Ægir - 01.08.2006, Page 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Ekki fer á milli mála að hér á norðurhjara hefur loft verið að
hlýna á undanförnum árum. Flestir telja ástæðuna hin
svokölluðu gróðurhúsaáhrif, sem komi til af mengun and-
rúmsloftsins. Aðrir segja að margir samverkandi þættir ráði
för í þessari þróun og m.a. bendir Þór Jakobsson, veðurfræð-
ingur, á það í viðtali í þessu tölublaði að í aldanna rás hafi
alltaf verið miklar veðurfarssveiflur og hlýnun andrúmslofts-
ins nú kunni að vera hluti af slíkri sveiflu.
Hvað um það, þá liggja staðreyndirnar á borðinu. Íshellan í
Norður-Íshafi minnkar ár frá ári. Þetta staðfesta nýlegar
gervitunglamælingar bandarískra vísindastofnana Ísspöngin
við Austur-Grænland er mun minni að umfangi síðari hluta
sumars en fyrir nokkrum árum. Jöklarnir á Íslandi virðast al-
mennt vera að hopa. Nægir þar að nefna Snæfellsjökul, sem
glöggir menn á nesinu segja að sé ekki svipur hjá sjón frá því
sem áður var. Það er því ótal margt sem staðfestir það sem
fyrir liggur, að andrúmsloftið hér á norðurhjara hefur hlýnað
verulega á stuttum tíma.
Við landkrabbarnir getum auðvitað glaðst yfir meiri hita,
en þessar umhverfisbreytingar eru ekki bara jákvæðar. Það
eru óteljandi þættir sem hlýnunin hefur áhrif á. Vatnsbúskap-
urinn er eitt. Stórmál auðvitað. Annað stórmál eru fiskistofn-
arnir við landið. Hvaða áhrif hefur hlýnunin á þá? Þegar stórt
er spurt verður fátt um svör. Vísindamenn geta litlu svarað til
um þetta. Menn geta sér þess til að áhrifin geti verið á báða
bóga, við uppskerum plúsa en einnig stóra mínusa. Það er
ósköp eðlilegt að vísindamenn velti því fyrir sér hvort þessi
mikla hlýnun sjávarins við Ísland sé mögulega afgerandi þátt-
ur í að því er virðist verulega breyttri hegðun loðnunnar. Það
getur enginn fullyrt að við höfum gengið of nálægt loðnu-
stofninum. Til þess höfum við ekki vísindaleg gögn til þess
að styðjast við. Það getur heldur enginn fullyrt að loðnan hafi
einfaldlega flúið heita sjóinn við Ísland og haldið norður í höf,
þar sem henni líði betur í eilítið kaldari sjó. Þetta er tilgáta,
en einungis tilgáta. Það er klárlega eitt af forgangsverkefn-
um í hafrannsóknum við Ísland að fá þessari spurningu svar-
að.
Sumir segja að þorskurinn hafi líka breytt hegðunar-
mynstri sínu. Athyglisvert er sem Óli Hjálmar Ólason, trillu-
karl í Grímsey, segir hér í viðtali að þorskseiði sjáist ekki
lengur við Grímsey, en í ljós hafi komið að þau sé að finna
norður við Kolbeinsey, þar sem búast má við að sjórinn sé ei-
lítið kaldari. Og þorskurinn heldur sig almennt á mun meira
dýpi en áður við Grímsey, væntanlega vegna þess að þar er
sjórinn kaldari en í efri lögum.
Skötuselur er farinn að veiðast allt í kringum landið, teg-
und sem fyrir fáeinum árum var bara að finna fyrir sunnan og
suðvestan land. Skýringin er væntanlega hlýnun sjávar fyrir
norðan landið.
Hlýnun andrúmsloftsins og hærri sjávarhiti við Ísland getur
klárlega breytt göngumynstri margra af okkar helstu nytja-
stofnum. En það er mörgum spurningum ósvarað í þessum
efnum og þær eru óneitanlega áleitnar.
Hefjum veiðar á hval!
Augljóst er að mikil vinna hefur átt sér stað við að gera
skipið klárt fyrir veiðar. Það er nýmálað hátt og lágt. Spilið
á dekkinu hefur fengið yfirhalningu og ekki var annað að
sjá en að allt virkaði sem skyldi í vélarrúminu. Unnið er að
því að skipið fái haffæri á næstu dögum. Það styttist í að
við getum séð Hval 9 sigla.
Nú vantar bara byssuna fram á stafn en hún er klár og
bara að setja hana niður. Það er ekki eftir neinu að bíða.
Við eigum að kappkosta að koma bátnum á veiðar strax í
haust. Unnið er því að yfirfara hvalstöðina í Hvalfirði. Krist-
ján Loftsson útgerðarmaður á miklar þakkir og heiður skil-
inn fyrir þá ótrúlegu þrautseigju sem hann hefur sýnt í bar-
áttunni fyrir nýtingu á hvalastofnum. Kristján segir að ekk-
ert mál verði að selja afurðirnar og þá er bara að byrja.
Við megum ekki bregðast sjálfum okkur í þessu máli.
Enginn getur neitað okkur Íslendingum um þann sjálfsagða
rétt að stunda rannsóknir á náttúruauðlindum okkar, og
nýta þær í atvinnuskyni. Það er eðlilegasti hlutur í heimi að
veiða hvali, - alveg eins og það er rökrétt að menn afli sér
tekna með því að fara með ferðamenn í hvalaskoðun.
(Magnús Þór Hafsteinsson, alþingismaður, í pistli á vef Frjálslynda flokksins)
Ekki viðunandi að fiskneysla Íslendinga sé að minnka
Mér fannst sérstaklega áberandi og um leið mikið áhyggju-
efni að neyslan fer einkanlega minnkandi hjá ungu fólki
eins og fram hefur komið í athugunum Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins. Ég hugleiddi þetta heilmikið síðastliðið
haust og ræddi við ungt fólk, ekki síst á þeim aldri þegar
það fer að hyggja að því að stofna heimili. Flestir töluðu um
að þeir borðuðu sjaldan fisk en í rýnihópnum mínum voru
ekki síst börnin mín, vinir þeirra og kunningjar. Hópurinn
var mjög vel meðvitaður um að fiskur væri sérlega hollur
matur og fólkinu fannst það borða fisk of sjaldan.
Mér finnst ekki viðunandi að fiskneysla sé að minnka
hjá okkur sem fiskframleiðsluþjóð og ein af forsendum þess
að við getum haldið fiskafurðum okkar hátt á lofti sé að við
séum áfram sú mikla fiskneysluþjóð sem við höfum verið,
ein mesta fiskneysluþjóð í heimi. Þannig þarf þetta að vera
áfram.
Ég trúi því að verkefnið Fiskirí muni stuðla að vitundar-
vakningu meðal unga fólksins, sem og annarra, og geri því
ljóst að það er ekkert flóknara að elda fisk en að elda ann-
an mat. Fyrir nú utan það að fiskurinn er svo óskaplega
góður og eftirsóknarverður matur, hversdags og ekki síður
þegar maður vill gera sér dagamun í mat.
(Einar Kristinn Guðfinnsson, sjávarútvegsráðherra,
í viðtali á vefsíðu fiskneysluátaksins „Fiskirí“).
U M M Æ L I
Áhrif hlýnunar
andrúmsloftsins
aegirsept2006 10/11/06 2:54 PM Page 6