þurft um að gera
svo leið is hluti. Þar voru til tæk ar
græjur. Frú in í hús inu á móti tók
okk ur síð an og bað aði, lík lega þeg­
ar henni fannst við orð in þess leg að
það þyrfti. Það var margt öðru vísi í
Reykja vík þá. Sem dæmi átt um við
stelp urn ar alltaf að vera í pils um,
ann að var ekki í boði. Hins veg­
ar var svo langt að labba í skól ann
úr sum um hverf um og það var al­
veg djöf ul legt að vera að vaða skafla
í ein hverju pilsi með bert á milli,
þú get ur nú rétt í mynd að þér. Þá
varð að fá leyfi hjá skóla stjór an um
til að mega labba í bux um á milli
heim il is og skóla. Hugs aðu þér! En
það fékkst og eft ir það fóru marg ar
stelp ur að koma í bux um. Því lík ur
mun ur. En ég var aldrei í Reykja vík
á sumr in, bara á vet urna. Það skýr ir
á byggi lega hvað mér fannst svaka­
lega mik ið myrk ur hér þeg ar ég
kom í Borg ar fjörð inn fyrst. Það var
samt kom ið raf magn en við brigð­
in voru bara svo mik il. Ég var alltaf
í sveit á sumr in. Fór með al ann­
ars einu sinni vest ur í Ísa fjarð ar­
djúp. Það var nokk uð sér stakt. Þeg­
ar átti að fara að smala til rún ings
sagði karl inn á bæn um að ég yrði
að at huga að smala snjó skafl ana. Ég
hafði ekki hug mynd hvað hann átti
við þar til ég sá að í sköfl un um lágu
kind urn ar. Þetta var ó trú leg upp lif­
un. En ég hafði ekki löng un til að
vera þarna lengi. Of mik ill snjór
og svo hef ur mér aldrei ver ið vel
við sjó inn. Veit ekki af hverju, en
þannig er það.“
Upp skip un og hörku
kerl ing ar
Sagt hef ur ver ið að þeir sem vilji
vinna fái alltaf vinnu, Imba seg ir að
það séu göm ul sann indi og ný. „Ef
mig vant aði pen ing fór ég í upp­
skip un hjá Júpít er og Mars. Það var
al veg frá bært. Brjál að puð en svaka
góð ur pen ing ur upp úr því. Ég var
hins veg ar svo vel borg uð að það
var ekki hægt að borga mér út á
staðn um, það mátti eng inn sjá hvað
ég fékk, svo ég varð að fara upp á
skrif stofu og ná í kaup ið. En fyr ir
þessa pen inga gat ég djamm að allt
sum ar ið, það var ekki slæmt. Ég
var líka að eins í fisk vinnu þótt ég
hafi aldrei salt að síld. Kerl ing arn ar
voru svo harð ar sem unnu við það
að þær fóru ekki einu sinni á kló­
sett ið, held ur létu bara leka nið ur.
Merk in fyr ir hverja tunnu settu þær
síð an í stíg vél in og helltu úr þeim
á kvöld in, bæði merkj um og öðru.
Þar var ein kerl ing sem var al veg
svaka leg. Hún reykti mik ið en gaf
sér ekki tíma til að halda á sí gar ett­
unni held ur var með hana dinglandi
í munn in um all an dag inn. Enda var
kom in tó baks gul rönd frá munni,
með fram nef inu í átt að auga. Svo
söng hún klám vís ur all an dag inn
og aldrei sömu vís una. Held urðu
að sé? Þetta voru ó trú leg ar kerl­
ing ar sem gam an var að vera í sam­
skipt um við. Þótt þær væru harð ar
og sér stak ar var eng in þeirra vond
við mig. Nú mega krakk ar bara
ekk ert sjá og heyra. Alltaf ver ið að
passa þau. Ég held að það sé mik­
ill mis skiln ing ur. Krakk ar eiga að
sjá líf ið. Þeir hafa ekk ert slæmt af
því ef eng inn er vond ur við þá. Það
er hins veg ar það ljótasta sem mað­
ur sér.“
Nógu ætt stór
fyr ir ráða hag inn
Eins og fram hef ur kom ið kom
Imba sem kaupa kona að Rauðs gili
og kynnt ist þar Oddi Guð björns­
syni bónda og úr varð hjóna band
og þrjú börn. „Það var kannski ekki
brenn andi ást þar á bak við, frem ur
hag kvæmni sem réði því að við urð­
um hjón og svo var jörð in fal leg. Ég
kom í Borg ar fjörð inn eft ir á eggj an
vin kvenna minna, systr anna á Úlfs­
stöð um. Við höfð um oft skemmt
okk ur í Al þýðu hús skjall ar an um hér
áður fyrr og að fara í Borg ar fjörð
var svo sem alls ekk ert verra en
hvað ann að. Mér fannst hins veg ar
al veg rosa lega erfitt að kom ast inn
í þetta sam fé lag. Það var svo sem
ekki ver ið að fagna manni, þannig.
Jafn vel þótt ég hafi búið hér svona
lengi verð ég aldrei Borg firð ing ur
þótt börn in mín séu það. Þeg ar ég
flyt hing að voru tvær ætt ir helst ar,
Deild ar tungu ætt og Húsa fell sætt
og ætt ar dramb ið gíf ur legt. Þetta
gift ist síð an hvert öðru, tók helst
eng um öðr um og rifust svo eins og
hund ar og kett ir ef þannig bar til.
Þetta hef ur nú sem bet ur fer breyst
og blönd un in orð in tölu verð, með al
ann ars með fólki eins og mér,“ seg­
ir Imba og bros ir við. „Hins veg ar
man ég að Páll gamli á Stein dórs­
stöð um sagði að ég væri nógu ætt­
stór til að Odd ur mætti gift ast mér,
ætt uð úr Hauka daln um í báð ar ætt­
ir. Ég hefði get að lamið hel vít­
is karl inn,“ seg ir Imba með hlátra­
sköll um. „Ég kunni lít ið á svona
ætt ar dæmi, enda bara alin upp í
Reykja vík. Ég hef alltaf ver ið hress,
kom ið eins fram við alla og heils­
að öll um. Ver ið með spaugs yrði og
hleg ið dátt. Það var nú al deil is ekki
upp á pall borð ið hjá öll um skal ég
segja þér. Odd ur sagði gjarn an að
ég gapti fram an í hvern kjaft. En ég
lét mér það í léttu rúmi liggja. Mér
var al veg sama hver kom í heim­
sókn, tók öll um vel en það tíðk­
að ist ekki á öll um bæj um. Menn
gerðu sér manna mun hér. Það er
líka gam an að segja frá því þar sem
ég hef nú aldrei ver ið á hornösinni,
frem ur þrif leg alla tíð, að gár ung­
arn ir hentu það á lofti og sögðu
að nauð syn legt væri fyr ir Odd að
stækka hlað ið og svip að var uppi á
ten ingn um þeg ar ég ökkla brotn aði
árið 1963. Þá var gert grín að því að
ég stæði bara á öðr um fæti. Auð vit­
að stóð ég ekk ert á öðr um fæti, það
get ur hver heil vita mað ur séð.“
Rosa leg ar harð sperr ur
Borg firsk ir bænd ur þóttu fram­
sýn ir og bjuggu vel og stóðu jafn­
vel fram ar bænd um í öðr um lands­
hlut um hvað varð aði upp bygg ingu
og verk un á heyj um, alla vega seg­
ir Imba að svo hafi ver ið þeg ar hún
flutti á svæð ið. „Ég hafði nátt úru­
lega mik inn sam an burð frá Ár nes­
sýsl unni. Þar voru bænd ur enn að
setja upp í sát ur og hirða á gamla
mát ann með an borg firsk ir bænd ur
voru farn ir að setja upp í galta og
keyra heim. Það var mik ill mun ur.
Hér hafði einnig ver ið byggt mik ið
upp og bú skap ur stóð með mikl um
blóma. Nú finnst mér eins og mín­
ir menn hafi dreg ist aft ur úr öðr um
sveit um og finnst það mið ur. En ég
lifði svo sem við venju lega sveita­
vinnu og var held ég eng inn aum­
ingi og gat al veg tek ið til hend inni,
eins og sagt er. En þær rosa leg ustu
harð sperr ur sem ég hef nokkurn
tím ann feng ið komu eitt vor ið þeg­
ar á burð ar bíll kom í hlað ið. Odd ur
var ekki heima og það varð að koma
á burð in um á sinn stað. Mér fannst
það svo aum ingja legt að spyrja bíl­
stjór ann hvort ég mætti vera uppi á
bíln um og færa hon um pok ana svo
ég bara tók við og bar all an á burð­
inn sjálf. Fjög ur tonn, takk fyr ir,
hver poki fimm tíu kíló eins og þá
var. Og ein hverj ar hafa harð sperr­
urn ar ver ið því ég man þær enn. Ég
komst að því þá að vöðv ar leynd ust
víð ar en ég hélt.“
Hvað ert þú að
gera hér?
Flest ir ljóð elsk andi Ís lend ing­
ar kann ast við Jón Helga son sem
kenndi sig við Rauðs gil. Hann var
fjar skyld ur ætt ingi Odds og kom í
heim sókn, oft á hverju ári, en Jón
„Það verð ur að hafa ein hvern húmor í þessu“
Seg ir Ingi björg Jóns dótt ir - bet ur þekkt sem Imba á Rauðs gili
Imba og Odd ur með börn in þrjú; Stein unni, Jón og Björn.
Horft nið ur að Rauðs gils bæn um að vetri. Nær á mynd inni, í gil inu, er hvamm ur
einn sem Jón Helga son frá Rauðs gili hélt mjög mik ið upp á.
Kom in í fjósagall ann á leið inni í mjalt irn ar og búin
að kynda upp í píp unni.
Sveiflu kóng ur inn Geir mund ur er góð ur vin ur Imbu, hér taka þau létta
sveiflu.