Ægir - 01.08.2006, Page 20

20
K A R F I
Vísindamenn hafa lengi átt
erfitt með að átta sig á
tengslum karfastofna á Ís-
landsmiðum og hafsvæðinu á
Reykjaneshrygg djúpt suðvest-
ur af landinu. Til að reyna að
varpa ljósi á þessi tengsl hafa
verið gerðir út leiðangrar und-
anfarin ár á vegum Hafrann-
sóknastofnunarinnar til að
merkja karfa með rafeinda-
merkjum frá Stjörnu-Odda, en
þessi merki geta veitt afar
mikilsverðar upplýsingar um
hátterni karfans og í tímans
ráðs ráðið gátuna um framan-
greind tengsl.
Fjórir rannsóknaleiðangrar
Í það heila hafa verið gerðir
út fjórir rannsóknaleiðangrar
frá árinu 2003 til þess að
merkja karfa. Sá fyrsti í októ-
ber 2003, annar í júní 2004,
sá þriðji í júní 2005 og sá
fjórði var farinn nú í haust.
Í ár var markmiðið að
merkja úthafskarfa, sem held-
ur sig í efri lögum sjávar á
því sem Hafrannsóknastofn-
unin kallar „ytra svæði“, sem
er um 200 sjómílur suður af
Hvarfi. Ekki reyndist unnt að
merkja nema 76 karfa, þar af
9 með rafeindamerkjum, og
því var ákveðið að færa
merkingasvæðið til og merkja
karfa á svipuðum slóðum og
2004 og 2005. Þar voru 570
karfar merktir, þar af 28 með
rafeindamerkjum.
37 karfar hafa endurheimst
Í þremur leiðöngrum sem
farnir voru 2003-2005, voru
900 djúpkarfar merktir í
Skerjadjúpi og Grindarvíkur-
djúpi djúpt suðvestur af land-
inu og um 1.000 úthafskarfar
í úthafinu við og innan 200
mílna lögsögu Íslands suð-
vestur af landinu á allt að 800
m dýpi. Til þessa hafa 37 kar-
far endurheimst, flestir þeirra
í náumunda við merkingar-
stað. Þó sýna niðurstöður að
karfinn er töluvert á ferðinni
og hafa t.d. fiskar merktir í
Grindarvíkurdjúpi endur-
heimst bæði austur og vestur
af landinu. Tveir karfar sem
merktir voru á úthafskarfa-
slóð við Reykjneshrygg
endurheimtust á landgrunns-
kantinum vestur af landinu.
Einstakur búnaður
Á sínum tíma var það stór-
merk uppgötvun þegar Haf-
rannsóknastofnuninni í sam-
vinnu við Stjörnu-Odda tókst
að þróa búnað til þess að
merkja karfa neðansjávar, en
illa gekk að merkja karfa
með venjulegum fiskamerkj-
um vegna þess að erfitt gekk
að halda lífi í karfanum þegar
hann var dreginn upp undir
yfirborð sjávar. Eftir margra
ára þróun slíks búnaðar var
karfi fyrst merktur í leiðangri
Hafrannasóknastofnunarinnar
í október 2003. Merktir voru
200 djúpkarfar í Skerjadýpi
með þessum nýja búnaði og
gaf hann strax mjög góða
raun. Þessar merkingar mörk-
uðu tímamót því ekki hafði
áður verið vitað um í heimin-
um að fiskur væri merktur á
svo miklu dýpi
Nokkrum dögum síðar
kom í ljós eitt slíkt merki þeg-
ar verið var að vinna karfa hjá
Nesfiski í Garðinum. Þessi
fiskur var að öllum líkindum
veiddur af togaranum Berglín
frá Sandgerði, þremur til fjór-
um dögum eftir að karfnn var
merktur á Skerjadýpi.
Rafeinda- og plastmerki
Merkingarbúnaðurinn sem
Hafró og Stjörnu-Oddi hafa
þróað við þessar rannsóknir
er festur við trollið. Þegar
karfinn syndir síðan í gegn-
um tækið er skotið í hann
merki og honum sleppt. Um
er að ræða annars vegar raf-
eindamerki og hins vegar
plastmerki. Þau plastmerki
sem enduheimtast geta sagt
til um ferð karfa milli svæða,
en rafeindamerkin gefa
einnig upplýsingar um hita-
stig sjávar og dýpi sem karf-
inn heldur sig á.
Kristján Kristinsson, sér-
fræðingur á Hafrannsókna-
stofnunnni, sem var leiðang-
ursstjóri í leiðangrinum í
haust, segir að nú þegar hafi
verkefnið gefið góða raun og
hann vænti þess að haldið
verði áfram með það á næstu
árum, enda taki langan tíma
að fá marktækar niðurstöður.
Kristján segir að nú þegar
hafi þó fengist þær upplýs-
ingar að karfinn fari nokkur
hundruð sjómílna vegalengd
milli svæða.
Fylgjast með ferðum karfans
Í það heila hafa verið gerðir út fjórir rannsóknaleiðangrar frá árinu 2003 til þess að merkja karfa.
Slippurinn augl sem kemur í dag
aegirsept2006 10/11/06 2:54 PM Page 20