Vísbending - 04.02.2013, Blaðsíða 1

Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V Í S B E N D I N G • 5 T B L 2 0 1 3 1
fækkað og einstaka útibúum verið lokað,
en ekki er að sjá að neinn bankanna hafi
farið í meiriháttar uppskurð á kerfinu.

Hvað veldur?
Ein skýring er sú, að í hvert skipti sem
útibúi er lokað reka starfsmenn og
íbúar upp ramakvein. Fjölmiðlar sýna
frá því þegar reiðir íbúar í fámennum
byggarlögum taka út peninga sína daginn
sem útibúinu er lokað. Raunamæddir
starfsmenn segja alþjóð frá því að þeir
hafi þjónað bankanum dyggilega alla
sína tíð og þetta séu þakkirnar. Í stað
þess að fá klapp á bakið fyrir að taka loks
skynsamlega ákvörðun er bankastjórinn
litinn hornauga og talinn hinn versti
níðingur.
Sögur eru sagðar af því að eigendur
Landsbankans hafi nánast krafist þess
að fá Íslandsbanka á silfurfati fyrir hrun.
Það hefði auðvitað engu breytt þá, en
eftir hrun hefði verið auðvelt að hugsa
sér sameiningu bankanna. Vissulega
hefði það verið flókið og valdið ýmsum
sálarflækjum, en enginn virðist í alvöru
hafa reynt að hugsa það mál til enda.
4. febrúar 2013
5. tölublað
31. árgangur
ISSN 1021-8483
Kostnaðurinn við íslenska
bankakerfið hefur aukist
meðan hagkerfið stendur í
stað.
Þó að á Íslandi sé
kyrrstaða í efnahagslífinu
og fátt gerist eru
aðstæður ágætar til bata.
Í stað þess að byggja
upp hefur ríkisstjórnin
kosið að veikja helstu
atvinnugreinarnar.
Í aðdraganda kosninga
leyfist allt, jafnvel að beita
fjöldauppsögnum sem
vopni í kjarabaráttu.
1 32 4
framhald á bls. 4
Óhagkvæmt bankakerfi
Mynd: Samanburður á rekstrarkostnaði
banka, Landspítala og níu fyrirtækja 2009-12Samkeppniseftirlitið bendir á það í nýrri skýrslu að kostnaður við bankakerfið á Íslandi sé
miklu hærri en víðast annars staðar.
Þetta kemur ekki á óvart. McKinsey-
skýrslan sýndi sömu niðurstöðu og
margir hafa bent á þetta áður. Útibú
eru allt of mörg og starfsmenn almennt
of margir. Þessi hái kostnaður ætti að
verða til þess að erlendir bankar sæju
sér leik á borði og hæfu hér starfsemi
en það hefur ekki gerst. Hver vegna
er það, þegar markaðurinn hefur í
raun verið opinn fyrir samkeppni?

Allt of margir
Í McKinsey-skýrslunni segir að fækka
megi starfsmönnum í fjármála-
starfsemi um nær helming eða um
3.600 manns. Fyrstu viðbrögð frá
fjármálafyrirtækjunum voru að talan
sem fyrirtækið legði til grundvallar væri
allt of há. Það mun þó liggja í breiðri
skilgreiningu á fjármálastarfsemi, en er
alls ekkert aðalatriði. Áður hefur verið
sýnt fram á sambærilegar niðurstöður
í öðrum úttektum. Þess vegna er miklu
eðlilegra að horfa á það hvernig hægt sé
að nýta tillögurnar í þágu fyrirtækjanna í
stað þess að leggjast í vörn.
Það vekur nokkra furðu að banka-
starfsmenn skuli vera svo margir og
þörf á mörgum útibúum miðað við
það, að flestir segjast nánast aldrei eiga
erindi í banka, heldur greiði reikninga
og sjái um önnur bankaviðskipti í
netbönkum. Sönnu næst mun að
óvíða eru heimabankar útbreiddari
en á Íslandi. Bankakerfið er að mörgu
leyti nútímalegt og hefur verið fljótt
að tileinka sér nýjungar. Samt efast
enginn um að gagnrýnin um allt of stórt
bankakerfi á við rök að styðjast.
Tækifærið sem hvarf
Þegar bankarnir hrundu árið 2008 hefði
verið upplagt að nýta tækifærið og byggja
einfaldara kerfi á rústunum. Það var þó
ekki gert. Að vísu hefur sparisjóðum
Lítill markaður án eigenda
Aldrei virðist of oft bent á það að Ísland er
afar lítill markaður og stærðarhagkvæmni
því minni en til dæmis annars staðar á
Norðurlöndum, þar sem fyrirtækin bera
sig þó oft illa undan smæð. Vegna þess að
markaðurinn er annars vegar of lítill og
hins vegar gæta samkeppnisyfirvöld þess
vandlega að ekkert fyrirtæki fái of stóra
sneið eru fyrirtækin í raun dæmd til þess
að verða óhagkvæm.
McKinsey-skýrslan bendir á að þó
ekki væru aðrar hindranir sjái erlend
bankafyrirtæki ekki hagkvæmni í því að
opna hér útibú sem aldrei yrðu mjög
stór. Lítill sænskur banki tilkynnti nýlega
um það markmið sitt að stofnaðir yrðu
100 þúsund nýir innlánsreikningar á
árinu 2013. Fráleitt væri að ná slíku
markmiði á Íslandi ef reikningarnir væru
ekki hrein sýndarmennska.
Jafnframt skaðar það stóru bankana
eflaust að ekki eru að þeim eiginlegir
eigendur. Er þá í engu hallað á
stjórnendur, en án eigenda sem standa
að baki þeim er erfitt að taka ákvarðanir
Heimild: Skýrsla Samkeppniseftirlits Fjármálaþjónusta á krossgötum