Vísbending - 20.08.2010, Blaðsíða 1

20. ágúst 2010
27. tölublað
28. árgangur
ISSN 1021-8483
1Athugun á 20 hagvísum bendir til þess að botni
kreppunnar sé náð.
Hún er þó ekki búin.
Gylfi Zoëga spyr: Hvernig
getur Ísland náð sér aftur
á strik í kjölfar fjármála-
kreppunnar?
Er markaðshagkerfi
ógnvaldur og stjórn-
málstarf lausn? Þetta er
grundvallarspurningin.
Eru útlendingar og allt
sem útlenskt er hættulegt?
Hvað kenndi hrunið
okkur um það?
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V í s b e n d i n g • 2 7 . t b l . 2 0 1 0 1
2 4
Efnahagskreppa í rénun? Út af hættusvæðinu
framhald á bls. 4
Þegar efnahagsástandið í heild er metið er mikilvægt að horfa á marga þætti hagkerfisins. Fyrr á árum var talið að
erfitt væri að ná góðum árangri á öllum svið-
um í einu. Hin fræga Philips-kúrfa gengur
t.d. út á það að sambandið milli atvinnu-
leysis og verðbólgu sé þannig að ómögulegt
sé að halda báðum niðri á sama tíma. Með
því að horfa á marga þætti samtímis er hægt
að fá betri heildarsýn yfir efnahagslífið.
Í 8. tbl. Vísbendingar voru kynntir til
sögunnar tuttugu hagvísar sem ætlað var að
mæla ástand hagkerfisins. Skoðun á þeim
sýndi ótvírætt að haustið 2008 byrjaði hér
afar djúp kreppa, en jafnframt gáfu þeir
til kynna að líklega væri ástandið hætt að
versna.
Af hagvísum eru skoðuð verðbólga, gengi
krónunnar, verg landsframleiðsla, inn- og
útflutningur, greiðslukortavelta, sementssala,
nýskráning bíla, aflaverðmæti, kaupmáttur,
húsnæðisverð, álverð, atvinnuleysi, skatt-
tekjur ríkisins af tekjuskatti og virðisauka-
skatti. Sumt er mælt á fleiri en einn veg.
Ástandinu eða breytingum frá fyrri stöðu var
gefin einkunn. Æskilegasta ástand fékk eink-
unn núll, en svo hækkaði einkunnin upp í
fimm (í heilum tölum) eftir því sem ástand-
ið var verra eða breytilegra. Megináhersla í
einkunnagjöfinni er á stöðugleika. Þannig
var mikil hækkun talin næstum jafnhættuleg
og mikil lækkun, því að hún gæti falið í sér
ofþenslu. Til viðmiðunar er haft eftirfarandi:
0 = Jafnvægi, 1 = Eðlilegt frávik, 2 = Þenslu-
eða samdráttareinkenni, 3=Óvissa, 4=Hætta
og 5=Stórhætta.
Niðurstöðu úr þessari mælingu má
sjá á mynd 1. Þar sést að á árunum 2002
til 2010 sveiflast stigatalan frá 23 upp í 81
vorið 2009. Mesta breytingin varð í október
2008, en þá hækkar mælikvarðinn um 16
stig. Ekki er því óeðlilegt að tala um „hrun“
einmitt þá. Kreppan birtist svo í því að ýms-
ir mælikvarðar smáversna allt fram á vorið
2009 þegar hagvísitalan fer í 81 (af 100), en
þá næst jafnvægi og í nóvember og desember
2009 lækkar kvarðinn á ný og var í 57 um
áramót. Lækkunin heldur áfram í maí og
júní eftir lítilsháttar bakslag í apríl. Þetta
bakslag er athyglisvert því að mörg fyrirtæki
töldu sig verða vör við óvæntan samdrátt í
sölu þá. Í júní stendur vísitalan í 46 eða á
svipuðum slóðum og um áramótin 2007-8.
Þetta þýðir í sjálfu sér ekki að ástandið sé
orðið gott á ný heldur að jafnvægi er að nást.
Það er útaf fyrir sig ánægjuleg niðurstaða.
Myndin bendir til þess að þegar tölurnar
fara að sveiflast í kringum 40 sé hægt að tala
um að ástandið sé að verða bærilegt aftur.
Mynd 1: Hættumerki í hagkerfinu. Mælt
ástand samkvæmt 20 hagvísum 2002-10
Mynd 2: Mismunur á hagvísum sem sýna
hættu og hinum sem sýna jafnvægi.
taka svipaða afstöðu, að vera á móti án þess að koma með tillögur um hvað gera skuli.
Enginn stjórnmálaforingi tekur af skarið af ótta við að styggja einhvern. En sagan sýnir
að það er einmitt moðsuðan sem er vænlegust til ófarnaðar, bæði hjá stjórnmálaflokkum
og í hagstjórn.

!
"!
#!
$!
%!
&!
'!
(!
)!
*!
+,
-.
!#
+/
-.
!#
-0
1.
!#
,2
3.
!$
45
2.
!$
65
7.
!%
+/
8.!
%
95
4.
!%
:
,;
.!
&
<=
>.!
&
:
,3
.!
'
?@
/.
!'
+,
-.
!(
+/
-.
!(
-0
1.
!(
,2
3.
!)
45
2.
!)
65
7.
!*
+/
8.!
*
95
4.
!*
:
,;
."
!

!"#
!$%
!$#
!%
#
%
$#
$%
"#
&'
()
#"
&*
()
#"
(+
,)
#"
'-
.)
#/
01
-)
#/
21
3)
#4
&*
5)#
4
61
0)
#4
7
'8
)#
%
9:
;)#
%
7
'.
)#
<
=>
*)
#<
&'
()
#?
&*
()
#?
(+
,)
#?
'-
.)
#@
01
-)
#@
21
3)
#A
&*
5)#
A
61
0)
#A
7
'8
)$
#

Skalinn fer frá 0 upp í 100. Heimild: Hagvísar Hagstofu og Seðlabanka, útreikningar Vísbendingar.
Skalinn fer frá -20 upp í +20. Heimild: Hagvísar Hagstofu og Seðlabanka, útreikningar Vísbendingar.
taka svipaða afstöðu, að vera á móti án þess að koma með tillögur um hvað gera skuli.
Enginn stjórnmálaforingi tekur af skarið af ótta við að styggja einhvern. En sagan sýnir
að það er einmitt moðsuðan sem er vænlegust til ófarnaðar, bæði hjá stjórnmálaflokkum
og í hagstjórn.

!
"!
#!
$!
%!
&!
'!
(!
)!
*!
+,
-.
!#
+/
-.
!#
-0
1.
!#
,2
3.
!$
45
2.
!$
65
7.
!%
+/
8.!
%
95
4.
!%
:
,;
.!
&
<=
>.!
&
:
,3
.!
'
?@
/.
!'
+,
-.
!(
+/
-.
!(
-0
1.
!(
,2
3.
!)
45
2.
!)
65
7.
!*
+/
8.!
*
95
4.
!*
:
,;
."
!

!"#
$%
! #
!%
#
%
$#
%
"#
&'
()
#"
&*
()
#"
(+
,)
#"
'-
.)
#/
01
-)
#/
21
3)
#4
&*
5)#
4
61
0)
#4
7
'8
)#
%
9:
;)#
%
7
'.
)#
<
=>
*)
#<
&'
()
#?
&*
()
#?
(+
,)
#?
'-
.)
#@
01
-)
#@
21
3)
#A
&*
5)#
A
61
0)
#A
7
'8
)$
#