Skessuhorn - 29.02.2012, Síða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 29. FEBRÚAR
Á hinu forna höf uð bóli, Stað ar­
hrauni í Hraun hreppi, býr Guð­
brand ur Guð brands son á samt konu
sinni Jónu Jóns dótt ur. Þar hafa þau
búið síð an árið 1978. Stað ar hraun
er kirkju­ og rík is jörð og hafði ver­
ið í eyði í tölu verð an tíma þeg ar
þau hjón settust þar að. Síð an þá
hafa ver ið stans laus ar end ur bæt­
ur í gangi, enda seg ir Guð brand ur
að ann ars verði bara aft ur för. Þótt
hon um hafi ekki fund ist Hraun­
hrepp ur inn fýsi leg ur til bú setu á
yngri árum, er for eld arn ir fluttu úr
Kol beins staða hreppi, þá hef ur það
álit breyst. Guð brand ur hef ur tek­
ið þátt í fé lags líf inu í sveit inni með­
fram bú skapn um. Sagt hef ur ver­
ið að í stór fjöl skyld unni séu góð­
ir ten ór ar, hag yrð ing ar og leik ar­
ar. Kíkt var heim að Stað ar hrauni
fyr ir nokkru og hús tek ið á Guð­
brandi bónda sem enn var fúl­
skeggj að ur eft ir burð ar hlut verk í
Skugga­ Sveini sem Umf. Skalla­
grím ur færði á svið í Lyng brekku
fyrr í vet ur.
Vildi hvergi fara
Guð brand ur Guð brands son er
fædd ur og upp al inn að Tröð í Kol­
beins staða hreppi. Hann er son ur
hjón anna Guð brand ar Magn ús son­
ar og Bjargeyj ar Guð munds dótt­
ur sem þá bjuggu að Tröð. Þeg­
ar Guð brand ur var tíu ára fluttu
for eldr ar hans að Álftá í Hraun­
hreppi. Það leist hon um ekk ert á.
Hafði eng an á huga á því að ger ast
Mýra mað ur. „Ég strauk sí fellt frá
pabba og mömmu, villt ist und an,
fór aft ur heim í Tröð,“ seg ir Guð­
brand ur bros andi þeg ar í upp haf­
inu hafði ver ið spurt hverra manna
hann væri. „ Eldri systk ini mín urðu
þar eft ir og þar vildi ég líka vera.
Hafði alls eng an á huga á því að búa
á Mýr un um. Ég vildi held ur ekki
vera á Varma landi í skóla og fór
hvergi. Var mest í Mýr dal og á bæj­
um í Kol beins staða hreppi og var
þar í skóla. Svo fór ég einn vet ur í
Reyk holt. Þá fannst mér nóg lært
og hætti.“
Bög ur, dóna leg ar
og ekki
Eft ir nám beið vinnu mark að­
ur inn og ást in hand an við horn ið.
Guð brand ur hafði þekkt konu sína
í tölu verð an tíma áður en kvikn aði
veru lega á ást inni. Þau höfðu hist
hjá bróð ur hans því að Guð brand­
ur og bræð ur hans tveir eru gift­
ir þrem ur systr um sem hann seg ir
hag kvæmt ef t.d. eigi að halda veisl­
ur. En í þess ari fjöl skyldu hafa vís ur
oft flog ið. Guð brand ur seg ist sjálf­
ur sjald an skrifa nið ur það sem hann
semji og ekki sé hann held ur besti
hag yrð ing ur inn í systk ina hópn um.
„Vísna gerð krefst mik ill ar æf ing ar
og ég hef ekki æft mig mik ið. Orti
þó nokk uð í Ó lafs vík hér um árið
þeg ar ég var þar sam ferða góð um
hag yrð ing um. Hálf veg is smit að ist
af þeim. Flest ar vís urn ar sem ég hef
gert eru líka svo dóna leg ar að þær
eru ekki prent hæf ar. Bræð ur mín ir,
Þor kell og Guð mund ur, eru feikna
góð ir hag yrð ing ar. Og Guð mund ur
gerði vísu þeg ar við Jóna kon an mín
vor um búin að rugla sam an reit um.
Ég er yf ir leitt kall að ur Brand ur og
vís an er svona:
Þó að næði um foldu Fróns
fimb ul veðr ið kalda.
Alltaf mun hún Jóna Jóns
jafn að ar geði halda.
Löng er ferð um lífs ins ál
leyn ist marg ur vandi.
Oft hef ur kvikn að eld heitt bál
af of ur litl um Brandi.
„Ég á reynd ar eina vísu hér sem
má fara á prent og er ekki mjög
göm ul. Ég hef í nokkurn tíma ver­
ið að berj ast við kíló sem vilja hlað­
ast utan á mig og þurfti að fara í
megr un. Það hef ur geng ið svona
og svona, eins og sést. Fyrst í haust
gekk allt vel, en svo komu jól in og
allt er kom ið aft ur. Þá skrif aði ég
þetta nið ur:
Í ör vænt ingu æði um gólf
ekk ert mér geng ur að létt ast.
Held ég sé enn þá hund rað og
tólf
það hel víti má ekki frétt ast.
Ekki svo al slæm ur
Hraun hrepp ur inn var þó ekki
verri en svo að bræð urn ir Þor kell og
Guð brand ur á samt eig in kon um sín­
um keyptu jörð ina Mel árið 1972.
Þeir keyptu af Guð rúnu Guð munds­
dótt ur sem þar bjó þá 95 ára gömlu
með syni sín um Að al steini Pét urs­
syni. „Við bræð ur eign uð umst fimm
börn á með an við bjugg um á Mel,
ég þrjú og Þor kell tvö. Hús ið var
30 fer metr ar á tveim ur hæð um, svo
þröngt var búið,“ rifj ar hann upp.
Á stæð una fyr ir því að þessi jörð var
keypt seg ir hann vera ein falda, þeir
höfðu efni á henni. „Við Jóna fór­
um því að huga að öðru jarð næði.
Næsta jörð var laus svo við sótt um
um hana til á búð ar og feng um Stað­
ar hraun ið 1978 sem er rík is jörð og
fyrr ver andi prests set ur en kirkj an
er hér enn. Ég er for mað ur sókn ar­
nefnd ar og dreif mig í að end ur nýja
það um boð um dag inn svo ég gæti
kos ið bisk up þeg ar þar að kem ur,“
seg ir Guð brand ur glett inn.
Þeg ar Jóna og Guð brand ur koma
að Stað ar hrauni hafði jörð in ver ið í
eyði í nokkurn tíma. Tún voru lít il
og lé leg og sama gilti um húsa kost.
„Við þurft um að byggja allt upp og
flutt um hing að 1979 í nýtt í búð ar­
hús. Það var auð vit að svo lít il klikk­
un en gekk þó bara þokka lega. Nóg
land rými er til að rækta og upp­
bygg ing og end ur nýj un hef ur ver­
ið á hverju ári, ann ars yrði bara aft­
ur för.“
Stað ar hraun var á sín um tíma
mik il hlunn inda jörð enda prests­
set ur eins og fram hef ur kom­
ið. Jörð in átti m.a. Hít ar vatn og
Hvals eyj ar en það var þá. „Þeg­
ar við hóf um hér upp bygg ing una
sát um við ekki á fúlg um og þurft­
um því að stoð. Spari sjóð ur inn og
Kaup fé lag ið björg uðu öllu á þess­
um árum svo að ungt fólk gat haf­
ið bú skap. Það er mik ið breytt. Við
vor um fyrst með fé og byggð um því
fjár hús í upp hafi. Inn rétt uð um síð­
an hluta af því hús næði sem fjós og
búum nú með hvoru tveggja. Hér
eru um fimm hund ruð fjár og tutt­
ugu kýr.“ Að spurð ur hvort ein hver
af börn un um hafi á huga á bú skap
seg ir Guð brand ur að í augna blik­
inu líti út fyr ir það, hvað sem síð­
ar verð ur.
Kíkt á allt mögu legt
Guð brand ur seg ist hafa sýsl að
við allt mögu legt í fé lags mál um og
hafi fljót lega haft af skipti af þeim.
„ Fyrsta op in bera emb ætt ið sem ég
gegndi í þess um geira var að setj ast
í hrepps nefnd í kring um 1980 en
ég var fyrr far inn að kíkja í Lyng­
brekku ef eitt hvað var um að vera
þar enda voru á þess um tíma ung­
ir bænd ur á hverj um bæ og mik ið af
fólki. Það voru hins veg ar systk in­
in frá Skip hyl, þau El ísa bet og Jón
Guð munds börn, sem voru prímus­
mót or ar í leik starf inu hér fyrr á tíð.
Þau voru alltaf að setja eitt hvað upp
og ég reyndi gjarn an að koma mér
á svið. Fólk ið mitt vill margt hvert
gjarn an sýna sig,“ seg ir Guð brand­
ur með glettn is glampa í aug um.
Hann ger ir ekk ert úr því að hafa
samið neitt sjálf ur. „Það hef ur eitt
og ann að ver ið samið hér í sveit fyr­
ir boðs skemmt an ir sem svo eru kall­
að ar, en þá bjóða hrepp arn ir heim
til skipt is. Þor kell bróð ir minn hef­
ur þá oft samið texta og við sung ið.
Hér í hreppn um hef ur ver ið mjög
góð ur andi alla vega síð an við kom­
um hing að og svo höf um við sér­
stak lega góða ná granna.“
Bún að ar fé lag
Hér áður fyrr voru bún að ar fé lög í
hverj um hreppi og átti hið sama við
um Hraun hrepp. Fyr ir nokkrum
árum voru bún að ar fé lög in í Borg­
ar­, Álfta nes­ og Hraun hreppi
sam ein uð und ir heit inu Bún að­
ar fé lag Mýra manna. Guð brand­
ur varð fyrsti for mað ur fé lags ins
sem með al ann ars hef ur hald ið úti
lands byggð ar há tíð sem nefnd hef­
ur ver ið Mýra eld ar. „Það var eig­
in lega Hall dór bóndi í Hundastapa
sem átti hug mynd ina að þess ari há­
tíð sem hef ur orð ið lands fræg fyr­
ir ým is legt fræð andi, skrít ið og
skemmti legt. Að sjálf sögðu er hún
hald in í fé lags heim il inu okk ar í
Lyng brekku. En við ger um einnig
eitt hvað fyr ir okk ur sjálf í fé lag­
inu. För um í ferð ir, karl ar og kerl­
ur af bæj un um, sem er gíf ur lega
skemmti legt. Heim sækj um aðra
lands hluta til að sjá hvern ig bænd­
ur hafa það vítt og breitt um land ið.
Það er nefni lega aft ur að byggj ast
hér upp á bæj um. Ungt fólk að setj­
ast að í hrepp un um, bæði Álfta nes­
og Hraun hreppi. Það er skemmti­
legt og býð ur upp á fjöl breytt ara fé­
lags líf.“
Leidd ist Sankti Pét ur
Í ný legri upp færslu leik deild ar
Umf. Skalla gríms á Skugga­ Sveini
fór Guð brand ur með burð ar hlut­
verk sem Sig urð ur bóndi í Dal.
Hon um lík ar á gæt lega við þessa
per sónu en svo hef ur ekki ver ið um
all ar þær sem hann hef ur leik ið.
„Mér leidd ist Sankti Pét ur. Hann
var ekki mjög lit rík ur og lít ið hægt
að hressa hann við. En Kamm er­
ráð ið var ynd is leg ur og leik rit ið,
Æv in týri á göngu för, skemmti legt.
Mik ið sung ið og fjör. Við systk in in
höf um alltaf sung ið tölu vert, marg­
ir hafa á gæt ar radd ir og flest höf­
um við far ið á svið, brugð ið okk­
ur í ýmis hlut verk. Held að það sé
kannski bara einn bróð ir sem ekki
hef ur ver ið með þessa sýn ing ar þörf.
Hins veg ar er eng inn bassi til hjá
okk ur. Við vor um nokk ur í ætt inni
sem úti legu manna kór í Skugga­
Sveini. Haft var á orði að þess ir
úti legu menn þættu nokk uð skræk­
ir. Við bræð urn ir get um því lík lega
ekki sung ið sam an kvar tett.“
Kór er starf andi á Mýr um sem
heit ir ein fald lega Sam kór Mýra­
manna. Þar hef ur Guð brand ur ver­
ið með á samt mörg um sín um ætt­
ingj um þó að það hafi ekki ver ið
sam fellt. „Það er bara svo gam an að
taka þátt í svona fé lags lífi. Þú verð­
ur ekki rík ur af því í aur um talið,
því frek ar eru út gjöld tengd svona
vaf stri, en það gef ur mik ið.“
Séð um fjölg un ina
Fram hef ur kom ið að bræð urn­
ir Guð brand ur og Þor kell búa á
sitt hvorri jörð inni, Stað ar hrauni
og Mel. Þeir eiga hvor um sig átta
börn. Á Álftá býr þriðji bróð ir inn
sem einnig á góð an hóp af börn um.
For eldr ar þeirra áttu 12 börn svo
af kom end ur þeirra eru orðn ir vel á
þriðja hundrað ið. „Ég er nú stund­
um að hugsa svona í gamni meira
en í al vöru að það hefði orð ið dap­
urt hér í hreppn um ef karl inn hefði
ekki flutt að Álftá, þótt að ég hafi
ekki ver ið sátt ur við það til að byrja
með. Það var samt ekki verra en
svo að hér hef ég að eig in vali búið
yfir fjöru tíu ár. Spurn ing hvort ég
sé ekki bara orð inn Mýra mað ur,“
seg ir Guð brand ur Guð brands son
bros andi að end ingu.
bgk
Vildi í fyrstu ekki verða Mýra mað ur
-seg ir Guð brand ur Guð brands son bóndi á Stað ar hrauni
Guð brand ur Guð brands son á Stað ar hrauni er fyrst og fremst bóndi þótt víða hafi
hann kom ið við á öðr um víg stöðv um.
Guð brand ur á æf ingu fyr ir leik rit ið Skugga­ Sveinn sem leik deild Umf. Skalla­
gríms sýndi fyr ir skömmu. Á mynd inni eru einnig Ei rík ur Jóns son og Mar grét
Hild ur Pét urs dótt ir.
Á síð ustu Mýra elda há t ið í góðra vina hópi.
Leik list bygg ir á göml um merg í Álfta nes­ og
Hraun hrepp um. Systk in in Jón og El ísa bet frá
Skip hyl fóru þar lengi fremst með al jafn ingja.
Hér er aug lýs ing frá Hraun hrepp ing um sem
skýr ir sig sjálf. Teikn ari hef ur lík lega ver ið
Sonja Hans dótt ir sem þá bjó í Lax ár holti.