Ægir - 01.04.2004, Blaðsíða 38

38
B Æ K U R U M S J Á VA R Ú T V E G
Sjávarútvegsbókasafnið er sér-
fræðibókasafn í eigu Hafrann-
sóknastofnunarinnar og Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins í
Reykjavík og er til húsa í Sjávar-
útvegshúsinu á Skúlagötu 4.
Að stofni til er bókasafnið frá
fjórða áratug síðustu aldar. Með
lögum frá 1965 varð Rannsókna-
stofa Fiskifélags Íslands að Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins og
Fiskideild Atvinnudeildar Há-
skólans varð að Hafrannsókna-
stofnuninni. Í gömlu stofnunun-
um mynduðust fljótt bókasöfn
sem stækkuðu með árunum og
voru síðan skráð á árunum 1955-
1960. Bókavörður, Óskar Ingi-
marsson, var ráðinn til Fiskideild-
arinnar um 1960 og átti hann að
sjá um bókasöfn allra deilda At-
vinnudeildarinnar. Hann hafði
séð um bókasafnið áður í nokkur
ár ásamt öðrum verkum. Þá var
Fiskideildin til húsa í Borgartúni
7, en upp úr 1960 flutti hún í hið
nýja hús Rannsóknastofnana sjáv-
arútvegsins við Skúlagötu 4.
Stofnanirnar ráku í fyrstu hvor
sitt bókasafn sem voru á sitt
hvorum stað í húsinu. Ríkisút-
varpið var einnig til húsa á Skúla-
götu 4 frá því um 1960 og fram
til 1987 að það flutti í Efstaleiti
1. Útvarpið hafði 5. og 6. hæð
hússins til umráða og hálfa 4.
hæðina. Þegar útvarpið flutti úr
húsinu var hafist handa við breyt-
ingar á því. Sjávarútvegsráðu-
neytið fékk 6. hæð en Hafrann-
sóknastofnunin 4. og 5. hæð.
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
var áfram til húsa á 2. hæð og
fékk megnið af 3. hæðinni líka.
Bókasafnið var sett á 3. hæðina
þar sem það hafði verið áður og
þótti skynsamlegt að hafa það í
miðju hússins. Húsnæði safnsins
var stækkað töluvert til að unnt
yrði að sameina bæði söfnin á
einn stað. Þessi sameining varð að
veruleika árið 1991 þegar breyt-
ingum á húsnæðinu lauk. Upp frá
því hefur safnið verið kallað Sjáv-
arútvegsbókasafnið.
Óskar Ingimarsson hætti sem
bókavörður árið 1971 og var nú-
verandi bókavörður, Eiríkur Þ.
Einarsson, þá ráðinn til safnsins.
Starfsmenn safnsins eru nú tveir,
bókasafnsfræðingarnir Eiríkur Þ.
Einarsson og Sigurlína Gunnars-
dóttir.
Hlutverk safnsins
Sjávarútvegsbókasafnið er rann-
sókna- og sérfræðisafn á sviði
matvælafræða, fiskifræði, sjávar-
líffræði, haffræði og skyldra
greina. Hlutverk bókasafnsins er
fyrst og fremst að veita starfs-
mönnum Hafrannsóknastofnunar-
innar og Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins aðgang að upplýs-
ingum og heimildum vegna
rannsókna, náms og kennslu.
Sjávarútvegsbókasafnið stefnir
að því að vera til fyrirmyndar öðr-
um sambærilegum söfnum og
mæta þörf fyrir þjónustu við sér-
fræðinga, kennara og nemendur
með því að
• mæta þörfum starfsmanna
stofnananna um upplýsingar
• veita nútímalega og tækni-
vædda upplýsingaþjónustu
• veita öllum sem þörf hafa, að-
gang að sérhæfðum safnkosti
og þjónustu starfsmanna
safnsins
• að starfa með öðrum bóka-
söfnum, innlendum og er-
lendum, til að efni þess og
þeirrar þjónustu sem stendur
til boða verði sem fjölbreytt-
ast.
Til að ná þessum markmiðum
er leitast við að útvega það efni
sem er sérfræðingum nauðsynlegt
til að stunda rannsóknir og fylgj-
ast með þróun og breytingum á
rannsóknasviðum sem þeir vinna
á. Bókasafnsfræðingar velja efni
til safnsins í samráði við starfs-
menn og yfirmenn stofnananna,
hvort sem um er að ræða bækur
eða tímarit.
Safnkostur
Í Sjávarútvegsbókasafninu eru um
8000 bækur og til safnsins berast
um 500-600 titlar tímarita.
Tímaritum hefur aðeins fækkað í
seinni tíð, vegna þess að áskrift-
um hefur verið hætt aðallega
vegna kostnaðar. Á ári hverju eru
keyptar um 70-100 bækur til
safnsins. Flestar bækurnar og
tímaritin í safninu eru á ensku, en
einnig nokkuð á þýsku og Norð-
urlandamálum. Síðustu árin hafa
einnig verið keypt myndbönd um
sjávarútvegsmál til safnsins.
Nokkuð er um efni á geisladisk-
um, en þeir virðast vera að detta
út aftur vegna þess hve auðvelt er
að gera efni aðgengilegt á netinu.
Í nokkur ár höfum við hér á Ís-
landi haft þá sérstöðu fram yfir
önnur lönd að samið hefur verið
um landsaðgang að miklum
fjölda tímarita við stærstu útgef-
endur vísindatímarita í heimin-
um. Nú höfum við aðgang að
þúsundum tímarita og eru mörg
þeirra á áhugasviði starfsmanna
stofnananna. Aðgangurinn er um
heimasíðu hvar.is og eru öll tíma-
rit þar öllum aðgengileg sem hafa
aðgagn að nettengdri tölvu. Á
heimasíðu Sjávarútvegsbókasafns-
ins hefur aðgangur að völdum
tímaritum úr þessu safni verið
settur upp til að auðvelda starfs-
mönnum að finna þau rit og
fylgjast með því efni sem þeir
hafa mestan áhuga fyrir. Það kost-
ar mikla peninga að hafa þennan
aðgang og er kostnaður aðallega
greiddur af Menntamálaráðuneyt-
inu, Landsbókasafni Íslands-Há-
skólabókasafni og sérfræðibóka-
söfnunum í landinu. Þessi að-
gangur er það dýr að til álita hef-
ur komið að hætta honum vegna
kostnaðar fyrir bókasöfnin. Meira
fé þarf að koma frá ríkinu eigi að
takast að halda þessu þjóðþrifa-
máli áfram.
Gagnagrunnar um sjávarút-
vegsmál eru ekki margir en sá
stærsti, Aquatic Sciences and Fis-
heries Abstracts (ASFA), er unnin
í samvinnu við FAO í Róm af
stofnunum í um 50 löndum. Í
Sjávarútvegsbókasafnið
Sjávarútvegsbóka-
safnið er rannsókna-
og sérfræðisafn á
sviði matvælafræða,
fiskifræði, sjávarlíf-
fræði, haffræði og
skyldra greina.
Eirikur Þ. Einarsson.
Höfundur er bókasafns-
fræðingur á Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins.