Ægir - 01.08.2006, Qupperneq 12

12
H A F Í S
Fyrir skömmu var kynnt sú
niðurstaða bandarískra vís-
indamanna, sem þeir byggðu
á gervitunglamyndum, annars
vegar teknum árið 2005 og
hins vegar teknum árið 2004,
að íshellan í Norður-Íshafi
hafi minnkað um sem nemur
14%. Þetta eru sláandi tölur
og segja meira en mörg orð.
Hlýnunin á norðurhveli jarðar
segir til sín með afgerandi
hætti.
Þór Jakobsson, hafíssér-
fræðingur á Veðurstofu Ís-
lands, sem hefur lengi fylgst
með þróun hafíss í Norður-Ís-
hafi, við Austur-Grænland og
Ísland, segir þessa niðurstöð-
ur Bandaríkjamannanna at-
hyglisverðar og þær beri að
taka alvarlega. Hins vegar
segir Þór að ef til vill megi að
hluta skýra þessar miklu
breytingar milli ára með því
að vindar í Norður-Íshafi á
því ári sem leið á milli mæl-
inganna, hafi verið þess eðlis
að ísinn hafi þétt sig meira en
áður. En hafi það verið raun-
in, þá skýri það ekki nema
hluta af þessari minnkun haf-
íshellunnar. „Frá 1960, þegar
menn byrjuðu að fylgjast með
íshellunni á þessum slóðum,
hefur útbreiðsla íssins og
þykkt hans minnkað smám
saman og þessi munur milli
áranna 2004 og 2005 er vissu-
lega sláandi. Ísinn sjálfur end-
urvarpar miklu af sólargeisl-
unum og því nýtast þeir ekki
að marki til þess að hita upp.
Þegar hins vegar verður auð-
ur sjór þar sem áður var ísi
lagt, verður breyting á þessu
og sólargeislarnir fara að nýt-
ast til hlýnunar hafsins á
þessum slóðum,“ segir Þór.
Breyting á lífríki - auknir
möguleikar í siglingum
Þór segir að vissulega geti
svo mikil bráðnun íss á norð-
urslóðum haft víðtæk áhrif.
„Hitaskil í snjónum hafa færst
norðar og það hefur m.a.
áhrif á átu og annað sem því
fylgir. Við höfum heyrt af
breyttri hegðun loðnunnar,
sem virðist leita norðar í
kaldari sjó. Þetta getur gerst
og því er afar mikilvægt að
vísindamenn fylgist vel með
þróun mála.
Sjálfur hef ég verið að pré-
dika um að með bráðnun íss
á norðurslóðum opnist
mögulega norðursiglingaleið-
in og því fylgi ýmsir mögu-
leikar fyrir okkur Íslendinga
varðandi umskipun. Jafnvel
þótt menn séu ekki á horfa á
siglingaleiðina norður í
Kyrrahafið, þá eru heilmikil
umsvif norður af Skandinavíu
og má þar nefna t.d. olíuleit
og þá má ekki gleyma olíu-
flutningum frá Múrmansk í
Rússlandi,“ segir Þór og bætir
við að minni ís hér norður frá
auki möguleika á siglingum
skemmtiferðaskipa á norður-
slóðir, t.d. til Svalbarða, en
þær siglingar eru nú þegar
orðnar nokkuð tíðar.“
Mengun eða breyting á sólar-
ljósi
Þótt flestir hallist að því að
meginorsökin fyrir dvínandi
ís á norðurslóðum sé meng-
un og gróðurhúsaáhrif af
hennar völdum, þá telja sum-
ir vísindamenn og Þór er þar
á meðal, að margt fleira komi
til. Í gegnum árþúsundin hafi
alltaf orðið miklar sveiflur í
veðurfari, löngu áður en Iðn-
byltingin varð og mann-
skepnan fór að láta til sín
taka við mengun andrúms-
loftsins. Sumir vísindamenn
telji að einhver hluti skýring-
arinnar sé breyting á sólar-
geislum, sem menn hafi til
þessa talið að væri óbreytan-
leg stærð, en með nýjustu
tækni séu menn nú farnir að
geta mælt sólarljósið og
breytingar á því.
En eru líkur til þess að
minnkandi ís í Norður-Íshafi
Hafísinn lætur áfram
undan síga í Norður-Íshafi
- margvísleg áhrif, sem eru ófyrirséð - segir Þór Jakobsson, hafíssérfræðingur
Samkvæmt samanburðarmælingum bandarískra vísindamanna hefur hafísinn í Norður-Íshafi minnkað um 14% á milli áranna
2004 og 2005. Þetta eru sláandi miklar breytingar.
aegirsept2006 10/11/06 2:54 PM Page 12