Iðnaðarmál - 01.01.1973, Síða 29

í hita
eigum við mjög öflugt hitastillitæki,
þar sem er útgufun með auknum
svita. En þegar hitaútgufunin frá löð-
ursveittum líkama er ekki lengur
nægileg til að losna við hitafram-
leiðsluna, byrjar innri hitinn að
hækka. Þá fer ástandið að verða al-
varlegt.
I fyrstu mun hjartað auka starf-
semi sína og reyna af öllum mætti
að dæla meira heitu blóði út í yztu
lög húðarinnar, en án árangurs.
Þessi aukna starfsemi hjartans mun í
vaxandi mæli auka hitaframleiðsluna
og þá um leið innri hitann. Eðlileg
líkamsstarfsemi hættir, svitinn stöðv-
ast, og þá kemur hitaslag. Talið er,
að líkaminn þoli ekki meira en 42°C
líkamshita.
Það eru því ákveðin takmörk fyrir
því, hve menn geta lifað mikinn
hita. Þegar við heyrum fólk segja
frá því, að það hafi búið við 40°C
hita og 80% rakastig (relativt), þá
er það ekki rétt. Líf manna samrým-
ist ekki slíku loftslagi. Annað mál er
það, að við getum þolað þessi hita-
stig nokkra tíma á sólarhring. Við
getum jafnvel þolað talsvert hærra
hitastig örstuttan tíma í baðstofu, ef
líkaminn hefur ekki verið hitaður
sérstaklega upp fyrirfram. Þá getum
við fært okkur í nyt, að hitinn í hin-
um ýmsu lögum húðarinnar þarf að
hækka frá meðalgildi, sem getur ver-
ið um 30°C, og upp í 37°C. Þannig
getur líkaminn safnað hitamagni,
sem nemur um 180 kal.
Þessi ýtrustu hitamörk geta haft
fræðilegt gildi, en snerta lítið við-
fangsefni okkar, sem er „inniloft“.
Þar getum við haldið okkur við „þæg-
indasvæðið“, er samsvarar nokkurn
veginn hinu æðabreytilega (vaso-
motoriska) hitastillingarsvæði eða
e. t. v. aðeins hluta þess.
Æskilegur hiti
Ef 28°C umhverfishiti er hinn rétti
jafnvægishiti fyrir nakinn mann í
kyrrstöðu, mun léttur klæðnaður
(þunnar buxur og skyrta með upp-
brettum ermum og flegnu hálsmáli)
gera æskilegan jafnvægishita 24-
25 °C, en venjulegur klæðnaður, með
jakka og hálsbindi, gerir jafnvægis-
hitann 20—22°C. í þessu er fólgin
skýringin á hinum mismunandi ósk-
um varðandi innihitann í samkvæm-
islífinu. Kona í flegnum kjól telur
25°C hinn ákjósanlegasta hita, en
vel klæddur karlmaður telur 20°C
hinn rétta hita. Hér ber einnig að
minnast þess, að konur hafa yfir-
leitt lægri efnaskipti en karlar.
Breytileg efnaskipti
hjá manneskjum leiða til þess, að
barn ætti að hafa 1—2 stiga lægri
innihita en fólk á aldrinum 30—50
ára, en eldra fólk ætti að hafa 1 stigi
hærri hita. Ef þar að auki er tekið
lillit til mismunandi athafnasemi,
ætti hinn æskilegi hiti fyrir börn að
vera um 5 stigum lægri en fyrir gam-
alt fólk, ef klæðnaðurinn er hinn
sami. Það er algeng skyssa, að um-
hyggjusöm móðir miði við sina eigin
hitaþörf, þegar hún klæðir barn sitt.
Og að lokum má geta þess, að
efnaskipti okkar eru háð því, hve vel
úthvíld við erum, svo að venjulega
óskum við að hafa innihitann 1—2
stigum hærri á kvöldin en á morgn-
ana.
Séu öll þessi atriði höfð í huga:
klæðnaður, athafnasemi, þreyta, kyn-
ferði og aldur, og auk þess einstakl-
ingsbundin frávik frá hinu eðlilega,
þá er augljóst, að við getum ekki
fastákveðið einhvern „bezta hita“ á
heimilum okkar. Við getum í mesta
lagi sagt, að hann eigi að vera ein-
hversstaðar milli 18 og 25°C.
Samt hygg ég, að við getum fast-
ákveðið framtíðarhita okkar af
miklu meiri nákvæmni en þetta. I
IÐNAÐARMAL
23